The Role and Importance of Jesuit Colleges in Promoting Knowledge about Missionary Work of the Society of Jesus in the Far East among the Inhabitants of the Polish-Lithuanian Commonwealth
Abstract
The importance of Jesuit colleges in the development of education in the Polish-Lithuanian Commonwealth, and the contribution of the Society of Jesus to scientific progress, both Polish and European, remain indisputable. After all, it is worth noting that the Jesuits promoted knowledge of the Far East, the Christian missions carried out in India, China and Japan, on top of social, cultural and political consequences of their actions in this area. In this regard, it is important to note the activity carried out by the various seminaries, which, thanks to their relatively high formation level, are places where priestly vocations, and therefore missionary vocations, can grow. The reports and letters from the Far East influenced the decisions taken by individual disciples who wished, following the example of the Jesuit saints and martyrs, to preach the Gospel among the people of India, China and Japan. After all, Christian missions, in addition to the history and culture of countries in the Far East, were of interest not only to college students, but to a much wider range of people wishing to broaden their knowledge. Polish translations of Jesuit authors who described the Far East in their works served these purposes. In addition, among the methods of promoting knowledge, paratheatrical performances and stage plays with oriental themes were extremely important. Both these and the aforementioned translation activities covered an extremely wide range of people, which later contributed to a significant increase in interest in the Far East, with the consequent emergence of a fashion for so-called “Chineseness”. The purpose of this article is therefore to trace the themes indicated above, which, as can easily be seen, form a causal sequence. Consequently, it can therefore be concluded that the role of the Jesuit colleges as centers from which the impulse to promote knowledge of Far Eastern countries emerged seems unquestionable.
References
Archivum Romanum Societatis Iesu Pol. 79.
Biblioteka Jagiellońska rkps. 177, 2626.
Dramat staropolski od początków do powstania Sceny Narodowej. Bibliografia, t. 2: Programy drukiem wydane do r. 1765, cz. 1: Programy teatru jezuickiego, oprac. Władysław Korotaj, Jadwiga Szwedowska, Magdalena Szymańska (Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976).
Epistola de lagatorum Japonicorum orientalium adwentu ad Gregorium XIII P.M. paucos dies ante quam moretur […] (Vilnae, 1585).
Jana Brożka Gratis 1625, wyd. H. Barycz (Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1929).
Japoniorum Regum legatio Romae coram Summo Pontifice Gregorio XIII 23. Martii habita a. 1585 […] (Cracoviae, 1585).
O rozszerzaniu wiary świętej chrześcijańskiej katolickiej w Ameryce na Nowym Świecie, zwłaszcza w Peru […] (Kraków, 1603).
Szembek Fryderyk, Gratis plebanski, gratis wycwiczony w iezvickich szkolach krakovvskich […] to iest respons na dyskurs plebański w collegium jezuickim krakowskim, Gratis nazwany y na dwu inne tegoż autora w teyże materiey (Poznań, 1627).
Szembek Fryderyk, Tunquium, królestwo możne w Azyey […] (Kraków, 1629). Szembek Fryderyk, Tybet, wielkie państwo w Azyey […] (Kraków, 1628).
Tybet i Tunquim w pismach Fryderyka Szembeka, wstęp i oprac. Renata Czekalska, Agnieszka Kuczkiewicz-Fraś (Kraków: Księgarnia Akademicka, 2015). Wysocki Szymon, Nowiny abo dzieie dwuletnie Chineńskie […] (Kraków, 1616). Wysocki Szymon, Nowiny abo dzieje dwuletnie z Iaponu y z Chiny krain pogańskich Nowego Świat przez list x Iana Rodriguesa y x. Mattheusza Ricciego […] roku pańskiego 1606 y 1607 […] opisane […] (Kraków, 1611).
Wysocki Szymon, Nowiny pewne z Nowego Świata, mianowicie z Iaponu, to jest o chwalebnej śmierci sześci szlachciców Iapończyków […] (Kraków, 1608).
Wysocki Szymon, Opisanie chwalebnego męczeństwa dziewiąci chrześcijan Iapońskich […] (Kraków, 1612).
Bednarski Stanisław, Upadek i odrodzenie szkół jezuickich w Polsce (Kraków: Wydawnictwo Księży Jezuitów, 1933).
Darowski Roman, Filozofia w szkołach jezuickich w Polsce w XVI wieku (Kraków: Fakultet Filozoficzny Towarzystwa Jezusowego, 1994).
Dianni Jadwiga, Jan Brożek (Joannes Broscius), akademik krakowski (1585–1652) (Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1949).
Dramaty eucharystyczne jezuitów. XVII wiek, oprac. Jan Okoń (Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1992).
Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy (1564–1995), oprac. Ludwik Grzebień (Kraków: Wydawnictwo WAM, 2004).
