Szczególne związki obrazu z ubiorem

Słowa kluczowe: malarstwo, ubiór, ikonografia, obrazowanie, strój

Abstrakt

W tekście rozpatrywałem temat relacji obrazu i ubioru. Na wstępie przedstawiłem zarys historii problemu oraz różne strony zagadnienia ikonografii ubioru jako współczesnego wykorzystania stroju na wybranych postawach artystycznych z polskiej sztuki współczesnej. Skupiłem się w szczególności na charakterystyce tematu jako elementu zakrywania, ukrywania, mistycznego traktowania rzeczywistości czy jako ważnej części wspomnienia. Omawiając ikonografię ubioru w malarstwie, skoncentrowałem się na przykładach ze sztuki współczesnej, ze szczególnym uwzględnieniem sztuki polskiej, poszerzonej o postacie historyczne, zestawiając tradycję ze współczesnością. Kolejno przedstawiłem w krótkiej formie, jak poszczególni artyści odnosili się do problematyki ubioru w obrazie. Zarysowałem różnorodne możliwości użycia stroju w malarstwie, na wielu płaszczyznach. W tekście zwróciłem uwagę na twórczość m.in.: Jana Matejki, Zofii Stryjeńskiej, Tadeusza Kantora, Beaty Białeckiej, Aldony Mickiewicz, Zbigniewa Bajka, Jarosława Kawiorskiego oraz Mirosława Sikorskiego. Poruszyłem także zagadnienie body artu i tatuażu jako specyficznego rodzaju ubioru malowanego, zdobiącego ciało. Na zakończenie przedstawiłem przykłady ubioru jako elementu autoprezentacji i autokreacji w twórczości malarki Fridy Kahlo oraz zagadnienia relacji obrazu w przestrzeni ubioru, wskazując na twórczość m.in.: Chiharu Shiota, Nicka Cave’a, Leung Mee-Ping. Krótki zarys bogatego tematu nie miał na celu wyczerpania tej problematyki, lecz upowszechnienie i wskazanie na wielostronne, wieloaspektowe i różnorodne relacje oraz związki obrazu z ubiorem, które są w stanie permanentnych zmian, podążając za najnowszymi trendami w sztuce współczesnej. Ubiór w tej relacji staje się jednocześnie ważnym elementem kreacji artystycznej osobowości.

Biogram autora

Grzegorz Wnęk, Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie

Artysta malarz, absolwent Wydziału Malarstwa ASP w Krakowie, dyplom obronił w pracowni prof. Stanisława Rodzińskiego w 1999 roku. Doktor habilitowany, profesor ASP, prowadzi Pracownię Rysunku na Wydziale Malarstwa ASP w Krakowie. Stypendysta Ministra Kultury i Sztuki 1998/1999, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 2006, programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Młoda Polska” 2007, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 2021, Stypendium Twórczego Miasta Krakowa 2022. Nagroda Grand Prix 36. Ogólnopolskiego Konkursu Malarstwa Współczesnego Bielska Jesień 2003. Finalista konkursu „Obraz Roku” im. Ewy Świtalskiej, Warszawa 2005. Wyróżnienie honorowe na VI Triennale Sztuki Sacrum w Częstochowie, 2006. III nagroda IV Ogólnopolskiego Konkursu Malarskiego im. Leona Wyczółkowskiego, Bydgoszcz 2020. Brał udział w kilkudziesięciu wystawach indywidualnych i zbiorowych w kraju i za granicą.

Bibliografia

Bajek, Z. (2008). W poszukiwaniu wyjścia z labiryntu. Kraków: Zbigniew Bajek.

Baranowa, A. (2021, czerwiec). Nawet rzeczy płaczą… Obrazy żałobne Jarosława Kawiorskiego. W: J. Kawiorski, Szlafrok z Ikei/ Lacrimae rerum, malarstwo, katalog wystawy w Galerii Rostworowski, Kraków.

