Salesian pedagogy of accompaniment in the social rehabilitation of minors

Bogdan Stańkowski

doi:10.35765/mjse.2025.1427.11

Bogdan Stańkowski Ignatianum University in Cracow https://orcid.org/0000-0003-2803-3085

DOI: https://doi.org/10.35765/mjse.2025.1427.11

Keywords: Pedagogical accompaniment, Preventive system, Salesian social rehabilitation of minors, Socially maladjusted youth

Abstract

Research objectives (aims) and problem(s): The aim of this article is to explore whether, and to what extent, the literature on the social rehabilitation of minors in the Salesian context addresses the issue of pedagogical accompaniment and to consider the direction which this accompaniment should take. The author seeks to answer three main questions:

To what extent does the analysis of relevant literature and Salesian practice in social rehabilitation justify the use of the concept of the pedagogy of accompaniment in the context of social rehabilitation in the spirit of Don Bosco?
How can this potential concept of accompaniment be understood?
If the Preventive System of Don Bosco contains theoretical suggestions related to the concept of a pedagogy of accompaniment, what direction should this accompaniment take, and what dimensions of education and social rehabilitation should it emphasize?

Research methods: This article is theoretical in nature and is based on a literature analysis.

Process of argumentation: The article is structured as follows:

The concept of “accompaniment” in the context of education within the Salesian Preventive System;
The direction of accompaniment for socially maladjusted pupils/minors.

Research findings and their impact on the development of educational sciences: The key findings are as follows:

The literature on social rehabilitation in the spirit of Don Bosco’s Preventive System supports the existence of a pedagogy of accompaniment in the Salesian tradition.
In the Salesian spirit, accompanying socially maladjusted youth involves, above all, supporting the development of their identity.
Salesian accompaniment also includes helping young people discover pedagogical love and building master–pupil relationships. The essence of educational accompaniment lies in personal contact between educator and pupil—such a relationship allows educators to reach the heart of the young person
Salesian accompaniment aims to orient youth toward authority figures and support the discovery of personal values and faith, which in turn could translate into the formation of the minor’s sense of values and ethical outlook.
In the context of social rehabilitation, accompanying minors in the spirit of Don Bosco also means being physically and actively present among the youth in creative, inspiring, and motivating ways (Salesian assistance).

Conclusions and/or recommendations: Viewing socially maladjusted minors through the lens of a pedagogy of accompaniment has pedagogical implications: young people become the main protagonists of their own education: the prime movers and dynamic agents. Salesian accompaniment requires paying close attention to young people during various activities (sports, theater, school) and to their individual abilities, inclinations, talents, and character traits. In the Salesian context, such accompaniment may be expressed using the Jesuit/Ignatian concept of cura personalis.

References

Badura, E. (1981). Emocjonalne uwarunkowania autorytetu nauczyciela [Emotional determinants of teacher authority]. WSiP.

Bałandynowicz, A. (2011). Osiągnięcia profesora zw. dr. hab. Bronisława Urbana w pracy naukowo-badawczej, dydaktycznej i organizacyjnej [Achievements of Prof. Bronisław Urban in scientific and research work, teaching and organisational work]. In A. Kieszkowska (Ed.), Tożsamość osobowa dewiantów i ich reintegracja społeczna [Personal identity of deviants and their social reintegration] (Vol. 1, pp. 7–11). Wydawnictwo Impuls.

Biel, K. (2004). Towarzyszenie, czyli o postawie wychowawcy resocjalizującego [Accompaniment, or the attitude of the social rehabilitation educator]. Rocznik Wydziału Pedagogicznego Wyższej Szkoły Filozoficzno-Pedagogicznej Ignatianum w Krakowie.

Braido, P. (1964). Il sistema preventivo di Don Bosco (2nd ed.) [The Preventive System of Don Bosco]. PAS-Verlag.

Braido, P. (1997). Autorità educativa [Educational authority]. In J. M. Prellezo, C. Nanni, & G. Malizia (Eds.), Dizionario di Scienze dell’Educazione [Dictionary of Educational Sciences] (pp. 115–117). Leumann.

Braido, P. (1999). Prevenire non reprimere. Il sistema educativo di don Bosco [Prevent not repress: Don Bosco’s educational system]. LAS.