Ha Nguyen Duc, Polscy misjonarze na Dalekim Wschodzie w XVII–XVIII wieku (Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2006).
Kajdański Edward, Michał Boym – ostatni wysłannik dynastii Ming (Warszawa: Wydawnictwo Polonia, 1988).
Kajdański Edward, Michał Boym. Ambasador Państwa Środka (Warszawa: Książka i Wiedza, 1999).
Konior Jan, Historia polsko-chińskich kontaktów kulturowych w XVII w. (na przykładzie misji jezuickich) (Kraków: Wydawnictwo WAM, 2013).
Miazek-Męczyńska Monika, Flora Sinensis Michała Boyma SI (Gniezno: Wydawnictwo Fundacji Collegium Europaeum, 2005).
Miazek-Męczyńska Monika, Indipetae Polonae – kołatanie do drzwi misji chińskiej (Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2015).
Obirek Stanisław, Jezuici w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1564–1668: działalność religijna, społeczno-kulturalna i polityczna (Kraków: Wydział Filozoficzny Towarzystwa Jezusowego, 1996).
Okoń Jan, Dramat i teatr szkolny. Sceny jezuickie w XVII wieku (Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1970).
Okoń Jan, Na scenach jezuickich w dawnej Polsce. Rodzimość i europejskość (Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2006).
Poplatek Jan, Studia z dziejów jezuickiego teatru szkolnego w Polsce (Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1957).
Puchowski Kazimierz, Jezuickie kolegia szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodów: studium z dziejów edukacji elit (Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2007).
Reychman Jan, Orient w kulturze polskiego oświecenia (Wrocław: Ossolineum 1964).
Tazbir Janusz, Szlachta a konkwistadorzy. Opinia staropolska wobec podboju Ameryki przez Hiszpanię (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969).
Z dziejów szkolnictwa jezuickiego w Polsce, oprac. Roman Darowski, Jerzy Paszenda (Kraków: WAM – Księża Jezuici, 1994).
Barycz Henryk, „Dynastia kurzelowska. Rodowód i charakterystyka inteligentów kurzelowskich”, Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. Prace Historyczne 8 (1977) 59: 69–79.
Cyrzyk Leszek, „Chiny w piśmiennictwie polskim do końca XVII wieku”, Przegląd Orientalistyczny 2 (1963): 109–119.
Cyrzyk Leszek, „Chiny w piśmiennictwie polskim XVIII wieku”, Przegląd Orientalistyczny 3 (1963): 191–200.
Grzebień Ludwik, „Organizacja bibliotek jezuickich w Polsce od XVI do XVIII wieku. Cz. 1”, Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 30 (1975): 223–278.
Janeczek Stanisław, „Szkoła jezuicka a szkoła renesansowa. Regres czy twórcza kontynuacja?”, Rocznik Wydziału Pedagogicznego Wyższej Szkoły Filozoficzno-Pedagogicznej Ignatianum w Krakowie (2005): 191–208.
Kwiatkowski Marek, „Łazienki w «guście chińskim». Ze studiów nad Łazienkami warszawskimi”, Biuletyn Historii Sztuki 2 (1967): 171–190.
Łukaszewska-Haberkowa Justyna, „Nauczanie języka łacińskiego w szkołach jezuickich w XVI i XVII wieku”, Nasza Przeszłość 113 (2010): 295–305.
Meynard Thierry, „For the record: The Canton exile of the missionaries (1666– 1671) by the Polish Jesuit Szpot Dunin”, Annales Missiologici Posnanienses 25 (2020): 147–185.
Miazek Monika, „Matteo Ricci i jezuicka metoda akomodacyjna”, Fundamenta Europaea 5/6 (2005): 7–15.
Miszalska Jadwiga, „Siedemnastowieczne polskie tłumaczenia jezuickich relacji z misji na Dalekim Wschodzie w kontekście problematyki historii przekładu”, Przekładaniec 36 (2018): 25–43.
Niedźwiedź Jakub, „Jesuit Education in the Polish-Lithuanian Commonwealth”, Journal of Jesuit Studies 5 (2018) 3: 441–455.
Tazbir Janusz, „Moda na chińszczyznę w Polsce w XVIII wieku”, Biuletyn Historii Sztuki i Kultury 11 (1949) z. 3-4: 382–392.
Wasilewska-Dobkowska Joanna, „Wyobrażenia Dalekiego Wschodu w środowisku polskich jezuitów”, Toruńskie Studia o Sztuce Orientu 1 (2004), 15–30.
Barycz Henryk, „Wstęp”, w: Jan Brożek, Wybór pism, t. 1, oprac. Henryk Barycz (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1956), 5–119.
Danieluk Robert, „Konfesjonał i pióro: Tomasz Ignacy Szpot Dunin, polski historiograf jezuickiej misji w Chinach”, w: Iesuitae in Polonia – Poloni Iesuitae. Piśmiennictwo łacińskie czasów nowożytnych, red. Jarosław Nowaszczuk (Szczecin: „Volumina.pl”, 2017), 75–108.
