Wolność chroniona odpowiednimi prawami najcenniejszym skarbem — według traktatu Andrzeja Wolana "De libertate politica sive civili libellus lectu non indignus"

  • Joanna Marszk
Słowa kluczowe: prawa, wolność, renesans, sąd

Abstrakt

Artykuł prezentuje wizję wolności i jej związku z prawami na podstawie dzieła Andrzeja Wolana "De libertate politica sive civili libellus lectu non indignus". We wstępie przybliża się tradycję myślenia o wolności i prawie oraz ich wzajemnych zależnościach. Zaprezentowana jest też sylwetka twórcy. We
właściwej części pracy przedstawia się koncepcję wolności zarysowaną w traktacie. Wskazane są ograniczenia tej wartości, uwarunkowane wewnętrznie oraz zewnętrznie. Obrazuje się sytuację w Rzeczypospolitej. Kolejno określa się naturę praw, wyróżniając prawo naturalne oraz stanowione. Następnie ukazany zostaje sposób, w jaki polska szlachta zabezpieczała się przed tyranią władcy. Wymienione są błędy w prawodawstwie oraz strukturze sądownictwa Rzeczypospolitej. Przedstawia się proponowane w utworze reformy. W końcu uściślone zostają relacje między wolnością a prawem. Wedle Wolana to drugie ma zabezpieczać głównie przed zagrożeniami zewnętrznymi autonomii jednostki. W zakończeniu formułuje się wniosek, iż prawdziwa wolność istnieje tylko w zestawieniu z mądrymi prawami, a dobre prawa nie pojawią się bez
wolności.

Bibliografia

Arystoteles (1996), Etyka nikomachejska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, pp. 77--300.

ArystotelesPiotrowicz, L., ed. (2005), Polityka, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, De Agostini, Wrocław, Warszawa.

Baliński, M. (1843), Andrzej Wolan, jego życie uczone i~publiczne, Nakładem G.~Sennewalda Księgarza, Warszawa, pp. 3--136.

Balzer, O.Mazur, K., ed. (2009), Geneza Trybunału Koronnego : studium z~dziejów sądownictwa polskiego w~XVI wieku, Muzeum Historii Polski, Warszawa.

Cyceron, M. T.Plezia, M., ed. (1954), Wybór pism naukowych, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.

Ekes, J. (1987), Złota demokracja, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa.

Grześkowiak-Krwawicz, A.Jankiewicz, A., ed., (2011), Wolność jako zasada ustrojowa Rzeczypospolitej, Wydawnictwo DiG, Warszawa, pp. 15--33.

Ivanovas, B. (1999), 'Spójność idei w~pracach Andrzeja Wolana i~Hugo Grocjusza', Lithuania(4), 111--120.

Jankiewicz, A.Jankiewicz, A., ed., (2011), Sądy Rzeczypospolitej na straży praw i~wolności, Wydawnictwo DiG, Warszawa, pp. 243--249.

Jarra, E. (1945), Andrew Wolan: Sixteenth century Polish Calvinist writer and philosopher of law, Stevens and Sons, London, pp. 124--155.

Kochanowski, J.Krzyżanowski, J., ed. (1980), Dzieła polskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Mazurkiewicz, R.Eder, M. & Mazurkiewicz, R., ed., (2010), Wstęp, Wydawnictwo Neriton, Warszawa, pp. 9--53.

Pietrzyk-Reeves, D. (2010), 'O~pojęciu „Rzeczpospolita” (res publica) w~polskiej myśli politycznej XVI wieku', Czasopismo Prawno-Historyczne(LXII (1)), 37--63.

Sójka-Zielińska, K. (2000), Drogi i~bezdroża prawa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.

Sucheni-Grabowska, A. (2009), Wolność i~prawo w~staropolskiej koncepcji państwa, Muzeum Historii Polski, Warszawa.

Wolan, A.Eder, M. & Mazurkiewicz, R., ed. (2010), De libertate politica sive civili = O~wolności Rzeczypospolitej albo ślacheckiej, Wydawnictwo Neriton, Warszawa.

(1980), Pismo Święte Starego i~Nowego Testamentu w~przekładzie z języków oryginalnych [Biblia Tysiąclecia], Wydawnictwo Pallottinum, Poznań, Warszawa.

Szlachta, B., ed. (1997), Historia doktryn politycznych i~prawnych — wybór źródeł, Wydawnictwo Prawnicze Lex, Sopot.

Markiewicz, H. & Romanowski, A., ed. (2005), Skrzydlate słowa: wielki słownik cytatów polskich i~obcych, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Jankiewicz, A., ed. (2011), Lex est rex in Polonia et in Lithuania… Tradycje prawno-ustrojowe Rzeczypospolitej — doświadczenie i~dziedzictwo, Wydawnictwo DiG, Warszawa.

Opublikowane
2017-07-15
Jak cytować
Marszk, J. (2017). Wolność chroniona odpowiednimi prawami najcenniejszym skarbem — według traktatu Andrzeja Wolana "De libertate politica sive civili libellus lectu non indignus". Rocznik Filozoficzny Ignatianum, 23(1), 128–149. https://doi.org/10.5281/zenodo.827368
Dział
Artykuły recenzowane