Błąd naturalistyczny - analiza i krytyka. Metaetyczne źródło sporu o naturalizowanie epistemologii
Abstract
W artykule analizuję zjawisko kryjące się pod nazwą "błąd naturalistyczny". Celem artykułu jest wykazanie, iż decyzja o niepopełnianiu "błędu naturalistycznego" (którą podejmują antynaturaliści) lub o uznawaniu go za proces nieunikniony (stanowisko naturalistyczne) jest podstawą każdej teorii norm epistemicznych, determinuje ona bowiem postawę epistemologa wobec źródeł owych norm oraz wobec kryteriów uzasadnionego przekonania. W celu uzasadnienia tej tezy badam możliwość przeprowadzenia dokładnej analogii pomiędzy metaetyczną a epistemologiczną wersją "błędu naturalistycznego". W pierwszej części artykułu wskazuję na argumenty w dyskusji metaetycznej, dotyczącej znaczenia i faktycznej błędności "błędu epistemologicznego". Rozważania zawarte w drugiej części artykułu są już "stricte" epistemologiczne. Podejmuję i uzasadniam w niej decyzję o wyborze "jakości" epistemicznej, którą będę traktować jako analogiczną do etycznej jakości "dobry". W tym celu określam relację zachodzącą pomiędzy prawdziwością i uzasadnieniem oraz argumentuję, iż druga z tych kategorii odgrywa istotniejszą rolę w analizach epistemologicznych. Następnie przenoszę spór o "błąd naturalistyczny" na grunt epistemologii i krótko przedstawiam obie jego strony.Literaturhinweise
Alston WP (1985), "Concepts of Epistemic Justification", The Monist. (68(1)), pp. 57-89.
Atkinson RF (1961), "Hume on «Is» and «Ought»: A Reply to Mr. MacIntyre", The Philosophical Review. (70(2)), pp. 231-238.
Ayer AJ (1971), "Language, Truth and Logic" London Penguin Books.
Black M (1964), "The Gap between «Is» and «Should»", The Philosophical Review. (73(2)), pp. 165-181.
BonJour L (1998), "In Defense of Pure Reason: A Rationalist Account of A Priori Justification" Cambridge Cambridge University Press.
BonJour L (1985), "The Structure of Empirical Knowledge" Cambridge Cambridge University Press.
Brandt RB (1985), "The Concept of Rational Belief", The Monist. (68(2)), pp. 3-23.
Carnap R (1969), "Filozofia jako analiza języka nauki" Warszawa Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Cohen MF (1965), "«Is» and «Should»: An Unbridged Gap", The Philosophical Review. (74(2)), pp. 220-228.
Dancy J (1998), "Intuicjonizm", In Przewodnik po etyce. Warszawa , pp. 458-467. Książka i Wiedza.
Frankena WK (1952), "Obligation and Value in the Ethics of G. E. Moore", In The Philosophy of G. E. Moore. New York , pp. 93-110. Northwestern University.
Frankena WK (1939), "The Naturalistic Fallacy", Mind. (48(192)), pp. 464-477.
Hare RM (1952), "The Language of Morals" Oxford Clarendon Press.
Hospers J (1975), "Główne teorie metaetyczne", In Metaetyka. Warszawa , pp. 34-64. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Hume D (1963), "Traktat o naturze ludzkiej" Warszawa Vol. 2 Wydawnictwo Naukowe PWN.
Jedynak S (1967), "Błąd naturalistyczny", Etyka. (2), pp. 289-297.
Kant I (1957), "Krytyka czystego rozumu" Warszawa Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kim J (1994), "What is ‘Naturalised Epistemology’?", In Naturalising Epistemology. Cambridge , pp. 33-56. The MIT Press.
Kornblith H (1994), "Introduction: What is Naturalistic Epistemology?", In Naturalising Epistemology. Cambridge , pp. 1-14. The MIT Press.
MacIntyre AC (1959), "Hume on «Is» and «Ought»", The Philosophical Review. (68(4)), pp. 451-468.
Moore GE (1980), "Etyka" Warszawa Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Moore GE (1919), "Zasady etyki" Warszawa Wydawnictwo M. Arcta.
Morton A (2002), "Przewodnik po teorii poznania" Warszawa Wydawnictwo Spacja.
Niemczuk A (1998), "Przedmiot języka wartościującego", In Granice języka. Lublin , pp. 129-159. Wydawnictwo UMCS.
Nowell-Smith PH (1954), "Ethics" London, Baltimore Penguin Books.
Pigden CR (1998), "Naturalizm", In Przewodnik po etyce. Warszawa , pp. 468-479. Książka i Wiedza.
Platon (2002), "Teajtet", In Parmenides. Teajtet. Kęty , pp. 85-191. Wydawnictwo Antyk.
Pollock J (1987), "Epistemic Norms", Synthese. (71), pp. 67-95.
Putnam H (2002), "The Collapse of the Fact/Value Dichotomy and Other Essays" Cambridge Harvard University Press.
Reichenbach H (1960), "Powstanie filozofii naukowej" Warszawa Książka i Wiedza.
Scott-Taggard MJ (1961), "MacIntyre’s Hume", The Philosophical Review. (70(2)), pp. 239-444.
Searle JR (1964), "How to derive «ought» from «is»", The Philosophical Review. (73(1)), pp. 43-58.
Stevenson CL (1963), "Facts and Values. Studies in Ethical Analysis" New Haven, London Yale University Press.
Stevenson CL (1937), "The Emotive Meaning of Ethical Terms", Mind. (46), pp. 14-31.
Ziemińska R (2002), "Eksternalizm we współczesnej epistemologii" Szczecin Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Rocznik przyjmuje do druku wyłącznie materiały, które nie wchodzą w żaden konflikt interesów, żaden konflikt z prawem autorskim itp. Redakcja prowadzi działania przeciw: plagiatom, ghostwriting1, guest/honorary authorship2 itp. Autor pracy zbiorowej, który jest pierwszy na liście, bierze na siebie odpowiedzialność i ma obowiązek przedstawić wkład wszystkich współautorów. Jeśli publikacja powstała dzięki dedykowanym środkom finansowym, należy ujawnić to np. w Podziękowaniu, przypisie itp. Ew. przedruki wymagają jawnego zgłoszenia i okazania odpowiedniego pozwolenia wydawniczego. Autorzy / Recenzenci nierzetelni narażają się na reakcję właściwą stosownym instytucjom.
______
1 Ma to miejsce, gdy osoba mająca istotny wkład jest pominięta na liście Autorów czy w Podziękowaniu.
2 Zachodzi, gdy na liście autorskiej pojawia się osoba mająca znikomy/żaden udział w pracy.
