Wokół postaci Mikołaja Zebrzydowskiego (1553–1620) i jego rodziny
Stan i perspektywy badań
Abstrakt
Artykuł ukazuje w ujęciu problemowym stan badań nad postacią Mikołaja Zebrzydowskiego (1553–1620) oraz jego rodziny do roku 2022. Zwrócono uwagę na najważniejsze publikacje dotyczące jego biografii, fundacji oraz działalności politycznej. Zauważono, że dotychczasowa historiografia zajmowała się Zebrzydowskim głównie w kontekście rokoszu sandomierskiego, fundacji klasztoru, kalwarii oraz fundacji w rodowych Zebrzydowicach. Natomiast genealogią rodziny Zebrzydowskich, ich majątkiem oraz powiązaniami z innymi rodami zajmowano się sporadycznie. Nieco szerzej analizowano działalność Floriana Zebrzydowskiego, ojca Mikołaja, jednak głównie jako teoretyka wojskowości. Autorzy podkreślają szczególnie znaczenie rocznicy 400-lecia śmierci wojewody krakowskiego, która przypadła na rok 2020. Przyczyniła się ona do intensyfikacji badań nad biografią Mikołaja Zebrzydowskiego i jego rodziną, co zaowocowało m.in. wydaniem dwóch monografii: szkicu biograficznego oraz pracy zbiorowej. W podsumowaniu artykułu nakreślono perspektywy badawcze dotyczące biografii wojewody krakowskiego i jego rodziny, zauważając m.in. konieczność rozszerzenia kwerend w archiwach krajowych i zagranicznych.
Bibliografia
Barwicka-Makula Aleksandra, Od wrogości do przyjaźni. Habsburgowie austriaccy wobec Polski w latach 1587–1592 (Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2019).
Byliński Janusz, „Mikołaj Zebrzydowski, zasłużony rotmistrz królewski – niefortunny wódz rokoszu 1606–1608”, w: Historia testis temporum, lux veritatis, vita memoriae, nuntia vetustatis. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Włodzimierzowi Kaczorowskiemu, red. Ewa Kozerska, Marek Maciejewski, Piotr Stec (Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2015), 291–348.
Dworzak Agata, „Galeria portretowa Zebrzydowskich w klasztorze oo. Bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej”, w: Mikołaj Zebrzydowski (1553–1620), palatinus et capitaneus Cracoviensis, fundator et defensor Ecclesiae. W czterechsetną rocznicę śmierci, red. Aleksander Krzysztof Sitnik OFM (Kraków: Wydawnictwo Homini, 2021), 223–254.
Gąsiorowska Patrycja, „Od Jana do Michała. Zarys dziejów rodu Zebrzydowskich”, w: Mikołaj Zebrzydowski (1553–1620), palatinus et capitaneus Cracoviensis, fundator et defensor Ecclesiae. W czterechsetną rocznicę śmierci, red. Aleksander Krzysztof Sitnik OFM (Kraków: Wydawnictwo Homini, 2021), 11–46.
Gniecki Czesław OFM, „Wpływ Braci Bernardynów na Mikołaja Zebrzydowskiego w sferze wizji życia pustelniczego i roli jego eremu w Kalwarii”, w: Mikołaj Zebrzydowski (1553–1620), palatinus et capitaneus Cracoviensis, fundator et defensor Ecclesiae. W czterechsetną rocznicę śmierci, red. Aleksander Krzysztof Sitnik OFM (Kraków: Wydawnictwo Homini, 2021), 141–170.
Górski Kacper, Jurysdykcja karna sądu i urzędu grodzkiego krakowskiego w latach 1585–1620. Studium z dziejów staropolskiego wymiaru sprawiedliwości (Kraków: maszynopis rozprawy doktorskiej UJ, 2021).
Graff Tomasz, Wołyniec Bartłomiej, Wróbel Elżbieta E., Mikołaj Zebrzydowski 1553–1620. Szkic biograficzny (Kraków: Księgarnia Akademicka, 2020).
Guzowski Piotr, „Bernard Maciejowski i Mikołaj Zebrzydowski – biografie (prawie) równoległe”, w: Władza i prestiż. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI− XVII wieku, red. Jerzy Urwanowicz (Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2003), 71−93.
Łopatecki Karol, „Disciplina militaris” w wojskach Rzeczypospolitej do połowy XVII wieku (Białystok: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, 2012).
