Wolność chroniona odpowiednimi prawami najcenniejszym skarbem — według traktatu Andrzeja Wolana "De libertate politica sive civili libellus lectu non indignus"
Abstrakt
Artykuł prezentuje wizję wolności i jej związku z prawami na podstawie dzieła Andrzeja Wolana "De libertate politica sive civili libellus lectu non indignus". We wstępie przybliża się tradycję myślenia o wolności i prawie oraz ich wzajemnych zależnościach. Zaprezentowana jest też sylwetka twórcy. Wewłaściwej części pracy przedstawia się koncepcję wolności zarysowaną w traktacie. Wskazane są ograniczenia tej wartości, uwarunkowane wewnętrznie oraz zewnętrznie. Obrazuje się sytuację w Rzeczypospolitej. Kolejno określa się naturę praw, wyróżniając prawo naturalne oraz stanowione. Następnie ukazany zostaje sposób, w jaki polska szlachta zabezpieczała się przed tyranią władcy. Wymienione są błędy w prawodawstwie oraz strukturze sądownictwa Rzeczypospolitej. Przedstawia się proponowane w utworze reformy. W końcu uściślone zostają relacje między wolnością a prawem. Wedle Wolana to drugie ma zabezpieczać głównie przed zagrożeniami zewnętrznymi autonomii jednostki. W zakończeniu formułuje się wniosek, iż prawdziwa wolność istnieje tylko w zestawieniu z mądrymi prawami, a dobre prawa nie pojawią się bez
wolności.
Bibliografia
Arystoteles (1996), Etyka nikomachejska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, pp. 77--300.
ArystotelesPiotrowicz, L., ed. (2005), Polityka, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, De Agostini, Wrocław, Warszawa.
Baliński, M. (1843), Andrzej Wolan, jego życie uczone i~publiczne, Nakładem G.~Sennewalda Księgarza, Warszawa, pp. 3--136.
Balzer, O.Mazur, K., ed. (2009), Geneza Trybunału Koronnego : studium z~dziejów sądownictwa polskiego w~XVI wieku, Muzeum Historii Polski, Warszawa.
Cyceron, M. T.Plezia, M., ed. (1954), Wybór pism naukowych, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Ekes, J. (1987), Złota demokracja, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa.
Grześkowiak-Krwawicz, A.Jankiewicz, A., ed., (2011), Wolność jako zasada ustrojowa Rzeczypospolitej, Wydawnictwo DiG, Warszawa, pp. 15--33.
Ivanovas, B. (1999), 'Spójność idei w~pracach Andrzeja Wolana i~Hugo Grocjusza', Lithuania(4), 111--120.
Jankiewicz, A.Jankiewicz, A., ed., (2011), Sądy Rzeczypospolitej na straży praw i~wolności, Wydawnictwo DiG, Warszawa, pp. 243--249.
Jarra, E. (1945), Andrew Wolan: Sixteenth century Polish Calvinist writer and philosopher of law, Stevens and Sons, London, pp. 124--155.
Kochanowski, J.Krzyżanowski, J., ed. (1980), Dzieła polskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Mazurkiewicz, R.Eder, M. & Mazurkiewicz, R., ed., (2010), Wstęp, Wydawnictwo Neriton, Warszawa, pp. 9--53.
Pietrzyk-Reeves, D. (2010), 'O~pojęciu „Rzeczpospolita” (res publica) w~polskiej myśli politycznej XVI wieku', Czasopismo Prawno-Historyczne(LXII (1)), 37--63.
Sójka-Zielińska, K. (2000), Drogi i~bezdroża prawa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Sucheni-Grabowska, A. (2009), Wolność i~prawo w~staropolskiej koncepcji państwa, Muzeum Historii Polski, Warszawa.
Wolan, A.Eder, M. & Mazurkiewicz, R., ed. (2010), De libertate politica sive civili = O~wolności Rzeczypospolitej albo ślacheckiej, Wydawnictwo Neriton, Warszawa.
(1980), Pismo Święte Starego i~Nowego Testamentu w~przekładzie z języków oryginalnych [Biblia Tysiąclecia], Wydawnictwo Pallottinum, Poznań, Warszawa.
Szlachta, B., ed. (1997), Historia doktryn politycznych i~prawnych — wybór źródeł, Wydawnictwo Prawnicze Lex, Sopot.
Markiewicz, H. & Romanowski, A., ed. (2005), Skrzydlate słowa: wielki słownik cytatów polskich i~obcych, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Jankiewicz, A., ed. (2011), Lex est rex in Polonia et in Lithuania… Tradycje prawno-ustrojowe Rzeczypospolitej — doświadczenie i~dziedzictwo, Wydawnictwo DiG, Warszawa.
Rocznik przyjmuje do druku wyłącznie materiały, które nie wchodzą w żaden konflikt interesów, żaden konflikt z prawem autorskim itp. Redakcja prowadzi działania przeciw: plagiatom, ghostwriting1, guest/honorary authorship2 itp. Autor pracy zbiorowej, który jest pierwszy na liście, bierze na siebie odpowiedzialność i ma obowiązek przedstawić wkład wszystkich współautorów. Jeśli publikacja powstała dzięki dedykowanym środkom finansowym, należy ujawnić to np. w Podziękowaniu, przypisie itp. Ew. przedruki wymagają jawnego zgłoszenia i okazania odpowiedniego pozwolenia wydawniczego. Autorzy / Recenzenci nierzetelni narażają się na reakcję właściwą stosownym instytucjom.
______
1 Ma to miejsce, gdy osoba mająca istotny wkład jest pominięta na liście Autorów czy w Podziękowaniu.
2 Zachodzi, gdy na liście autorskiej pojawia się osoba mająca znikomy/żaden udział w pracy.
