W dyplomatycznej służbie Rzeczypospolitej
Dzierżkowie h. Nieczuja i ich misje
Abstrakt
Dzierżkowie h. Nieczuja to średniozamożna szlachta, której przedstawiciele specjalizowali się w tłumaczeniu z języków wschodnich. Dzięki umiejętnościom językowym weszli do świata dyplomacji. Drogę do kancelarii królewskiej i misji dyplomatycznych przetarł Krzysztof Dzierżek – najbardziej znany z rodu. On też zadbał, żeby w jego ślady poszli synowie jego młodszego brata Jana – Prandota i Krzysztof. W artykule przedstawiono ich działalność i wybrane misje dyplomatyczne, które pokazały, jak niełatwym zadaniem były poselstwa do Turcji czy na Krym.
Bibliografia
Archiwum Koronne Warszawskie, dział Tureckie, karton 71, teczka 251; karton 75, teczka 377.
Archiwum Zamoyskich 922.
Metryka Koronna 135, 136, 137, 209.
Akta grodzkie i ziemskie, t. 10 (Lwów, 1884).
Akta grodzkie i ziemskie, t. 22: Lauda sejmikowe, t. 3: Lauda wiszeńskie 1673– 1732 r., oprac. Antoni Prochaska (Lwów: 1914).
Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1632–1655, wyd. Igor Kraszewski, Michał Zwierzykowski i Robert Kołodziej przy współpracy Andrzeja Kamieńskiego (Poznań: Wydawnictwo Naukowe FNCE, 2022).
Akta sejmikowe województwa lubelskiego 1633–1668, oprac. Henryk Gmiterek (Lublin–Radom: Łukasiewicz – Instytut Technologii Eksploatacji, 2021).
Akta sejmikowe województwa lubelskiego 1669–1696, oprac. Dariusz Kupisz i Leszek A. Wierzbicki (Lublin–Radom: Łukasiewicz – Instytut Technologii Eksploatacji, 2024).
Archiwum Domu Sapiehów, t. 1: Listy z lat 1575–1606, oprac. Antoni Prochaska (Lwów: nakł. rodziny, 1892).
Korespondencja Stanisława Koniecpolskiego hetmana wielkiego koronnego 1632– 1646, wyd. Agnieszka Biedrzycka (Kraków: Societas Vistulana, 2005).
Radziwiłł Albrycht Stanisław, Pamiętnik o dziejach w Polsce, wyd. Adam Przyboś, Roman Żelewski, t. 1-2 (Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1980). Volumina Constitutionum, t. 2 (1550–1609), vol. 2 (1587–1609), wyd. Stanisław Grodziski, przedm. Wacław Uruszczak (Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe,2008).
Wielka legacja Wojciecha Miaskowskiego do Turcji w 1640 r., oprac. Adam Przyboś (Warszawa–Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985).
Źródła do poselstwa Jana Gnińskiego wojewody chełmińskiego do Turcyi w 1677– 1678, wyd. Franciszek Pułaski (Warszawa: nakł. Świdzińskich i Ordynacyi Krasińskich, 1907).
Baranowski Bohdan, Stosunki polsko-tatarskie w latach 1632–1648 (Łódź: Uniwersytet Łódzki, 1949).
Boniecki Adam, Herbarz polski, t. 5 (Warszawa: Gebethner i Wolff, 1902). Kołodziej Robert, Pierwszy sejm z 1637 roku (Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2004).
Lepszy Kazimierz, Rzeczpospolita Polska w dobie sejmu inkwizycyjnego (15891592) (Oświęcim: Napoleon V, 2015).
Niesiecki Kasper, Herbarz polski, t. 3 (Lipsk: Nakł. Breitkopfa i Hærtela, 1859). Skorupa Dariusz, Stosunki polsko-tatarskie 1595-1623 (Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2004).
Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. 2, Województwo trockie XIV-XVIII wiek, red. Andrzej Rachuba, oprac. Henryk Lulewicz, Andrzej Rachuba, Przemysław P. Romaniuk, Andrzej Haratym, przy współpracy Andreja Macuka i Jaugiena Aniszczanki (Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2009).
Baranowski Bohdan, „Znajomość języka tureckiego w dawnej Polsce (do połowy XVII wieku)”, Rocznik Orientalistyczny 14 (1938): 9–37.