Braido, P. (2022). Il Sistema preventivo di don Bosco alle origini (1841–1862): Il cammino del «preventivo» nella realtà e nei documenti [Don Bosco’s Preventive System at its origins (1841–1862): The path of the “preventive” in reality and documents]. Retrieved March 4, 2022, from http://www.salesian.online/wp-content/uploads/2019/04/2-Braido-Il-sistema-preventivo-di-don-Bosco-alle-origini-1841-1862.-Il-cammino-del-%C2%ABpreventivo%C2%BB-nella-realt%C3%A0-e-nei-documenti.pdf

Chrobak, S. (2011). Wychowanie odpowiedzialnego obywatela w perspektywie systemu prewencyjnego św. Jana Bosko [Educating a responsible citizen in the Preventive System of St. John Bosco]. Forum Pedagogiczne, 1, 81–97.

Chrobak, S. (2016). Wychowanie do przebaczenia w pedagogii salezjańskiej [Education for forgiveness in Salesian pedagogy]. Paedagogia Christiana, 2(38), 85–106.

Cian, L. (2001). System zapobiegawczy św. Jana Bosko i jego charakterystyka [St. John Bosco’s preventive system and its characteristics] (M. Gabryel, Trans.). Wydawnictwo Salezjańskie. (Original work published 1978)

Czapów, Cz. (1978). Wychowanie resocjalizujące. Elementy metodyki i diagnostyki [Social rehabilitation education: Elements of methodology and diagnosis]. Wydawnictwo PWN.

Dacquino, G. (1988). Psicologia di don Bosco [Psychology of Don Bosco]. SEI.

De Pieri, S. (2002). Ukierunkowanie w wychowaniu i towarzyszenie powołaniu [Orientation in education and accompaniment of vocation] (L. Furman, Trans.). Wydawnictwo Salezjańskie. (Original work published 2000)

Desramaut, F. (1990). Ksiądz Bosko i życie duchowe [Don Bosco and spiritual life] (T. Jania, Trans.). Wydawnictwo Salezjańskie. (Original work published 1967)

Encyklopedia Dzieciństwa [Encyclopedia of Childhood]. (2022). Entry: Towarzyszenie w rozwoju [Accompaniment in development]. Retrieved December 15, 2022, from http://encyklopediadziecinstwa.pl/index.php/Towarzyszenie_w_rozwoju

Fidelus, A. (2011). Praca nad osobistą i społeczną tożsamością jednostki podstawą oddziaływań resocjalizacyjnych w środowisku otwartym [Working on an individual’s personal and social identity as the basis for social rehabilitation interventions in the open environment]. In A. Kieszkowska (Ed.), Tożsamość osobowa dewiantów a ich reintegracja społeczna [The personal identity of deviants and their social reintegration] (Vol. 1, pp. 293–304). Wydawnictwo Impuls.

Gocko, J. (2011). Współczesne drogi i sposoby urzeczywistniania systemu prewencyjnego [Modern ways and means of realizing the prevention system]. Roczniki Pastoralno-Katechetyczne, 3(58), 43–58.

Jan Paweł II. (2022). Iuvenum Patris. Lettera del Sommo Pontefice Giovanni Paolo II nel centenario della morte di San Giovanni Bosco [Letter of the Supreme Pontiff John Paul II on the centenary of the death of St. John Bosco]. Retrieved March 4, 2022, from https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/it/letters/1988/documents/hf_jp-ii_let_19880131_iuvenum-patris.html

Jaworska, A. (2012). Leksykon resocjalizacji [Lexicon of social rehabilitation]. Wydawnictwo Impuls.

Jazukiewicz, I. (2003). Autorytet nauczyciela [The authority of the teacher]. In T. Pilch (Ed.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku [Pedagogical encyclopedia of the 21st century] (Vol. 1, pp. 254–260). Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Karłyk-Ćwik, A. (2009). Kompetencje zawodowe pedagogów w pracy z nieletnimi agresorami [Professional competence of educators in working with juvenile aggressors]. Wydawnictwo Edukacyjne Akapit.

Klus-Stańska, D., & Nowicka, M. (2005). Sensy i bezsensy edukacji wczesnoszkolnej [Senses and nonsenses of early childhood education]. WSiP.

Konaszewski, K., & Kwadrans, Ł. (2018). Zasoby osobiste młodzieży nieprzystosowanej społecznie. Uwarunkowania środowiskowe [Personal resources of socially maladjusted adolescents: Environmental conditioning]. Wydawnictwo Impuls.

