Wdzięczność: jej natura i rodzaje
Abstract
Wdzięczność jest ważnym pojęciem w obszarze psychologii pozytywnej, psychologii religii oraz duchowości. Równocześnie trzeba przyznać, że tematyka ta była przez długi czas ignorowana. W psychologii poznawczej wskazuje się na jej znaczenie w życiu społecznym i jednostkowym dla poczucia dobrostanu, doświadczenia wsparcia i prospołecznych zachowań. Uogólniając, wdzięczność jest pozytywną odpowiedzią na uzyskaną korzyść. Osoba doświadcza wdzięczności, kiedy otrzymuje jakieś dobro - od ludzi, okoliczności życiowych, natury, Boga. Celem tego artykułu jest prezentacja prób definiowania wdzięczności na gruncie psychologii i określania jej natury jako emocjonalnego stanu, cechy osobowości, nastroju, dyspozycji lub cnoty.Literaturhinweise
Adler MG and Fagley NS (2005), "Appreciation: Individual differences in finding value and meaning as a unique predictor of subjective well-being", Journal of Personality. (73(1)), pp. 79-114.
Caprara GV (2009), "Positive orientation: Turning potentials into optimal functioning", The European Health Psychologist (The Bulletin of the European Health Psychology Society). (11), pp. 46-48.
Cohen AB (2006), "On gratitude", Social Justice Research. (19(2)), pp. 254-276.
Emmons RA (2004), "An introduction", In The psychology of gratitude. New York , pp. 3-16. Oxford University Press.
Emmons RA (2007), "Thanks! How the new science of gratitude can make you happier" New York Houghton-Mifflin Company.
Emmons RA and Crumpler CA (2000), "Gratitude as a human strength: Appraising the evidence", Journal of Social and Clinical Psychology. (19(1)), pp. 56-69.
Emmons RA and McCullough ME (2003), "Counting blessings versus burdens: An experimental investigation of gratitude and subjective well-being in daily life", Journal of Personality and Social Psychology. (84(2)), pp. 377-389.
Emmons RA and Shelton CM (2002), "Gratitude and the science of positive psychology", In Handbook of positive psychology. New York , pp. 459-471. Oxford University Press.
Fitzgerald P (1998), "Gratitude and justice", Ethics. (109(1)), pp. 119-153.
Froh JJ and Bono G (2014), "Making grateful kids: The science of building character" West Conshohocken, PA Templeton Press.
Froh JJ, Emmons RA, Card NA, Bono G and Wilson JA (2011), "Gratitude and the reduced costs of materialism in adolescents", Journal of Happiness Studies. (12(2)), pp. 289-302.
Greenberg MS (1980), "A theory of indebtedness", In Social exchange. Advances in theory and research. New York , pp. 3-26. Plenum Press.
Gruszecka E (2011), "Wdzięczność a szczęśliwe życie", Psychologia Społeczna. (6(4)), pp. 316-329.
Gruszecka E (2014), "Wdzięczność w relacjach przyjacielskich i koleżeńskich", Przegląd Psychologiczny. (57(4)), pp. 447-461.
Harpham EJ (2004), "Gratitude in the history of ideas", In The psychology of gratitude. New York , pp. 19-36. Oxford University Press.
Hill PC and Pargament KI (2003), "Advances in the conceptualization and measurement of religion and spirituality. Implications for physical and mental health research", American Psychologist. (58(1)), pp. 64-74.
Kossakowska M and Kwiatek P (2014), "Polska adaptacja kwestionariusza do badania wdzięczności GQ-6", Przegląd Psychologiczny. (57(4)), pp. 503-514.
Kraus R, Desmond SA and Palmer ZD (2015), "Being thankful: Examining the relationship between young adult religiosity and gratitude", Journal of Religion and Health. (54(4)), pp. 1331-1344.
Kwiatek P (2012), "Przeszkody i strategie rozwoju wdzięczności w świetle współczesnych badań psychologicznych", Seminare. Poszukiwania naukowe. (32), pp. 151-163.
Lambert NM, Graham SM and Fincham DF (2009), "A prototype analysis of gratitude: Varieties of gratitude experiences", Personality and Social Psychology Bulletin. (35(9)), pp. 1193-1207.
Lin C-C (2014), "A higher-order gratitude uniquely predicts subjective well-being: Incremental validity above the personality and a single gratitude", Social Indicators Research. (119(2)), pp. 909-924.
Lyubomirsky S (2008), "Wybierz szczęście. Naukowe metody budowania życia, jakiego pragniesz" Warszawa Wydawnictwo Laurum.
Maslow AH (1962), "Lessons from the peak-experiences", Journal of Humanistic Psychology. (2), pp. 9-18.
Maslow AH (1964), "Religions, values, and peak-experiences" New York Penguin Press.
McAdams DP and Bauer JJ (2004), "Gratitude in modern life: Its manifestations and development", In The psychology of gratitude. New York , pp. 81-99. Oxford University Press.
McCullough ME, Emmons RA and Tsang J-A (2002), "The grateful disposition: A conceptual and empirical topography", Journal of Personality and Social Psychology. (82(1)), pp. 112-127.
McCullough ME, Kilpatrick SD, Emmons RA and Larson DB (2001), "Is gratitude a moral affect?", Psychological Bulletin. (127(2)), pp. 249-266.