Janakowski Marcin, „Kierunki działań dyplomacji Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1569–1589 – próba analizy”, Progress. Journal of Young Researchers 5 (2018): 122–148.
Janas Eugeniusz, „Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII—XVIII wieku. Spisy, pod red. Antoniego Gąsiorowskiego , t. IV, z. 4: Urzędnicy województwa lubelskiego XVI—XVIII wieku. Spisy, oprac. Witold Kłaczewski i Wacław Urban, pod red. A. Gąsiorowskiego, Kórnik 1991, ss. 133” [recenzja], Rocznik Lubelski 31-32 (1989–1990): 265–267.
Kadzik Dominik, „W kręgu dworskim w czasach króla Stefana Batorego – słudzy skarbowi, straż marszałkowska i służba prywatna dworzan”, Kronika Zamkowa – Roczniki 9 (2022): 39–56.
Kalinowska Ambrozja J., „Stanisław Reszka – diariusz podróży i korespondencja z lat 1583–89”, Studia Warmińskie 26 (1989): 195–220.
Tęgowski Jan, „Rodzina Łoknickich herbu Nieczuja na Podlasiu i w powiecie brzesko-litewskim do połowy XVII wieku”, Rocznik Lituanistyczny 5 (2019): 121–144.
Abrahamowicz Zygmunt, „Otwinowski (Otfinowski) Samuel”, w Polski Słownik Biograficzny, t. 24 (Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk 1979), 648–649.
Baranowski Bohdan, „Dzierżek Krzysztof, dworzanin”, w Polski Słownik Biograficzny, t. 6 (Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1948), 161.
Baranowski Bohdan, „Dzierżek Krzysztof, tłumacz”, w Polski Słownik Biograficzny, t. 6 (Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1948), 160–161.
Baranowski, Bohdan „Dzierżek Prandota”, w Polski Słownik Biograficzny, t. 6 (Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1948), 162.
Biedrzycka, „Wstęp”, w Korespondencja Stanisława Koniecpolskiego hetmana wielkiego koronnego 1632–1646, wyd. Agnieszka Biedrzycka (Kraków: Societas Vistulana, 2005), 7–79.
Dobrowolska Wanda, „Dzierżek Jan h. Nieczuja”, w Polski Słownik Biograficzny, t. 6 (Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1948), 160.
Kołodziej Robert, „Kontakty dyplomatyczne Polski z Turcją w czasach Władysława IV”, w Polska wobec konfliktów w Europie nowożytnej. Z dziejów dyplomacji i stosunków międzynarodowych w XV-XVIII wieku, red. Ryszard Skowron (Kraków: Societas Vistulana, 2009) 205–233.
Korytko Andrzej, „Poselstwo Krzysztofa Dzierżka na Krym w latach 1636–1637”, w Polacy na południowej Ukrainie i Krymie, red. Tomasz Ciesielski, Edward Czapiewski, Wiaczesław Kusznir (Odessa–Opole–Wrocław: 2007), 32–36. Łątka Jerzy S., „Strasz Joachim”, w Polski Słownik Biograficzny, t. 44 (Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Societas Vistulana, 2006–2007), 203–206.
Żelewski Roman, „Otwinowski (Otfinowski) Hieronim (Jarosz)”, w Polski Słownik Biograficzny, t. 24 (Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1979), 646–648.
Copyright (c) 2025 Uniwersytet Ignatianum w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Rocznik przyjmuje do druku wyłącznie materiały, które nie wchodzą w żaden konflikt interesów, żaden konflikt z prawem autorskim itp. Redakcja prowadzi działania przeciw: plagiatom, ghostwriting1, guest/honorary authorship2 itp. Autor pracy zbiorowej, który jest pierwszy na liście, bierze na siebie odpowiedzialność i ma obowiązek przedstawić wkład wszystkich współautorów. Jeśli publikacja powstała dzięki dedykowanym środkom finansowym, należy ujawnić to np. w Podziękowaniu, przypisie itp. Ew. przedruki wymagają jawnego zgłoszenia i okazania odpowiedniego pozwolenia wydawniczego. Autorzy / Recenzenci nierzetelni narażają się na reakcję właściwą stosownym instytucjom.
______
1 Ma to miejsce, gdy osoba mająca istotny wkład jest pominięta na liście Autorów czy w Podziękowaniu.
2 Zachodzi, gdy na liście autorskiej pojawia się osoba mająca znikomy/żaden udział w pracy.