Fiałkowski Wojciech, „Orient w Wilanowie. Szkic do obrazu kultury artystycznej Wschodu i jej europejskich mutacji w dawnej rezydencji Jana III Sobieskiego”, w: Orient i orientalizm w sztuce, red. Elżbieta Karwowska (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986), 141–159.
Janeczek Stanisław, „O stereotypie szkoły jezuickiej. Uwagi komparatystyczne”, w: In Christo Redemptore. Księga pamiątkowa ku czci Księdza Profesora Jerzego Misiurka, red. Jarosław M. Popławski (Lublin: Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej „GAUDIUM”, 2001), 363–384.
Kąkol Piotr, Reglińska-Jemioła Anna, „Chinoiserie w sztukach widowiskowych w Polsce XVIII wieku”, w: Początki wiedzy o Chinach w Polsce, red. Irena
Kadulska, Józef Włodarski (Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2008), 51–71.
Kochanowicz Jerzy, „Wychowanie w szkołach jezuickich okresu staropolskiego”, w: Pedagogika ignacjańska: historia, teoria, praktyka, red. Anna Królikowska (Kraków: Wydawnictwo WAM, 2010), 205–236.
Kwietniewska Monika, „Wiedza o Chinach w polskim Oświeceniu. Krótkie wprowadzenie”, w: Początki wiedzy o Chinach w Polsce, red. Irena Kadulska, Józef Włodarski (Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2008), 37–49.
Miazek Monika, „Europejczyk w Państwie Środka – jezuici, nauka, akomodacja”, w: Kulturowe konteksty integracji europejskiej, red. Mariola Walczak-Mikołajczakowa (Gniezno: Collegium Europeum Gnesnense, 2004), 106–114.
Niedźwiedź Jakub, „Inkulturacja szkolnictwa jezuickiego w Polsce i na Litwie w XVI–XVIII wieku”, w: Formowanie kultury katolickiej w dobie potrydenckiej. Powszechność i narodowość katolicyzmu polskiego, red. Justyna Dąbkowska-Kujko (Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2016), 222–248.
Nowak Katarzyna, „Wątki japońskie we wczesnym teatrze jezuickim”, w: Teatr Orientu. Materiały z sesji naukowej, red. Przemysław Piekarski (Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 1998), 253–259.
Odyniec Wacław, Włodarski Józef, „Znajomość cywilizacji chińskiej w Polsce do końca XVIII wieku”, w: Chiny w oczach Polaków do XX wieku. Państwo – społeczeństwo – kultura, red. Józef Włodarski (Gdańsk: Wydawnictwo „Marpres”, 2001), 79–88.
Okoń Jan, „Barokowy dramat i teatr szkolny w Polsce. Wśród zadań publicznych i religijnych”, w: Popularny dramat i teatr religijny w Polsce, red. Irena Sławińska, Maria B. Stykowa (Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1990), 7–26.
Okoń Jan, „Teatr jezuicki w Polsce: pomiędzy swojskością a cudzoziemszczyzną”, w: Jezuici a kultura polska. Materiały sympozjum z okazji Jubileuszu 500-lecia urodzin Ignacego Loyoli (1491–1991) i 450-lecia powstania Towarzystwa Jezusowego (1540–1990), red. Ludwik Grzebień, Stanisław Obirek (Kraków: Wydawnictwo WAM – Księża Jezuici, 1993), 227–241.
Skowron Ryszard, „Brożek, jezuici i Chiny. Polski epizod do dziejów dialogu Zachodu ze Wschodem w XVII wieku”, w: Orient w kulturze polskie. Materiały z sesji jubileuszowej 25-lecia Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie (Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2000), 117–125.
Copyright (c) 2023 Ignatianum University in Cracow
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
The Yearbook only accepts materials for publication that are free of all conflicts of interest, and that in no way involve conflicts over authorship, copyright, etc. The Editors will take action against any cases of plagiarizing, ghostwriting1, guest/honorary authorship2, etc. Where co-authored work is concerned, the Author listed first is expected to take responsibility for the submission, and is required to make clear the contributions of all of the Co-Authors involved. In the event of the publication owing its existence to funding dedicated to this purpose, this fact should be made clear: e.g. in any note of thanks/acknowledgement, or in a footnote, etc. Explicit notification should be given of any form of reprinting, with the appropriate evidence of permission to publish being furnished as required. Any impropriety on the part of Authors/Reviewers risks exposing them to appropriate responses from the relevant institutions.
______
1 This term refers to instances of a person who has made an essential contribution being omitted from the list of authors, or from notes conveying gratitude and/or acknowledgement.
2 This occurs when a person who has made either an insignificant contribution or no contribution at all nevertheless appears on the list of authors.
