Od powstania styczniowego 1863 r. do odzyskania niepodległości 1918 r. – synteza polskich dziejów w Błękitnym mundurze Donaty Dominik-Stawickiej

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2019.2502.04
Słowa kluczowe: wolność, niewola, walka, mundur, ojczyzna

Abstrakt

Powieść Donaty Dominik-Stawickiej pt. Błękitny mundur traktuje o drodze Polaków do odzyskania niepodległości, począwszy od po­wstania styczniowego w roku 1863 do listopada roku 1918. Na tę dro­gę ku wolności złożyła się walka zbrojna Polaków z różnych zaborów, tym tragiczniejsza, że w czasie I wojny światowej, walcząc na róż­nych frontach, pod obcym dowództwem, musieli oni stanąć przeciw sobie. Tytułowy błękitny mundur jest nawiązaniem do biografii jed­nego z bohaterów powieści – żołnierza Błękitnej Armii generała Jó­zefa Hallera. Mundur ten, obok szarego munduru żołnierzy Józefa Piłsudskiego, to symbol marzeń o polskim wojsku i wolnej ojczyźnie. Błękitny mundur jest sagą rodzinną opartą na relacjach przodków, fo­tografiach i innych pamiątkach. Historia rodzinna na zasadzie pars pro toto staje się historią o narodzie walczącym o przetrwanie, własną toż­samość i godność. Wartością nadrzędną okazuje się pamięć przeszłości o charakterze indywidualnym, jak i zbiorowym przekazywana z poko­lenia na pokolenia. Komunikacja międzypokoleniowa buduje ciągłość historyczną, kulturową i tożsamość wspólnoty. Relacja międzygenera­cyjna ma charakter etyczny, a pamięć przeszłości jest tożsama z dumą. Autorka swą narrację o rodzinie i narodzie wpisuje w ramy dyskursu postpamięciowego. Historia dzięki świadectwom naszych przodków staje się ważnym źródłem tożsamości.

Biogram autora

Maria Jolanta Olszewska, University of Warsaw

Historian and literary critic, professor at the Institute of Polish Literature at the University of Warsaw, Depart­ment of Literature and Culture of the second half of the nineteenth century. Head of Drama History 1864-1939 at the Institute of Polish Literature. Member of TN KUL and the Stefan Żeromski Association. Main research interests include the history and anthropology of litera­ture, genre studies, especially the crossroads of literature and utilita­rian genres: the history of political and social awareness of the Polish society and its reflection in literature of the second half of the nineteenth century; history of drama and theater in the second half of the nineteenth and the first half of the twentieth centuries. Interested in the analysis of selected, often forgotten Polish literary works of the 19th and 20th centuries. Author of books: “Tragedia chłopska”. Od W. L. An­czyca do K. H. Rostworowskiego. Tematyka – kompozycja – idee (2001), Człowiek w świecie Wielkiej Wojny. Literatura polska z lat 1914-1919 wobec I wojny światowej. Wybrane zagadnienia (2004), Studenci z Kró­lestwa Polskiego przed powstaniem styczniowym. Glosa do „Lalki” Bole­sława Prusa (2004), W poszukiwaniu sensu. Szkice o literaturze polskiej XIX i XX wieku (2005); Heroizm ludzkiego istnienia. W kręgu wybra­nych zagadnień etycznych w literaturze polskiej II połowy XIX i I połowy XX wieku. Szkice ( 2007), W kręgu meteorologii i astronomii Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, Vol. 10, (2007), Drogi nadziei (2009), Stefan Żeromski. Spotkania (2015), articles in journals and collective volumes, co-editor of several collected editions.

Bibliografia

Cassirer E., Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury, transl. A. Staniewska, introduction B. Suchodolski, Warszawa 1998.

Dominik-Stawicka D., Błękitny mundur, czyli drogi do wolności, Kraków 2018.

Halbwachs M., Społeczne ramy pamięci, transl. M. Król, Warszawa 1969.

Hirsz M. Żałoba i postpamięć, transl. K. Bojarska, in: Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, ed. E. Domańska, Poznań 2010.

Janion M., Płacz generała. Eseje o wojnie, Warszawa 2007.

Kula M., Nośniki pamięci historycznej, Warszawa 2002.

Na krawędzi epoki. Rozwój duchowy i działanie człowieka, eds. J. Rudniański, K. Murawski, Warszawa 1985.

Nęcka E., Orzechowski J., Szymura B., Psychologia poznawcza, Warszawa 2006

Olsen B., W obronie rzeczy. Archeologia i ontologia przedmiotów, transl. B. Shallcross, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2013.

Prokop J., Szczególna przygoda żyć nad Wisłą, Londyn 1985.

Prokop J., Uniwersum polskie. Literatura, wyobraźnia zbiorowa, mity polityczne, Kraków 1993.

Reduta. Romantyczna poezja niepodległościowa, ed. M. Janion, Kraków 1979.

Ricoeur P., Pamięć-zapomnienie-historia, in: Tożsamość w czasach zmiany. Rozmowy w Castel Gandolfo, edited and introduction by K. Michalski, Warszawa–Kraków 1995.

Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności, eds. J. Kowalewski et al., Olsztyn 2008.

Sprusiński M., Juliusz Kaden-Bandrowski. Życie i twórczość, Kraków 1971.

Szacka B., Pamięć zbiorowa i wojna, “Przegląd Socjologiczny” 2000, R. 49.

Trybuś K., Pamięć romantyzmu. Studia nie tylko z przeszłości, Poznań 2011.

Wyka K., Pokolenia literackie, Kraków 1977.

Opublikowane
2019-07-01
Jak cytować
[1]
Olszewska, M.J.O. 2019. Od powstania styczniowego 1863 r. do odzyskania niepodległości 1918 r. – synteza polskich dziejów w Błękitnym mundurze Donaty Dominik-Stawickiej. Perspektywy Kultury. 25, 2 (lip. 2019), 29-46. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2019.2502.04.
Numer
Tom 25 Nr 2 (2019): Ogłaszanie niepodległości
Dział
Ogłaszanie niepodległości

Copyright (c) 2019 Akademia Ignatianum w Krakowie

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:

  1. utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
  2. zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
  3. rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
  4. wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
  5. rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
  6. publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. 

Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.