Bartkiewicz, M. (1979). Polski ubiór do 1864 roku. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Biblia Jerozolimska (2000). Poznań: Wydawnictwo Pallottinum.

Czerni, K. (2008) Piętno. W: Z. Bajek, W poszukiwaniu wyjścia z labiryntu. Kraków: Zbigniew Bajek.

Dahy, M. (2009). Windows. W: C. Shiota, Unconscious Anxiety. Paris: Galerie Christophe Gaillard.

Furmanik-Kowalska, M. i Wasilewska, J. (red.) (2016). Sztuka stroju, strój w sztuce. Warszawa–Toruń: Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata, Wydawnictwo Tako.

Grońska, M. (1991). Zofia Stryjeńska. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Jankowska-Marzec, A. (2013). Między etnografią a sztuką. Mitologizacja Hucułów i Huculszczyzny w kulturze polskiej XIX i XX wieku. Kraków: Universitas.

Jatczak, A. (2013). „Moda jako sztuka. O aspektach, które w 2. połowie XX wieku sprawiły, iż w elementach mody dostrzeżono komunikaty artystyczne”. W: M. Furmnik-Kowalska i J. Wasilewska (red.), Strój – zwierciadło kultury. Warszawa–Toruń: Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata, Wydawnictwo Tako.

Martin, R. i Koda, H. (1993). Infra-Apparel. New York: The Metropolitan Museum of Art.

Mickiewicz, A. (2021). Obraz rzeczy. Tarnobrzeg: Muzeum Historyczne Tarnobrzega.

Możdżyńska-Nawotka, M. (2002). O modach i strojach. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.

Polkowski, P.L. (2016). Krajobraz i sztuka naskalna. W palimpseście egipskiej Oazy Dachla. Poznań: Muzeum Archeologiczne w Poznaniu.

Raszewski, Z. (1990). Krótka historia teatru polskiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Starzyński, J. (1973). Jan Matejko. Warszawa: Wydawnictwo Arkady.

Straszewska, A. (2012). Kostium historyczny w twórczości Jana Matejki na tle malarstwa XIX wieku. Warszawa–Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, Liber pro Arte.

Górska, A. (red.) (2011). Wielka encyklopedia malarstwa polskiego. Kraków: Wydawnictwo Kluszczyński.

Witkiewicz, S. (1903). Jan Matejko. Kraków: Wydawnictwo Bratniej Pomocy Uczniów Akademji Sztuk Pięknych.

Witkiewicz, S. (1908). Matejko. Lwów: Wydawnictwo Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych.

Treter, M. (1939). Matejko. Osobowość artysty, twórczość, forma i styl. Lwów–Warszawa: Książnica – Atlas.

Kołpanowicz, M., Kowalczyk, A. i Stefaniak, K. (red.) (2008). Zofia Stryjeńska. 1891–1976. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie.

Źródła internetowe

Art Histery (2011, 26 lutego). Sztuka prehistoryczna #4– Między paleolitem a neolitem. Pozyskano z: http://arthistery.blogspot.com/2011/02/sztuka-prehistoryczna-4-miedzy.html (dostęp: 09.03.2023).

Art21 (b.d.). Nick Cave. Pozyskano z: https://art21.org/artist/nick-cave/ (dostęp: 09.03.2023).

Artsy.net. (b.d.). Aiko Hachisuka. Japanese, b. 1974. Pozyskano z: https://www.artsy.net/artist/aiko-hachisuka (dostęp: 27.03.2023).

Bańkowska, K. (2020). 5 ciekawostek o… Zofii Stryjeńskiej. Pozyskano z: https://sztukipiekne.pl/5-ciekawostek-o-zofii-stryjenskiej/ (dostęp: 08.03.2023).

Colección SOLO (b.d.). Li Xiaofeng. Pozyskano z: https://coleccionsolo.com/artists/li-xiaofeng/ (dostęp: 09.03.2023).