Maciszewski Jarema, Wojna domowa w Polsce (1606–1609). Studium z dziejów walki przeciw kontrreformacji, cz. 1: Od Stężycy do Janowca (Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1960).
Makowiec Paweł, „Działalność wojskowa hetmana Floriana Zebrzydowskiego”, w: Materiały do historii wojskowości, nr 2, red. Antoni Krzysztof Sobczak, Janusz Waldemar Jasiński (Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora, 2004), 11–18.
Makowiec Paweł, „Kariera urzędnicza Floriana Zebrzydowskiego. Przyczynek do dziejów awansu «rodów nowych» w elicie władzy za panowania Zygmunta II Augusta”, w: Materiały do historii wojskowości, nr 1, red. Antoni Krzysztof Sobczak (Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora, 2004), 63–68.
Moryc Cyprian Janusz OFM, „Domek Maryi Pawła Baudartha i ołtarz Matki Boskiej Anielskiej – bernardyńskie zabytki kultu loretańskiego”, w: Mikołaj Zebrzydowski (1553–1620), palatinus et capitaneus Cracoviensis, fundator et defensor Ecclesiae. W czterechsetną rocznicę śmierci, red. Aleksander Krzysztof Sitnik (Kraków: Wydawnictwo Homini, 2021), 255–308.
Moskal Tomasz, „Zebrzydowscy na kartach polskiego wydania dzieła Roberta Bellarmina De ascensione mentis in Deum per scalas rerum creatarum z 1616 r.”, w: Mikołaj Zebrzydowski (1553–1620), palatinus et capitaneus Cracoviensis, fundator et defensor Ecclesiae. W czterechsetną rocznicę śmierci, red. Aleksander Krzysztof Sitnik OFM (Kraków: Wydawnictwo Homini, 2021), 47–64.
Opaliński Edward, „Problem uczestnictwa w obradach sejmu 1607. Kwestia autorytetu parlamentu w opinii szlacheckiej”, w: Echa Przeszłości (Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2018), 115–133.
Opaliński Edward, „Prawo i wolność w szlacheckim systemie wartości w drugiej połowie XVI i na początku XVII stulecia”, w: Wartości polityczne Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Struktury aksjologiczne i granice cywilizacyjne, red. Anna Grześkowiak-Krwawicz (Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2017), 242–263.
Ormanty Augustyn, Wybrane epizody z życia i działalności Mikołaja Zebrzydowskiego (1553–1620) (Kraków: Wydawnictwo Calvarianum, 2003).
Ormanty Augustyn, „Kalwaria Zebrzydowska – cztery stulecia miasta łączącego sacrum i profanum”, w: Mikołaj Zebrzydowski (1553–1620), palatinus et capitaneus Cracoviensis, fundator et defensor Ecclesiae. W czterechsetną rocznicę śmierci, red. Aleksander Krzysztof Sitnik OFM (Kraków: Wydawnictwo Homini, 2021), 171–182.
Pawłowska-Kubik Agnieszka, Rokosz sandomierski 1606–1609. Rzeczpospolita na politycznym rozdrożu (Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2019).
Sitnik Aleksander Krzysztof, „Fundacja wojewody krakowskiego Mikołaja Zebrzydowskiego na rzecz bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej (1602), w: Mikołaj Zebrzydowski (1553–1620), palatinus et capitaneus Cracoviensis, fundator et defensor Ecclesiae. W czterechsetną rocznicę śmierci, red. Aleksander Krzysztof Sitnik OFM (Kraków: Wydawnictwo Homini, 2021), 65–140.
Strzelecki Adam, Sejm r. 1605 (Kraków: PAU, 1921).
Szpaczyński Przemysław Piotr, Mocarstwowe dążenia Zygmunta III w latach 1587–1618 (Kraków: Universitas, 2013).
Wisner Henryk, Rokosz Zebrzydowskiego (Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989).
Wołyniec Bartłomiej Michał, „Relacje Mikołaja Zebrzydowskiego z jezuitami, karmelitami i karmelitankami bosymi oraz bernardynkami”, w: Mikołaj Zebrzydowski (1553–1620), palatinus et capitaneus Cracoviensis, fundator et defensor Ecclesiae. W czterechsetną rocznicę śmierci, red. Aleksander Krzysztof Sitnik OFM (Kraków: Wydawnictwo Homini, 2021), 199–222.
