Religia jako źródło europejskiej tożsamości. Kilka uwag na marginesie współczesnej debaty

Abstrakt

Współcześnie coraz częściej próbuje się kwestionować kulturotwórczą rolę chrześcijaństwa. Podważa się fakt, że było jednym filarów, na których zbudowana została Europa, a nawet formułuje się tezy o jego szkodliwym wpływie na funkcjonowanie zachodniej kultury. Pojawiają się też opinie, że zbudowana na fundamencie chrześcijaństwa cywilizacja Zachodu nie spełnia oczekiwań współczesnego człowieka. A właściwych wzorców dla jej gruntownych modyfikacji szuka się w epoce oświecenia oraz ideach liberalizmu i marksizmu.

Ponieważ oprócz Kościoła katolickiego w Europie funkcjonuje dziś wiele wspólnot protestanckich mówienie o „chrześcijańskich korzeniach Europy” prowadzić może do nieporozumień. Toteż w pierwszej części artykułu pokazuję, że najważniejsze źródło idei kształtujących Europę i jej kulturę stanowiła doktryna Kościoła katolickiego. Następnie odwołując się do poglądów prof. Zofii J. Zdybickiej przedstawiam argumenty filozoficzne uzasadniające tezę, że religia rzeczywiście stanowi fundament każdej kultury. Pokazuję też, przywołując teksty Josepha Ratzingera, że bez kulturotwórczej działalności Kościoła katolickiego nie byłoby Europy – przynajmniej w takiej postaci, jaką znamy. Artykuł kończy wskazanie najważniejszych kulturowych konsekwencji, do których prowadzą próby pozbawienia współczesnej kultury Europy jej religijnych korzeni.