Culture.pl (2016). Jadwiga Sawicka. Pozyskano z: https://culture.pl/pl/tworca/jadwiga-sawicka.

Culture.pl (2021). Zofia Stryjeńska. Pozyskano z: https://culture.pl/pl/tworca/zofia-stryjenska, (dostęp: 08.03.2023).

Culture.pl (2023). Tadeusz Kantor. Pozyskano z: https://culture.pl/pl/tworca/tadeusz-kantor (dostęp: 31.10.2023).

Delikta, W. (2022). Pozory mylą, czyli o związku Fridy Kahlo z modą. Pozyskano z:

Dobosz, A. (2022). Frida Kahlo „Dwie Fridy”. Pozyskano z: https://niezlasztuka.net/o-sztuce/frida-kahlo-dwie-fridy/ (dostęp: 09.03.2023).

Furmanik-Kowalska, M. (2018). Wyrażając siebie. Stroje Fridy Kahlo a jej twórczość. Pozyskano z: https://liniaprosta.com/wyrazajac-siebie-stroje-fridy-kahlo-a-jej-tworczosc/ (dostęp: 08.03.2023).

https://www.vogue.pl/a/wystawa-frida-kahlo-beyond-appearances-w-paryzu-zwraca-uwage-na-zwiazek-kahlo-z-moda (dostęp: 07.09.2023).

MoMA (b.d.), Yinka Shonibare. Pozyskano z: https://www.moma.org/collection/works/86007artist_id=24869&page=1&sov_referrer=artist (dostęp: 09.03.2023).

MWW (b.d.). Yinka Shonibare – Selected Works. Pozyskano z: https://muzeumwspolczesne.pl/mww/wystawy/yinka-shonibare-prace-wybrane/?lang=en (dostęp: 22.07.2023).

Shiota, C. (b.d.). Biography. Pozyskano z: https://www.chiharu-shiota.com/profile (dostęp: 27.03.2023).

Shiota, C. (b.d.). Reflection of Space and Time, 2018. Pozyskano z: https://www.chiharu-shiota.com/reflection-of-space-and-time (dostęp: 27.03.2023).

Shiota, C. (b.d.). Seven Dresses, 2015. Pozyskano z: https://www.chiharu-shiota.com/seven-dresses-1 (dostęp: 27.03.2023).

Shiota, C. (b.d.). Tracing Boundaries, 2021. Pozyskano z: https://www.chiharu-shiota.com/tracing-boundaries (dostęp: 27.03.2023).

Spears Jones, P. (b.d.). Nigeria | Yinka Shonibare: The Art of Victorian Dress. Pozyskano z: https://ofnotemagazine.org/2009/09/01/yinka-shonibare-the-art-of-victorian-dress/ (dostęp: 22.07.2023).

Stewart, J. (2018). Artist Uses Hundreds of Shards of Chinese Porcelain to Create “Wearable” Art. Pozyskano z: https://mymodernmet.com/li-xiaofeng-porcelain-dresses/ (dostęp: 09.03.2023).

Wasilewska, J. (2017). Tatuaż jako znak przynależności. Archiwa, Biblioteki I Muzea Kościelne, 107, 351–372. DOI: 10.31743/abmk.12148.

Wikipedia.org (b.d.), Leung Mee Ping. Pozyskano z: https://en.wikipedia.org/wiki/Leung_Mee_Ping (dostęp: 27.03.2023).

Żelazińska, J. (b.d.). Walentynki w MNW: Jan Matejko, portret Teodory Matejko w stroju ślubnym, sala 105. Pozyskano z: https://przedobrazem.pl/jan-matejko-portret-teodory-matejko-w-stroju-slubnym/ (dostęp: 08.03.2023).

Opublikowane
2023-12-29
Jak cytować
[1]
Wnęk, G. 2023. Szczególne związki obrazu z ubiorem. Perspektywy Kultury. 43, 4/2 (grudz. 2023), 173-192. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2023.430402.12.