Wróbel Elżbieta Elena CSFN, „Fundacje Mikołaja Zebrzydowskiego w rodowych Zebrzydowicach”, w: Mikołaj Zebrzydowski (1553–1620), palatinus et capitaneus Cracoviensis, fundator et defensor Ecclesiae. W czterechsetną rocznicę śmierci, red. Aleksander Krzysztof Sitnik OFM (Kraków: Wydawnictwo Homini, 2021), 183–197.
Wybrane zagadnienia z dziejów Kalwarii Zebrzydowskiej. Na 400-lecie pierwszej lokacji Kalwarii Zebrzydowskiej (1617–2017), red. Andrzej Nowakowski (Kraków: Wydawnictwo 3kolory, 2017).
Wyczawski Hieronim Eugeniusz, Kalwaria Zebrzydowska, wyd. II (Kalwaria Zebrzydowska: Wydawnictwo Calvarianum, 2006).
Bodniak Stanisław, „Przedmowa”, [do:] „Hetman Florian Zebrzydowski o porządku wojennym”, Przegląd Historyczno-Wojskowy 3 (1931), z. 2: 295–299.
Korzeniowski Hubert, „Organizacja wojskowa w dziełach hetmana Floriana Zebrzydowskiego”, Clepsydra 1 (2020): 79–99.
Łopatecki Karol, „Poglądy Floriana Zebrzydowskiego dotyczące ufortyfikowania, obrony i poddania twierdz”, Białostockie Teki Historyczne 13 (2015): 91–110.
Opaliński Edward, „Agnieszka Pawłowska-Kubik, Rokosz sandomierski 1606– 1609. Rzeczpospolita na politycznym rozdrożu, Toruń 2019, Wydawnictwo Naukowe UMK, ss. 522”, Kwartalnik Historyczny R. 128, nr 2 (2021): 659–665. Opaliński Edward, „Replika na odpowiedź Agnieszki Pawłowskiej-Kubik”, Kwartalnik Historyczny R. 129, nr 1 (2022): 191–194.
Opaliński Edward, „Rokosz Zebrzydowskiego – element antysystemu czy nieudana rewolucja?”, Przegląd Sejmowy nr 4(141) (2017): 53–69.
Pawłowska-Kubik Agnieszka, „Pragmatyzm czy zdrada? Relacje pomiędzy przywódcami rokoszu sandomierskiego, Mikołajem Zebrzydowskim i Januszem Radziwiłłem, po klęsce pod Guzowem”, Studia Historica Gedanensia 12 (2021): 132–157.
Pawłowska-Kubik Agnieszka, „W odpowiedzi na recenzję Edwarda Opalińskiego”, Kwartalnik Historyczny R. 129, nr 1 (2022): 181–190.
Płonka Mirosław, „Portrayals of Mikołaj Zebrzydowski’s in Literature and Art”, Folia Historica Cracoviensia 26, nr 2 (2020): 39–68.
Płonka Mirosław, „Jan Jerzyczek – a resident painter of the Calvary complex in Kalwaria Zebrzydowska”, Folia Historica Cracoviensia 27, nr 1 (2021): 55–84. Płonka Mirosław, „Kompleks kalwaryjny w Kalwarii Zebrzydowskiej jako krajobraz pamięci i pomnik XVI-wiecznej Jerozolimy”, Ochrona Zabytków 2 (2019): 189–217.
Płonka Mirosław, „Mikołaj Zebrzydowski jako nauczyciel buntów w dramacie Ludwika Orpiszewskiego”, Klio. Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym 57, nr 1 (2021): 113–134.
Copyright (c) 2023 Akademia Ignatianum w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Rocznik przyjmuje do druku wyłącznie materiały, które nie wchodzą w żaden konflikt interesów, żaden konflikt z prawem autorskim itp. Redakcja prowadzi działania przeciw: plagiatom, ghostwriting1, guest/honorary authorship2 itp. Autor pracy zbiorowej, który jest pierwszy na liście, bierze na siebie odpowiedzialność i ma obowiązek przedstawić wkład wszystkich współautorów. Jeśli publikacja powstała dzięki dedykowanym środkom finansowym, należy ujawnić to np. w Podziękowaniu, przypisie itp. Ew. przedruki wymagają jawnego zgłoszenia i okazania odpowiedniego pozwolenia wydawniczego. Autorzy / Recenzenci nierzetelni narażają się na reakcję właściwą stosownym instytucjom.
______
1 Ma to miejsce, gdy osoba mająca istotny wkład jest pominięta na liście Autorów czy w Podziękowaniu.
2 Zachodzi, gdy na liście autorskiej pojawia się osoba mająca znikomy/żaden udział w pracy.
