Teologowie uniwersyteccy w kapitule kolegiaty św. Floriana na Kleparzu u schyłku XVI i na początku XVII w.
Abstrakt
Autor analizuje problematykę związków Wydziału Teologicznego z kolegiatą uniwersytecką św. Floriana na Kleparzu u schyłku XVI i na początku XVII w. W tym okresie Wydział Teologiczny przechodził kryzys kadrowy, który udawało się stopniowo przezwyciężyć po 1602 r. Kadrę nauczającą Wydziału Teologicznego stanowili przede wszystkim członkowie kapituły świętofloriańskiej (niektórzy z nich awansowali następnie na kanonikat w kapitule katedralnej krakowskiej). Autor zwraca uwagę na fakt, że dotychczas historiografia nie przedstawiła obrazu życia codziennego kapituły świętofloriańskiej ani nie został dotąd ukazany obraz funkcjonowania Wydziału Teologicznego w tym okresie wraz z wyświetleniem wzajemnych relacji interpersonalnych między profesorami, a także między profesorami a środowiskiem zewnętrznym. Z wyjątkiem postaci Marcina Wadowity słabo znamy także biografie większości ówczesnych teologów i zarazem członków kapituły świętofloriańskiej, którzy niejednokrotnie byli czołowymi intelektualistami Uniwersytetu Krakowskiego. Autor na wybranych przykładach ukazuje ponadto dalsze perspektywy badawcze dotyczące historii kapituły świętofloriańskiej i jej związków z Wydziałem Teologicznym w omawianym okresie, szczególną uwagę przywiązując do konieczności identyfikacji teologów, a zarazem członków kapituły świętofloriańskiej działających w pierwszych latach XVII w.
Bibliografia
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie (AKMK)
Acta Episcopalia 39, 43 Acta Officialia 119, 124
Archiwum Polskiej Prowincji Dominikanów (APPD), Pp21
Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego (AUJ)
perg. 610–611, 613-615
rkps 18, 44, 47½, 169, 172, 182
Biblioteka Jagiellońska (BJ)
rkps 226 IV, 1171 III, 5360, t. 7; 2579
(1900). Codex diplomaticus Universitatis studii generalis Cracoviensis. T.5. Cracoviae: Sumptibus et typis Universitatis.
Barycz, H. (oprac.). (1956). Jan Brożek, Wybór pism. T.1. Warszawa: PWN.
Bukowska-Gorgoni, Ch. (ed.). (1995). Causae Polonae coram Sacra Romana Rota XV-XVII saec. Explanatio processum et regesta documentorum. Romae: Pontificium Institutum Studiorum Ecclesiasticorum.
Chmaj, L. (oprac.). (1959). Faust Socyn, Listy. T.1. Warszawa: PWN 1959.
Karbowiak A. (wyd.). (1900). Ułamek pamiętnika profesora krakowskiego z początku XVII wieku. Kwartalnik Historyczny, 14, 221-229.
Michalewicz, J., Michalewiczowa, M. (wyd.). (1999). Liber beneficiorum et benefactorum Universitatis Iagellonicae in saeculis XV–XVIII. T. 1–2. Kraków: Archiwum UJ.
Muczkowski J. (ed.). (1849). Statuta nec non liber promotionum philosophorum ordinis in Universitate Studiorum Jagellonica ab anno 1402 ad annum 1849. Cracoviae: Typis Universitatis.
Skowron, Cz. (wyd.). (1965). Akta wizytacji dekanatu krakowskiego 1599 roku przeprowadzonej z polecenia kardynała Jerzego Radziwiłła. cz.I. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Szujski, J. (wyd.). (1878). Statuta i matrykuły Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego z XVI wieku. W: Archiwum komisji dla historii literatury i oświaty w Polsce. T.1. Kraków: Akademia Umiejętności.
Szujski, J. (wyd.). (1882). Statuta Uniwersytetu krakowskiego. W: Archiwum do Dziejów Literatury i Oświaty w Polsce. T.2. Kraków: Akademia Umiejętności, 364-408.
Żelewski, R. (oprac.). (1962). Materiały do dziejów reformacji w Krakowie. Zaburzenia wyznaniowe w latach 1551-1598. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Bartel, W.M. (1989). Związki kolegiaty św. Floriana z Akademią Krakowską. W: J.M. Małecki (red.), Z przeszłości Krakowa. Warszawa-Kraków: PWN, 135-148.
