Poziom profesjonalizmu dyplomatów brytyjskich przysyłanych do Rzeczypospolitej w pierwszej połowie XVIII wieku1
Abstract
Niniejszy artykuł podejmuje problematykę profesjonalizmu brytyjskich dyplomatów akredytowanych przy drezdeńsko-warszawskim dworze Wettynów w pierwszej połowie XVIII w. Analiza skupia się na kwalifikacjach, kompetencjach oraz praktykach zawodowych posłów brytyjskich na tle ówczesnych relacji politycznych i dyplomatycznych między Wielką Brytanią a Rzecząpospolitą. Na podstawie badań materiałów archiwalnych, w tym korespondencji i raportów dyplomatycznych, wskazano, iż większość dyplomatów cechowała się wykształceniem humanistycznym oraz znajomością języków obcych. Jednakże ich ograniczona znajomość języka polskiego oraz brak gruntownej wiedzy o lokalnych uwarunkowaniach kulturowych i politycznych ograniczały możliwości efektywnej interakcji z miejscowymi elitami oraz prowadziły do stereotypowych i uproszczonych interpretacji sytuacji politycznej w Rzeczypospolitej. Pomimo tych deficytów wspomniani dyplomaci wykorzystywali prestiż Wielkiej Brytanii do budowania kontaktów o charakterze politycznym i społecznym. Chociaż ich realny wpływ na wydarzenia wewnętrzne Rzeczypospolitej pozostawał ograniczony, odgrywali oni istotną rolę obserwatorów oraz źródeł wiarygodnych informacji dla rządu brytyjskiego.
Riferimenti bibliografici
The National Archives (London), Foreign Office, King’s Letter Books 90/46. The National Archives (London), State Papers Domestic, George II 36/5.
The National Archives (London), State Papers Foreign, Entry Books 104/121, 104/209, 104/214.
The National Archives (London), State Papers Foreign, Poland and Saxony SP 88/17, SP 88/18, 88/20, SP 88/22, 88/23, SP 88/24, SP 88/25, SP 88/28, 88/32, 88/35, 88/37, SP 88/38, SP 88/41, SP 88/51.
The National Archives (London), State Papers Foreign, Sweden 95/15.
Calendar of Treasury Books, vol. 29: 1714–1715, red. William A. Shaw, F.H. Slingsby (London: Her Majesty’s Stationery Office, 1957).
Callières Francois de, The Art of Diplomacy, red. Maurice A. Keens-Soper, Karl W. Schweizer (New York: Leicester University Press-Holmes and Meier, 1983).
Letters and Correspondence, Public and Private, of the Right Honorable Henry St. John, Lord Visc. Bolingbroke; during the Time He was Secretary of State to Queen Anne, Vol. 1, red. Gilbert Parke (London: G. G. and J. Robinson, 1798). Report on the Manuscripts of Lord Polwarth, Preserved at Mertoun House, Berwickshire, Vol. 1-2 (London: His Majesty’s Stationery Office, 1911, 1916).
Åström Sven-Erik, From Stockholm to St. Petersburg. Commercial Factors in the Political Relations between England and Sweden, 1675–1700 (Helsinki: Finnish Historical Society, 1962).
Black Jeremy, British Diplomats and Diplomacy, 1660–1800 (Exeter: University of Exeter Press, 2001).
Graham John Murray, Annals and Correspondence of the Viscount and the First and Second Earls of Stair, vol. 1 (Edinburgh–London: William Blackwood and Sons, 1875).
Hanczewski Paweł, Dyplomacja brytyjska w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1748–1756. Misje w Berlinie, Dreźnie, Petersburgu i Wiedniu (Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001).
Hartley Janet M., Charles Whitworth. Diplomat in the Age of Peter the Great (London–New York: Routledge, 2002).
Horn David Bayne, British Diplomatic Representatives, 1689–1789 (London: Royal Historical Society, 1932).
Horn David Bayne, The British diplomatic service, 1689–1789 (Oxford: Oxford University Press, 1961).
The House of Commons, 1690–1715, Vol. 5: Members O–Z, red. Eveline Cruickshanks, Stuart Handley, David W. Hayton (Cambridge: Cambridge University Press, 2002).
Krysztopa-Czupryńska Barbara, Rzeczpospolita w oczach dyplomatów brytyjskich w pierwszej połowie XVIII wieku (Olsztyn: Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Olsztynie, 2013).
Lewis George Cornewall, Essays on the administrations of Great Britain from 1783 to 1830, red. Edmund Head (London: Longman, Green, Longman, Roberts, & Green, 1864).
Namier Lewis, Brooke John, The House of Commons, 1754–1790, vol. 3: Members K–Y (London: His Majesty’s Stationery Office, 1964).
Przezdziecki Renaud, Diplomatic ventures and adventures. Some experiences of British Envoys at the Court of Poland (London: Polish Research Centre, 1953).
Roosen William James, The Age of Louis XIV. The Rise of Modern Diplomacy (Cambridge: Schenkman Publishing Co., 1976).
Thompson Andrew C., Britain, Hanover and the Protestant Interest, 1688–1756 (Woodbridge: The Boydell Press, 2006).
