Sekretarze na dworach polskich królowych w epoce jagiellońskiej

Abstract

Celem artykułu jest przedstawienie problematyki sekretariatu i sekretarzy na dworach królowych polskich w okresie niemal dwustu lat panowania dynastii Jagiellonów. Kancelaria królowych, w ramach której pracowali sekretarze, nie była dotychczas przedmiotem osobnych studiów. Informacje o działalności sekretarzy rozsiane są w licznych i bardzo różnorodnych źródłach, a także, zazwyczaj marginalnie, w obszernej literaturze przedmiotu. Ze względu na osobiste powiązania sekretarzy z królowymi i ich szczególny dostęp do monarszych żon i ich spraw, przyjrzenie się tej grupie jest wartościowe badawczo nie tylko z kancelaryjnego, czy nawet dyplomatycznego punktu widzenia, ale rozpoznanie tej grupy może być szczególnie istotne dla poznania i zrozumienia samej królowej, jej relacji z najbliższym otoczeniem i ludźmi mającymi z nią stałe i bliskie kontakty, kontakty często trudne, skomplikowane i znaczone całą gamą relacji i emocji. Sekretarze królowej pomagali jej w kontaktach z instytucjami państwowymi, dostojnikami i innymi osobami pełniącymi funkcje publiczne, ale – ze względu na miejsce królowej w strukturze władzy, a właściwie jego brak – przede wszystkim w kontaktach z małżonkiem w okresach rozłąki oraz z rodziną, czy rodzinami, tak tą pozostawioną w ojczyźnie i rozsianą po Europie, jak i tą nową, do której weszła wraz z zamążpójściem. Przy odpowiedniej osobowości, talentach i umiejętnościach sekretarz, który miał wszak dostęp do licznych sekretów, myśli i planów królowej mógł stać się bliskim i wpływowym jej współpracownikiem, doradcą czy powiernikiem. Kluczem była jednak lojalność wobec swej pani.