Barycz, H. (1958). Alma Mater Jagellonica. Studia i szkice z przeszłości Uniwersytetu Krakowskiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 134–169.
Barycz, H. (1935). Historja Uniwersytetu Jagiellońskiego w epoce humanizmu. Kraków: PAU.
Barycz, H. (1956). Wstęp, W: H. Barycz (opr.), Jan Brożek, Wybór pism, t.1. Warszawa: PWN, 5–119.
Bereziński, J. (1983). Adam z Opatowa na tle teologii moralnej swego wieku. Warszawskie Studia Teologiczne, 1, 177–200;
Bieniarzówna, J. (1984). Schyłek świetności, W: J. Bieniarzówna, J.M. Małecki, Dzieje Krakowa, t. 2: Kraków w wiekach XVI–XVIII. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 316–319.
Bieńkowski, T. (2000). Stanisława Sokołowskiego traktat o kształceniu młodzieży szlacheckiej. Rozprawy z Dziejów Oświaty, 39, 3–9.
Bracha, F. (1947). Nauka Stanisława Sokołowskiego o znamionach prawdziwego Koś¬cioła. Nasza Przeszłość, 2, 103–134.
Chojnacki, A. (2016). Beneficja Uniwersytetu Krakowskiego. Analiza tytułów prawnych (do 1440 r.). W: W. Świeboda, M. Zdanek (red.), Felix indiget amicis. Studia z dziejów kultury duchowej i intelektualnej średniowiecza ofiarowane Profesorowi Krzysztofowi Ożogowi. Kraków: Homini - Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów, 197–229.
Cichowski, H. (1929). Ksiądz Stanisław Sokołowski a Kościół Wschodni: studjum z dziejów teologji w Polsce w. XVI. Lwów: nakł. autora.
Czyżewski, K. J., Nowacki D. (2007). Uwagi o nowożytnym złotnictwie w kościele św. Floriana w Krakowie. W: Z. Kliś (red.), Studia z dziejów kościoła św. Floriana w Krakowie. Kraków: Unum, 287-314.
Dianni, J. (1949). Jan Brożek, Joannes Broscius 1585-1652, Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
Franke, J.N. (1884). Jan Brożek (J. Broscius) Akademik krakowski 1585–1652. Jego życie i dzieła ze szczególnem uwzględnieniem prac matematycznych, Kraków: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Graff, T. (2018). Marcin Campius Wadowita (ok. 1567-1641). Duchowny i profesor Uniwersytetu Krakowskiego ok. 1567-1641. Kraków: Societas Vistulana&UPJPII.
Graff, T. (2009). Marcin Wadowita - wybawca arianina Fausta Socyna: portret miłosiernego profesora w dobie srebrnego wieku. W: P.F. Nowakowski, W. Szymborski (red.), Miłosierdzie – teoria i praktyka życiowa. Kraków: Księgarnia Akademicka 2009, 281-295.
Graff, T. (2019). Wydział Teologiczny Uniwersytetu Krakowskiego w pierwszych latach XVII wieku i wkład w jego rewitalizację Bartłomieja z Przemyśla OP. Rocznik Przemyski. Historia, 22/1, 35-55.
Grzebień, L. (2000-2001). Sokołowski Stanisław. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 40. Kraków, PAU, PAN, 183–189.
Kracik, J. (1993). Ludzie z przedmieścia historii. Kleparzanie czasów staropolskich, Kraków: Secesja.
Kumor, B. (1999). Dzieje diecezji krakowskiej do roku 1795. T.2. Kraków: Wydawnictwo św. Stanisława BM.
Łukaszewska-Haberkowa, J. (2008). Prophetia Hildegardis. Autorytet Hildegardy z Bingen w sporach między jezuitami i Akademią Krakowską. Roczniki Filozoficzne KUL, 56/2, 345–358.
Machniak, J. (2000). Adam z Opatowa. W: S. Piech (red.), Złota Księga Papieskiej Akademii Teologicznej. Kraków: Wydaw. Naukowe PAT, 256–260.
Morawski, K. (1900). Historya Uniwersytetu Jagiellońskiego. Średnie wieki i Odrodzenie. T.2. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Murawiec, W.F. (2000). Stanisław Sokołowski (1537–1593). W: S. Piech (red.), Złota Księga Papieskiej Akademii Teologicznej. Kraków: Wydaw. Naukowe PAT, 240–247.