Thuillier Guy, La première école d’administration: l’Académie politique de Louis XIV (Genève: Librairie DROZ S.A., 1996).
Horn David Bayne, “The Cost of the Diplomatic Service, 1747–52”, The English Historical Review 43/172 (1928): 606–611.
Milne June, “The Diplomacy of Dr. John Robinson at the Court of Charles XII of Sweden, 1697–1709”, Transactions of the Royal Historical Society 30 (1948): 75–93.
Sałkiewicz-Munnerlyn Ewa, „Historia Nuncjatury Apostolskiej w Polsce i rola nuncjusza w dyplomacji”, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica 23 (2019): 164–174.
Schweizer Karl, “Scotsmen and the British Diplomatic Service, 1714–1789”, International Review of Scottish Studies 8 (1978): 115–136.
Anusik Zbigniew, „Problemy życia codziennego na placówce dyplomatycznej w końcu XVIII wieku”, w Między Barokiem a Oświeceniem. Radości i troski dnia codziennego, red. Stanisław Achremczyk (Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 2006), 103–121.
Chomicki Grzegorz, „Dole i niedole brytyjskiego dyplomaty. O karierze Jamesa Scotta i jego misjach w Saksonii, Rzeczypospolitej i Gdańsku”, w Gospodarka, społeczeństwo, kultura w dziejach nowożytnych. Studia ofiarowane Pani Profesor Marii Boguckiej, red. Andrzej Karpiński, Edward Opaliński, Tomasz Wiślicz (Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2010), 61–80.
Chomicki Grzegorz, „Dyplomacja brytyjska wobec problemów politycznych Rzeczypospolitej (od wstąpienia na tron Jerzego I do zawarcia pokoju w Nystadt)”, w Rzeczpospolita w dobie wielkiej wojny północnej, red. Jadwiga Muszyńska (Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej 2001), 167–184.
Courtney William Prideaux, “Schaub, Sir Luke”, w Dictionary of National Biography, vol. 50: Russen – Scobell, red. Sidney Lee (London: Smith, Elder, & Co., 1897), 412–413.
Krysztopa-Czupryńska Barbara, „Rzeczpospolita w wielkiej wojnie północnej w świetle relacji Johna Robinsona (1703–1707)”, w Polska wobec wielkich konfliktów w Europie. Z dziejów dyplomacji i stosunków międzynarodowych w XV–XVIII wieku, red. Ryszard Skowron (Kraków: Societas Vistulana, 2009), 91–108.
Newman Aubrey, “Two Countries, one Monarch. The Union England/Hanover as the Ruler’s personal Problem”, w Die Personalunionen von Sachsen-Polen 1697–1763 und Hannover-England 1714–1837. Ein Vergleich, red. Rex Rexheuser (Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2005), 353–368.
Norgate Gerald le Grys, “Robinson, Thomas”, w Dictionary of National Biography, vol. 49: Robinson – Russell, red. Sidney Lee (London: Smith, Elder, & Co., 1897), 47–49.
Scott Hamish M., “Prussia’s Royal Foreign Minister: Frederick the Great and the Administration of Prussian Diplomacy”, w Royal and Republican Sovereignty in Early Modern Europe. Essays in Memory of Ragnhild Hatton, eds. Robert Oresko, G.C. Gibbs, Hamish M. Scott (Cambridge: Cambridge University Press, 1997), 500–526.
Simms Brendan, “Hanover in British Policy 1714–1783. Interests and Aims of the Protagonists”, w Die Personalunionen von Sachsen-Polen 1697–1763 und Hannover-England 1714–1837. Ein Vergleich, red. Rex Rexheuser (Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2005), 311–334.
Stephens Henry Morse, “Dalrymple, John”, w Dictionary of National Biography, vol. 13: Craik – Damer, red. Leslie Stephen (London: Smith, Elder, & Co., 1888), 420–423.
Copyright (c) 2025 Uniwersytet Ignatianum w Krakowie
Questo lavoro è fornito con la licenza Creative Commons Attribuzione - Non opere derivate 4.0 Internazionale.
Rocznik przyjmuje do druku wyłącznie materiały, które nie wchodzą w żaden konflikt interesów, żaden konflikt z prawem autorskim itp. Redakcja prowadzi działania przeciw: plagiatom, ghostwriting1, guest/honorary authorship2 itp. Autor pracy zbiorowej, który jest pierwszy na liście, bierze na siebie odpowiedzialność i ma obowiązek przedstawić wkład wszystkich współautorów. Jeśli publikacja powstała dzięki dedykowanym środkom finansowym, należy ujawnić to np. w Podziękowaniu, przypisie itp. Ew. przedruki wymagają jawnego zgłoszenia i okazania odpowiedniego pozwolenia wydawniczego. Autorzy / Recenzenci nierzetelni narażają się na reakcję właściwą stosownym instytucjom.
______
1 Ma to miejsce, gdy osoba mająca istotny wkład jest pominięta na liście Autorów czy w Podziękowaniu.
2 Zachodzi, gdy na liście autorskiej pojawia się osoba mająca znikomy/żaden udział w pracy.