Konopczyński, M. (2010). Metody twórczej resocjalizacji. Teoria i praktyka wychowawcza [Methods of creative social rehabilitation: Educational theory and practice]. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Konopczyński, M. (2013). Kryzys resocjalizacji czy(li) sukces działań pozornych. Refleksje wokół polskiej rzeczywistości resocjalizacyjnej [The crisis of social rehabilitation or the success of sham activities: Reflections on Polish social rehabilitation reality]. Pedagogium WSNS.

Konstytucje i Regulaminy Towarzystwa św. Franciszka Salezego [Constitutions and Regulations of the Society of St. Francis de Sales]. (1986). Inspektorat Towarzystwa Salezjańskiego.

Leotta, F. (2015). La politica del “buon cristiano e onesto cittadino” nell’insegnamento di san Giovanni Bosco [The politics of the “good Christian and honest citizen” in the teaching of St John Bosco]. Cristianità, 375, 33–45.

Machel, H. (1994). Wprowadzenie do pedagogiki penitencjarnej [Introduction to penitentiary pedagogy]. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Machel, H. (2008). Rola i zadania kadry resocjalizacyjnej [The role and tasks of the social rehabilitation staff]. In B. Urban & J. M. Stanik (Eds.), Resocjalizacja [Social rehabilitation] (Vol. 2). PWN, Pedagogium.

Majchrzyk, Z. (2011). Osobowe i patologiczne wyznaczniki tożsamości – prawo do odmienności w społeczeństwie postmodernistycznym [Personal and pathological markers of identity – the right to difference in a postmodern society]. In A. Kieszkowska (Ed.), Tożsamość osobowa dewiantów a ich reintegracja społeczna [Personal identity of deviants and their social reintegration] (Vol. 1, pp. 83–100). Wydawnictwo Impuls.

Marek, Z., & Walulik, A. (2020). Pedagogika Dobrej Nowiny [Pedagogy of the Good News]. Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie.

Mariański, J. (2021). Religijnosocjologiczne wyzwania dla pedagogiki religii. Studium socjologiczne [Religio-sociological challenges for the pedagogy of religion: A sociological study]. Wydawnictwo Adam Marszałek.

Marszałek, J. (2010). Personalizm i pedagogia prewencyjna ks. Jana Bosko [Personalism and the Preventive Pedagogy of Fr. John Bosco]. Poligrafia Inspektoratu Towarzystwa Salezjańskiego.

Melosik, Z. (2005). Młodzież a przemiany kultury współczesnej [Youth and the transformation of contemporary culture]. In R. Leppert, Z. Melosik & B. Wojtasik (Eds.), Młodzież wobec (nie)gościnnej przyszłości [Young people facing an (in)hospitable future] (pp. 13–31). Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.

Milerski, B. (2011). Hermeneutyka pedagogiczna. Perspektywy pedagogiki religii [Pedagogical hermeneutics: Perspectives on the pedagogy of religion]. Wydawnictwo Naukowe ChAT.

Misiaszek, K. (2012). Pedagogia salezjanów (Towarzystwa Św. Franciszka Salezego) [Pedagogy of the Salesians (Society of Saint Francis de Sales)]. In J. Kostkiewicz (Ed.), Pedagogie katolickich zgromadzeń zakonnych. Historia i współczesność. Vol. 1 [Pedagogies of Catholic religious congregations: History and contemporaneity] (pp. 256–266). Wydawnictwo Impuls.

Motto, F. (2022). Elementi di attualità nel sistema preventivo di don Bosco [Topical elements in Don Bosco’s preventive system]. Retrieved March 4, from https://www.notedipastoralegiovanile.it/index.php?option=com_content&view=article&id=16809:elementi-di-attualita-nel-sistema-preventivo-di-don-bosco&catid=351&Itemid=1111

Mudrecka, I. (2006). Samodzielność [Self-reliance]. In T. Pilch (Ed.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku [Pedagogical encyclopedia of the 21st century] (Vol. 5, pp. 597–601). Wydawnictwo Akademickie "Żak".

Mudrecka, I. (2013). Kształtowanie poczucia odpowiedzialności nieletnich jako cel oddziaływań resocjalizujących [Shaping the sense of responsibility of minors as an objective of social rehabilitation measures]. In Z. Bartkowicz, A. Wojnarska, & A. Węgliński (Eds.), Efektywność resocjalizacji nieletnich w warunkach wolnościowych [Effectiveness of juvenile social rehabilitation in custodial settings] (pp. 149–165). Wydawnictwo UMCS.