Natoński, B. (2002). Jezuici a Uniwersytet Krakowski w XVI wieku, Kraków WAM.
Ozorowski, E. (1981). Adam z Opatowa. W: H.E. Wyczawski (red.), Słownik Polskich Teologów Katolickich. T.1. Warszawa: ATK, 32–35.
Ożóg, K. (2007). Kolegiata w służbie nauki. Nadanie prebend świętofloriańskich przez Władysława Jagiełłę Uniwersytetowi Krakowskiemu. W: Z. Kliś (red.), Studia z dziejów kościoła św. Floriana w Krakowie. Kraków: Unum, 7–18.
Ożóg, K. (2014). Okoliczności nadania kleparskiej kustodii św. Floriana Uniwersytetowi Krakowskiemu przez Władysława Jagiełłę. W: S. Gawlas i in. (red.), Ecclesia, regnum, fontes. Studia z dziejów średniowiecza, Warszawa: Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego we współpr. z Muzeum Historii Polski, 78–86.
Panuś, K. (2005). Ksiądz Stanisław Sokołowski. W: K. Panuś, Wielcy mówcy Kościoła w Polsce, Kraków: Polskie Wydawnictwo Teologiczne. Sekcja Wydawnicza Wydawnictwo Unum , 42–60.
Pawlak, W. (2009). Od Soko¬łowskiego do Szylarskiego: z dziejów homiletyki XVI–XVIII wieku. Barok. Historia – Literatura – Sztuka, 16/1, 15–39.
Piech, S. (1998-1999). Teologia w Akademii Krakowskiej w XVII–XVIII wieku. Analecta Cracoviensia, 30/31, 527–541.
Piech, S. (2006). Uniwersytecka kapituła kolegiaty św. Floriana w Krakowie. W: S. Koperek (red.), Scire Deum. Księga pamiątkowa wydana z okazji 25-lecia Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie dedykowana jej pierwszemu rektorowi Jego Eminencji Kardynałowi Marianowi Jaworskiemu. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT, 369-376.
Pietrzyk, Z. (2000). Poczet rektorów Uniwersytetu Jagiellońskiego 1400-2000, Kraków: Wydaw. Jagiellonia SA 2000.
Rechowicz, M. (1975). Wydział Teologiczny Akademii Krakowskiej w XVII i XVIII wieku. W: M. Rechowicz (red.), Dzieje teologii katolickiej w Polsce. T.2: Od Odrodzenia do Oświecenia, cz. 2: Teologia neoscholastyczna i jej rozwój w akademiach i szkołach zakonnych. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 9–30.
Ryczek, W. (2011). Rhetorica christiana. Teoria wymowy kościelnej Stanisława Sokołowskiego, Kraków: Unum.
Sidorowicz, Z. (1959). Z dokumentów kościoła i kolegiaty św. Floriana w Krakowie. Nasza Przeszłość, 10, 409–429.
Sondel, J. (2012). Słownik historii i tradycji Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków: Universitas.
Szymborski, W. (2013/2014). Uniwersytet contra Towarzystwo Jezusowe. Alma Mater, 161/162, 46–49.
Urban, W. (1964). Akademia Krakowska w dobie reformacji i wczesnej kontrreformacji (1549-1632). W: . K. Lepszy (red.), Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1364-1764. T.1. Kraków: PWN, 252-307.
Usowicz, A. (1946). Poglądy moralno-polityczne ks. Stanisława Sokołowskiego. Nasza Przeszłość, 1, 97–126.
Wasilewicz, M. (2015). Zdolności, czy koneksje?: kariera kościelna na przykładzie wybranych członków kapituły kolegiackiej św. Floriana w Krakowie w okresie od 1401 do 1505. W: R. Kordonski, O. Struk, J. Ruciński (red.), Rozwój społeczności międzynarodowej: przeszłość oraz nowe wyzwania, Olsztyn-Lwów: Pais, 2015, 36-47.
Wyczawski H.E. (1983). Sokołowski (Socolovius) Stanisław. W: H.E. Wyczawski (red.), Słownik Polskich Teologów Katolickich. T.4. Warszawa: ATK, 132–136.
Netoteka
baza „Corpus Academicum Cracoviense” https://cac.historia.uj.edu.pl/ (z dn. 17 I. 2022)
Copyright (c) 2023 Perspektywy Kultury
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
