Cisza, duchowość i doświadczenie kontemplacyjne we współczesnym malarstwie abstrakcyjnym. Analiza wybranych przykładów
Abstrakt
Tekst koncentruje się na problematyce duchowości we współczesnym malarstwie abstrakcyjnym. Ten złożony fenomen obecny w sztuce i dyskursie krytycznym od wielu dekad można badać w wielu perspektywach. W proponowanym ujęciu uwydatniony został przede wszystkim aspekt ciszy i doświadczenia kontemplacyjnego, przy czym rozważony został on przy uwzględnieniu przenikania się dziedzictwa Wschodu z zachodnią spuścizną malarstwa abstrakcyjnego. Przedmiotem analiz stały się prace dwóch artystów reprezentujących zjawisko dwukulturowości, amerykańsko-japońskiego malarza Makoto Fujimury i amerykańsko-irańskiego twórcy Yariego Ostowany. Następnie kieruję uwagę na wybrane, najnowsze prace wybitnego polskiego abstrakcjonisty Tadeusza G. Wiktora, zestawiając je z wcześniej omawianymi dziełami. Artykuł rozpoczyna się od syntetycznego szkicu ukazującego zagadnienie duchowości i koncepcje ciszy w malarstwie niefiguratywnym. Kolejne części poświęcone są poszczególnym artystom, których twórczość zostaje osadzona zarówno w kontekście kulturowym, jak też religijno-duchowym. W dwóch branych pod uwagę przypadkach wskazuję na oddziaływanie orientalnych inspiracji wynikających z pochodzenia twórców. Głównym celem artykułu jest ukazanie, w jaki sposób analizowana sztuka oddziałuje na odbiorcę poprzez wytworzenie doświadczenia kontemplacyjnego oraz uzmysłowienie wartości ciszy w otoczeniu kulturowym współczesnego człowieka. Tłem rozważań są wypowiedzi samych twórców oraz klasyczne i najnowsze propozycje podejmowane w literaturze przedmiotu.
Bibliografia
Barr, A.H. (1986). Cubism and Abstract Art. New York & Cambridge, MA.: The Museum of Modern Art & The Belknap Press of Harvard University Press.
Eliade, M. (1985). Symbolism, the Sacred, the Arts. New York: Continuum.
Elkins, J. (2004). On the Strange Place of Religion in Contemporary Art. New York & London: Routledge.
Fanning, L.K. (Ed.). (2018). Encountering The Spiritual in Contemporary Art. New Haven & London: Yale University Press.
Fujimura, M. (2016). Silence and Beauty. Downers Groove: IVP Books.
Fujimura, M. (2017). Culture Care. Downers Groove: IVP Books.
Fuller, P. (1983). Art and Psychoanalysis. London: Writers and Readers.
Gilbert-Rolfe, J. (1999). Beauty and the Contemporary Sublime. New York: Alworth Press.
Kandynsky, W. (1996). O duchowości w sztuce [Concerning the Spirirual in Art] (S. Fijałkowski, Trans.). Łódź: Państwowa Galeria Sztuki.
Kuspit, D. (1986). Concernig the Spiritual in Contemporary Art. In M. Tuchman (Ed.), The Spiritual in Art: Abstract Painting 1890–1985 (pp. 313–325). Los Angeles & New York: Los Angeles County Museum of Art & Abbeville Press.
Kuspit, D. (2005). The End of Art. Cambridge: Cambridge University Press.
Lipsey, R. (1997). An Art of Our Own. The Spiritual in Twenttieth-Century Art. Boston & London: Shambala.
Merton, T. (2004). The Inner Experience. Notes on Contemplation. New York: Harper One.
Otto, R. (1959). The Idea of the Holy; an Inquiry into the Non-rational Factor in the Idea of the Divine and its Relation to the Rational (J.W. Harvey, Trans). Harmondsworth: Penguin Books.
Ringbom, S. (1966). Art in the Epoch of Great Spiritual Occult Elements in the Early Theory of Abstract Painting. Journal of the Warburg and Courtauld Institutes 29: 386–418.
Ringbom, S. (1986). Transcending the Visible: The Generation of the Abstract Pioneers. In M. Tuchman (Ed.), The Spiritual in Art: Abstract Painting 1890–1985 (pp. 131–153). Los Angeles & New York: Los Angeles County Museum of Art & Abbeville Press.
Spretnak, Ch. (2014). The Spiritual Dynamic in Modern Art. New York: Palgrave Macmillan.
Stano, B. & Daca, A. (Eds.). (2019). Metafizyka obecności. Inspiracje religijne w dziełach artystów krakowskich 2000–2019 [Metaphysics of Presence. Religious Inspirations in Artworks by Krakow Artists 2000–2019]. Kraków: Uniwersytet Pedagogiczny.
Wiktor, T.G. (1994). Teksty artystów. Tadeusz Gustaw Wiktor [Texts of the Artists: Tadeusz Gustaw Wiktor]. Kraków: QQPress.
Tuchman, M. (Ed.). (1986). The Spiritual in Art: Abstract Painting 1890–1985. Los Angeles & New York: Los Angeles County Museum of Art & Abbeville Press.
Wunenburger, J.-J. (2011). Filozofia obrazów [Philosophy of Images] (T. Stróżyński, Trans). Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
Yoon, J. (2010). Spirituality in Contemporary Art. The idea of the Numinous. London: Zidane Press.
Copyright (c) 2020 Akademia Ignatianum w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
