Between Pragmatism and Tradition
The Political Thought of Stanisław Konarski in the Context of Niccolò Machiavelli’s Views
Abstract
The article explores the political thought of Stanisław Konarski in relation to the ideas of Niccolò Machiavelli, focusing on their philosophical assumptions about human nature, the role of law, and the mechanisms of power. Although Konarski distanced himself from Machiavelli, the analysis reveals significant parallels between their views, particularly regarding the relationship between politics and morality, on top of the importance of stable state institutions. Another key aspect of the study is Konarski’s method of argumentation, which relies on a historical analysis of state functions and an empirical reflection on power. This comparison provides deeper insight into the philosophical foundations of Konarski’s political analyses and his redefinition of political categories within 18th-century Poland-Lithuania.
References
Konarski Stanisław, O religii poczciwych ludzi, J.K. Żupańskiego & K.J., Kraków 1887.
Konarski Stanisław, O skutecznym rad sposobie albo o utrzymaniu ordynaryjnych seymow, cz. I, (Warszawa: Drukarnia Pijarów, 1760).
Konarski S., O skutecznym rad sposobie albo o utrzymaniu ordynaryjnych seymow, cz. II (Warszawa: Drukarnia Pijarów, 1761.
Konarski Stanisław, O skutecznym rad sposobie, cz. III (Warszawa: Drukarnia Pijarów, 1762).
Konarski Stanisław, O skutecznym rad sposobie, cz. IV (Warszawa: Drukarnia Pijarów, 1763).
Konarski Stanisław, Rozmowa pewnego ziemianina z sąsiadem o teraźniejszych okolicznościach (Lipsk: Bernhard Christoph Breitkopf, 1733).
Machiavelli Niccolò, Książę, przeł. Wincenty Rzymowski (Warszawa: Prześwity, 2023).
Machiavelli Niccolò, Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem Historii Rzymu Liwiusza, przeł. Krzysztof Żaboklicki (Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2009).
Kimla Piotr, Historycy-politycy jako źródła realizmu politycznego (Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009).
Konopczyński Władysław, Stanisław Konarski (Warszawa: Wydawnictwo Kasy im. Mianowskiego Instytutu Popierania Nauk, 1926).
Monteskiusz, Considérations sur les causes de la grandeur des Romains et de leur decadence (Paris: Librairie de la Bibliothèque nationale, 1901).
Monteskiusz, O duchu praw, przeł. Tadeusz Boy-Żeleński (Warszawa: De Agostini Polska, 2002).
Monteskiusz, Rozważania o przyczynach wielkości Rzymian i ich upadku, przeł.
Leszek Sługocki (Łódź: Oficyna Bibliofilów, 2000).
Pietrzyk-Reeves Dorota, Ład Rzeczypospolitej. Polska myśl polityczna XVI wieku a klasyczna tradycja republikańska (Kraków: Księgarnia Akademicka, 2012).
Pocock John Greville Agard, Moment Makiawela, przeł. Arkadiusz Górnisiewicz (Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej, 2023).
Skinner Quentin, The Foundations of Modern Political Thought. The Renaissance, t. 1 (Cambridge: Cambridge University Press, 1980).
Kochowski Wespazjan, Epigramata polskie po naszemu fraszki, w idem, Pisma wierszem i prozą (Kraków: Wydawnictwo Biblioteki Polskiej, 1859).
Konarski Stanisław, Mowa o kształtowaniu człowieka uczciwego i dobrego obywatela, w idem, Pisma wybrane, t. II (Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1955).
Łukowski Jerzy, „Stanisław Konarski – polski Machiavelli?”, w W cieniu wojen i rozbiorów. Studia z dziejów Rzeczypospolitej XVIII i początku XIX w., red. Urszula Kosińka, Dorota Dukwicz, Adam Danilczyk (Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2014), 181–196.
Matuszczak Bożena, Idea opatrzności Bożej w języku polskim dawniej i dziś, w Idee chrześcijańskie w życiu Europejczyka, cz. I (Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, 2000), 277–286.
Grześkowiak-Krwawicz Anna, „«Nowe wino w starych butelkach». O języku politycznym Stanisława Konarskiego”, Wiek Oświecenia 32 (2016): 11–28.
Kracik Jan, Sekularyzacja pojmowania historii Kościoła w dobie oświecenia, „Studia Theologica Varsaviensia” 26/2 (1988): 253–262.
Maciejewska Anna, „«Czarna legenda» Niccolò Machiavellego w polskiej poezji XVII wieku (na wybranych przykładach)”, Academic Journal of Modern Philology 19 (2023): 233–244.
Strauss Leo, „Trzy fale nowożytności”, przeł. Wojciech Madej, Res Publica 11 (1988): 15–24.
Grześkowiak-Krwawicz Anna, Liberum veto: prawdziwa walka z mitycznym ideałem, https://www.youtube.com/watch?v=xv71C8a0fKM&t=3514s (dostęp: 14.03.2025).
Copyright (c) 2025 University Ignatianum in Cracow
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
The Yearbook only accepts materials for publication that are free of all conflicts of interest, and that in no way involve conflicts over authorship, copyright, etc. The Editors will take action against any cases of plagiarizing, ghostwriting1, guest/honorary authorship2, etc. Where co-authored work is concerned, the Author listed first is expected to take responsibility for the submission, and is required to make clear the contributions of all of the Co-Authors involved. In the event of the publication owing its existence to funding dedicated to this purpose, this fact should be made clear: e.g. in any note of thanks/acknowledgement, or in a footnote, etc. Explicit notification should be given of any form of reprinting, with the appropriate evidence of permission to publish being furnished as required. Any impropriety on the part of Authors/Reviewers risks exposing them to appropriate responses from the relevant institutions.
______
1 This term refers to instances of a person who has made an essential contribution being omitted from the list of authors, or from notes conveying gratitude and/or acknowledgement.
2 This occurs when a person who has made either an insignificant contribution or no contribution at all nevertheless appears on the list of authors.