Niewęgłowski, J. (2011). Wychowawczo-społeczna działalność salezjanów w Polsce w latach 1898–1989 [Educational and social activities of the Salesians in Poland from 1898 to 1989]. Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego.

Nowak, M. (2008). Teorie i koncepcje wychowania [Theories and concepts of education]. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.

Okoń, W. (1998). Nowy słownik pedagogiczny [New pedagogical dictionary]. Wydawnictwo Akademickie “Żak”.

Olbrycht, K. (2014). O roli przykładu, wzoru, autorytetu i mistrza w wychowaniu osobowym [On the role of example, role model, authority and master in personal education]. Wydawnictwo Adam Marszałek.

Olbrycht, K. (2022). Ewangeliczna lekcja o wychowaniu do bezinteresowności. Refleksje pedagoga [An evangelical lesson on educating for selflessness: Reflections of an educator]. Retrieved December 10, 2022, from https://tydzienwychowania.pl/wp-content/uploads/2019/08/II-Konferencja-prof-Olbrycht.pdf

Pospiszyl, K. (1998). Resocjalizacja. Teoretyczne podstawy oraz przykłady programów oddziaływań [Social rehabilitation: Theoretical foundations and examples of influence programmes]. Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Pytka, L. (2011). Polityka reintegracji społecznej a tożsamość człowieka [Social reintegration policy and human identity]. In A. Kieszkowska (Ed.), Tożsamość osobowa dewiantów a ich reintegracja społeczna [Personal identity of deviants and their social reintegration] (pp. 25–35). Wydawnictwo Impuls.

Sonndel, J. (1997). Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków [Latin-Polish dictionary for lawyers and historians]. Universitas.

Stańkowski, B. (2015a). Prevenzione salesiana e rieducazione dei ragazzi socialmente disadattati nel contesto polacco. Indagine interpretativa e prospettica [Salesian prevention and social rehabilitation of socially maladjusted young people in the Polish context: Interpretive and prospective investigation]. Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM.

Stańkowski, B. (2015b). Dialogiczna relacja wychowawcza mistrz – uczeń w systemie prewencyjnym Jana Bosko [The dialogical master–disciple educational relationship in John Bosco’s Preventive System]. In J. M. Łukasik & B. Stańkowski (Eds.), Wyzwania szkolnej codzienności [The challenges of school daily life] (pp. 119–135). Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM.

Stańkowski, B. (2018). Efektywność resocjalizacji w salezjańskich Młodzieżowych Ośrodkach Wychowawczych w Polsce [Effectiveness of social rehabilitation in Salesian Youth Education Centers in Poland]. Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie.

Szudra, A. (2007). „Dialog międzyosobowy” jako podstawowa kategoria personalistycznej filozofii wychowania [“Interpersonal dialogue” as a fundamental category of personalist philosophy of education]. In S. Sztobryn & M. Miksza (Eds.), Tradycja i współczesność filozofii wychowania [Tradition and contemporaneity of the philosophy of education] (pp. 271–278). Oficyna Wydawnicza Impuls.

Szymanowska, A. (2003). Wpływ „czynników ryzyka” na przestępczość młodzieży [The impact of “risk factors” on youth crime]. Problemy Poradnictwa Psychologiczno-Pedagogicznego, 1(17), 80–97.

Urban, B. (2007). Zachowania dewiacyjne w założeniach symbolicznego interakcjonizmu. Implikacje dla praktyki resocjalizacyjnej [Deviant behaviour according to symbolic interactionism: Implications for social rehabilitation practice]. In B. Urban & J. M. Stanik (Eds.), Resocjalizacja [Social rehabilitation] (Vol. 1, pp. 99–116). Wydawnictwo Naukowe PWN.

Valisowa, A. (2001). Czy mamy do czynienia z upadkiem autorytetu w wychowaniu [Is there a decline of authority in education]. In B. Śliwerski (Ed.), Nowe konteksty (dla) edukacji alternatywnej XXI wieku [New contexts (for) 21st century alternative education] (pp. 192–198). Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Vecchi, J. E. (1999). Duchowość salezjańska [Salesian spirituality] (M. Brzezinka, Trans.). Wydawnictwo Salezjańskie. (Original work published 1999).

Vodičar, J. (2023). “Being with” or Salesian assistance in the digital age. Seminare, 2, 1–14.

Wojtyła, K. (2000). Osoba i czyn oraz inne studia antropologiczne [Person and action and other anthropological studies]. Towarzystwo Naukowe KUL.