"FUNERAL" BY IRZYKOWSKI - TOWARDS MODERNIST INCOMPREHENSIBILITY

Dorota Dąbrowska

Dorota Dąbrowska Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Słowa kluczowe: Irzykowski, krytyka, Młoda Polska, niezrozumiałość, maniera, autotematyzm

Abstrakt

Cel artykułu stanowi podjęcie namysłu nad stosunkiem Karola Irzykowskiego do charakterystycznej dla Młodej Polski estetyki wieloznaczności i enigmatyczności, którą autor postrzega jako stojącą w sprzeczności wobec dążenia do „komunikatywności” tekstu. Refleksje nad podstawami wyrażanej przez Irzykowskiego krytyki i postulatami formułowanymi przez niego w odpowiedzi na krytykowane zjawiska zostaną skonfrontowane z analizą noweli Pogrzeb jego autorstwa. Utwór ten (marginalnie traktowany w badaniach nad twórczością Irzykowskiego) postrzegać można jako autotematyczną wypowiedź na temat kanonów estetycznych epoki oraz polemikę z jej założeniami. Analiza noweli służyć ma również podkreśleniu, że dla problematyki kulturowych polemik istotny jest nie tylko namysł nad eseistyką, publicystyką i innymi formami wypowiedzi bezpośrednio wyrażającymi stanowiska krytyków, ale również nad tekstami kultury, metaforycznie ujmującymi podstawy tych stanowisk.

Bibliografia

Bibliografia:
Burzyńska A., Markowski M. P. (2006), Teorie literatury XX wieku, Kraków: „Znak”.
Franczak J. (2007). Poszukiwanie realności. Światopogląd polskiej prozy modernistycznej, Kraków: „Universitas”.
Głowacki S. (2009), „De acuto et arguto”, czyli o kilku manierystycznych nowelach Karola Irzykowskiego, „Pamiętnik Literacki”, z. 1
Głowiński M. (2000), Intertekstualność, groteska, parabola: szkice ogólne i interpretacje, Kraków: „Universitas”.
Irzykowski K. (1979), Małżeństwo Maran [w:] Idem, Nowele, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Irzykowski K. (1975 b), Niezrozumialcy (Teoria niezrozumiałości o ile można zrozumiale wyłożona) [w:] Idem, Wybór pism krytycznoliterackich, opr. W. Głowala, Wrocław: „Ossolineum”.
Irzykowski K. (1979), Pogrzeb [w:] Idem, Nowele, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Irzykowski K. (1918), Przegląd tendencji w literaturze niemieckiej ostatnich lat, „Maski”, nr 24.
Irzykowski K. (1975), Walka o treść [w:] Idem, Wybór pism krytycznoliterackich, red. W. Głowala, Wrocław: „Ossolineum”.
Irzykowski K. (1977), Wiersze. Dramaty, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Irzykowski K. (1975 c) Ze szkoły Żeromskiego [w:] Idem, Wybór pism krytycznoliterackich, opr. W. Głowala, Wrocław: „Ossolineum”.
Kowalczuk U., Paczowska E. (red) (2002), Śmierć w literaturze i kulturze drugiej połowy XIX wieku, Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Lubaszewska A. (1995), Młodopolska antropologia śmierci i literacki świat wartości : Życie - śmierci doskonałość, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Makowiecki A. Z. (1987), Młoda Polska, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Miłosz Cz. (1999), Historia literatury polskiej do roku 1939, przeł. M. Tarnowska, Kraków: „Znak”.
Mitosek Z. (1997), Mimesis: zjawisko i problem, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Nycz R. (1997), Język modernizmu: prolegomena historycznoliterackie, Wrocław: „Leopoldinum”.
Podraza-Kwiatkowska M. (1992), Literatura Młodej Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ratuszna H. (2006), „Fantastyczne” refleksje o życiu i śmierci – dwie nowele Karola Irzykowskiego [w:] Z problematyki krótkich form narracyjnych: nowela młodopolska: studia, red. H. Ratuszna, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.