Cisza, duchowość i doświadczenie kontemplacyjne we współczesnym malarstwie abstrakcyjnym. Analiza wybranych przykładów

Abstrakt

Tekst koncentruje się na problematyce duchowości we współczesnym malar­stwie abstrakcyjnym. Ten złożony fenomen obecny w sztuce i dyskursie krytycznym od wielu dekad można badać w wielu perspektywach. W propo­nowanym ujęciu uwydatniony został przede wszystkim aspekt ciszy i doświad­czenia kontemplacyjnego, przy czym rozważony został on przy uwzględnie­niu przenikania się dziedzictwa Wschodu z zachodnią spuścizną malarstwa abstrakcyjnego. Przedmiotem analiz stały się prace dwóch artystów repre­zentujących zjawisko dwukulturowości, amerykańsko-japońskiego mala­rza Makoto Fujimury i amerykańsko-irańskiego twórcy Yariego Ostowany. Następnie kieruję uwagę na wybrane, najnowsze prace wybitnego polskiego abstrakcjonisty Tadeusza G. Wiktora, zestawiając je z wcześniej omawia­nymi dziełami. Artykuł rozpoczyna się od syntetycznego szkicu ukazującego zagadnienie duchowości i koncepcje ciszy w malarstwie niefiguratywnym. Kolejne części poświęcone są poszczególnym artystom, których twórczość zostaje osadzona zarówno w kontekście kulturowym, jak też religijno-ducho­wym. W dwóch branych pod uwagę przypadkach wskazuję na oddziaływa­nie orientalnych inspiracji wynikających z pochodzenia twórców. Głównym celem artykułu jest ukazanie, w jaki sposób analizowana sztuka oddziałuje na odbiorcę poprzez wytworzenie doświadczenia kontemplacyjnego oraz uzmy­słowienie wartości ciszy w otoczeniu kulturowym współczesnego człowieka. Tłem rozważań są wypowiedzi samych twórców oraz klasyczne i najnowsze propozycje podejmowane w literaturze przedmiotu.

Biogram autora

Agnieszka Tes, Akademia Ignatianum w Krakowie

Art historian and critic, painter, author of several dozen articles concerning contemporary art. Editor of a cultural journal Fra­gile. Currently she is PhD candidate in cultural studies in the Faculty of Philosophy at the Jesuit University Ignatianum in Krakow. She prepares her dissertation on spirituality in contemporary Polish abstract painting.

Bibliografia

Barr, A.H. (1986). Cubism and Abstract Art. New York & Cambridge, MA.: The Museum of Modern Art & The Belknap Press of Harvard University Press.

Eliade, M. (1985). Symbolism, the Sacred, the Arts. New York: Continuum.

Elkins, J. (2004). On the Strange Place of Religion in Contemporary Art. New York & London: Routledge.

Fanning, L.K. (Ed.). (2018). Encountering The Spiritual in Contemporary Art. New Haven & London: Yale University Press.

Fujimura, M. (2016). Silence and Beauty. Downers Groove: IVP Books.

Fujimura, M. (2017). Culture Care. Downers Groove: IVP Books.

Fuller, P. (1983). Art and Psychoanalysis. London: Writers and Readers.

Gilbert-Rolfe, J. (1999). Beauty and the Contemporary Sublime. New York: Alworth Press.

Kandynsky, W. (1996). O duchowości w sztuce [Concerning the Spirirual in Art] (S. Fijałkowski, Trans.). Łódź: Państwowa Galeria Sztuki.

Kuspit, D. (1986). Concernig the Spiritual in Contemporary Art. In M. Tuch­man (Ed.), The Spiritual in Art: Abstract Painting 1890–1985 (pp. 313–325). Los Angeles & New York: Los Angeles County Museum of Art & Abbeville Press.

Kuspit, D. (2005). The End of Art. Cambridge: Cambridge University Press.

Lipsey, R. (1997). An Art of Our Own. The Spiritual in Twenttieth-Century Art. Boston & London: Shambala.

Merton, T. (2004). The Inner Experience. Notes on Contemplation. New York: Harper One.

Otto, R. (1959). The Idea of the Holy; an Inquiry into the Non-rational Factor in the Idea of the Divine and its Relation to the Rational (J.W. Harvey, Trans). Harmondsworth: Penguin Books.

Ringbom, S. (1966). Art in the Epoch of Great Spiritual Occult Elements in the Early Theory of Abstract Painting. Journal of the Warburg and Courtauld Institutes 29: 386–418.

Ringbom, S. (1986). Transcending the Visible: The Generation of the Abs­tract Pioneers. In M. Tuchman (Ed.), The Spiritual in Art: Abstract Painting 1890–1985 (pp. 131–153). Los Angeles & New York: Los Angeles County Museum of Art & Abbeville Press.

Spretnak, Ch. (2014). The Spiritual Dynamic in Modern Art. New York: Pal­grave Macmillan.

Stano, B. & Daca, A. (Eds.). (2019). Metafizyka obecności. Inspiracje religijne w dziełach artystów krakowskich 2000–2019 [Metaphysics of Presence. Reli­gious Inspirations in Artworks by Krakow Artists 2000–2019]. Kraków: Uniwersytet Pedagogiczny.

Wiktor, T.G. (1994). Teksty artystów. Tadeusz Gustaw Wiktor [Texts of the Artists: Tadeusz Gustaw Wiktor]. Kraków: QQPress.

Tuchman, M. (Ed.). (1986). The Spiritual in Art: Abstract Painting 1890–1985. Los Angeles & New York: Los Angeles County Museum of Art & Abbe­ville Press.

Wunenburger, J.-J. (2011). Filozofia obrazów [Philosophy of Images] (T. Stró­żyński, Trans). Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.

Yoon, J. (2010). Spirituality in Contemporary Art. The idea of the Numinous. London: Zidane Press.

Opublikowane
2020-12-31
Jak cytować
[1]
Tes, A. 2020. Cisza, duchowość i doświadczenie kontemplacyjne we współczesnym malarstwie abstrakcyjnym. Analiza wybranych przykładów. Perspektywy Kultury. 31, 4 (grudz. 2020), 207-224. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2020.3104.14.
Dział
Orient. Wczoraj i dziś