McCullough ME, Tsang J-A and Emmons RA (2004), "Gratitude in intermediate affective terrain: Links of grateful moods to individual differences and daily emotional experience", Journal of Personality and Social Psychology. (86(2)), pp. 295-309.
Peterson C and Seligman MEP (2004), "Character strengths and virtues: A handbook and classification" New York, Washington Oxford University Press, American Psychological Association.
Renshaw TL and Steeves RO (2016), "What good is gratitude in youth and schools? A systematic review and meta-analysis of correlates and intervention outcomes", Psychology in the Schools. (53(3)), pp. 286-305.
Roberts RC (2004), "The blessings of gratitude: A conceptual analysis", In The psychology of gratitude. New York , pp. 58-78. Oxford University Press.
Rosenberg EL (1998), "Levels of analysis and the organization of affect", Review of General Psychology. (2(3)), pp. 247-270.
Sansone RA and Sansone LA (2010), "Gratitude and well being: the benefits of appreciation", Psychiatry. (7(11)), pp. 18-21.
Sobol-Kwapińska M (2014), "Orientacja pozytywna --- koncepcje teoretyczne i przegląd badań", Studia Psychologiczne. (52(1)), pp. 77-90.
Steindl-Rast D (2004), "Gratitude as thankfulness and as gratefulness", In The psychology of gratitude. New York , pp. 282-289. Oxford University Press.
Szcześniak M (2008), "„Nie sama woda mnie ocaliła, lecz moc rąk, które ją podały”: przedmiotowo-podmiotowa perspektywa wdzięczności", In Bliżej emocji II. Lublin , pp. 33-47. Wydawnictwo KUL.
Szcześniak M (2007), "Wdzięczność w świetle wybranych koncepcji psychologiczno-społecznych", Roczniki Psychologiczne. (10(1)), pp. 93-111.
Szcześniak M (2009), "Weryfikacja modelu wdzięczności Williama McDougalla z wykorzystaniem konfirmacyjnej analizy czynnikowej", Przegląd Psychologiczny. (52(2)), pp. 219-234.
Templeton JM (2013), "Uniwersalne prawa życia" Kraków Wydawnictwo WAM.
Tsang J-A (2006), "Gratitude and prosocial behaviour: An experimental test of gratitude", Cognition and Emotion. (20(1)), pp. 138-148.
Veisson M (1999), "Depression symptoms and emotional states in parents of disabled and non-disabled children", Social Behavior and Personality. (27(1)), pp. 87-98.
Walker LJ and Pitts RC (1998), "Naturalistic conception of moral maturity", Developmental Psychology. (34(3)), pp. 403-419.
Watkins PC, Scheer J, Ovnicek M and Kolts RL (2006), "The debt of gratitude: Dissociating gratitude and indebtedness", Cognition and Emotion. (20(2)), pp. 217-241.
Watkins PC, Woodward K, Stone T and Kolts RL (2003), "Gratitude and happiness: Development of a measure of gratitude, and relationships with subjective wellbeing", Social Behavior and Personality. (31(5)), pp. 431-452.
Weiner B (1986), "An attributional theory of motivation and emotion" New York Springer Verlag.
Wood AM (2014), "Gratitude", In Encyclopedia of Quality of Life and Well-Being Research. Dordrecht, Netherlands , pp. 2609-2611. Springer.
Wood AM, Froh JJ and Garaghty AW (2010), "Gratitude and well-being: A review and theoretical integration", Clinical Psychology Review. (30(7)), pp. 890-905.
Wood AM, Joseph S and Maltby J (2008), "Gratitude uniquely predicts satisfaction with life: Incremental validity above the domains and facets of the five factor model", Personality and Individual Differences. (45(1)), pp. 49-54.
Wood AM, Maltby J, Stewart N and Joseph S (2008), "Conceptualizing gratitude and appreciation as a unitary personality trait", Personality and Individual Differences. (44), pp. 619-630.
Wood AM, Maltby J, Stewart N, Linley PA and Joseph S (2008), "A social-cognitive model of trait and state levels of gratitude", Emotion. (8(2)), pp. 281-290.
Łaguna M, Oleś P and Filipiuk D (2011), "Orientacja pozytywna i jej pomiar: Polska adaptacja skali orientacji pozytywnej", Studia Psychologiczne. (49(4)), pp. 47-54.
(2004), "The psychology of gratitude" New York Oxford University Press.
Rocznik przyjmuje do druku wyłącznie materiały, które nie wchodzą w żaden konflikt interesów, żaden konflikt z prawem autorskim itp. Redakcja prowadzi działania przeciw: plagiatom, ghostwriting1, guest/honorary authorship2 itp. Autor pracy zbiorowej, który jest pierwszy na liście, bierze na siebie odpowiedzialność i ma obowiązek przedstawić wkład wszystkich współautorów. Jeśli publikacja powstała dzięki dedykowanym środkom finansowym, należy ujawnić to np. w Podziękowaniu, przypisie itp. Ew. przedruki wymagają jawnego zgłoszenia i okazania odpowiedniego pozwolenia wydawniczego. Autorzy / Recenzenci nierzetelni narażają się na reakcję właściwą stosownym instytucjom.
______
1 Ma to miejsce, gdy osoba mająca istotny wkład jest pominięta na liście Autorów czy w Podziękowaniu.
2 Zachodzi, gdy na liście autorskiej pojawia się osoba mająca znikomy/żaden udział w pracy.
