Szczególne związki obrazu z ubiorem
Abstrakt
W tekście rozpatrywałem temat relacji obrazu i ubioru. Na wstępie przedstawiłem zarys historii problemu oraz różne strony zagadnienia ikonografii ubioru jako współczesnego wykorzystania stroju na wybranych postawach artystycznych z polskiej sztuki współczesnej. Skupiłem się w szczególności na charakterystyce tematu jako elementu zakrywania, ukrywania, mistycznego traktowania rzeczywistości czy jako ważnej części wspomnienia. Omawiając ikonografię ubioru w malarstwie, skoncentrowałem się na przykładach ze sztuki współczesnej, ze szczególnym uwzględnieniem sztuki polskiej, poszerzonej o postacie historyczne, zestawiając tradycję ze współczesnością. Kolejno przedstawiłem w krótkiej formie, jak poszczególni artyści odnosili się do problematyki ubioru w obrazie. Zarysowałem różnorodne możliwości użycia stroju w malarstwie, na wielu płaszczyznach. W tekście zwróciłem uwagę na twórczość m.in.: Jana Matejki, Zofii Stryjeńskiej, Tadeusza Kantora, Beaty Białeckiej, Aldony Mickiewicz, Zbigniewa Bajka, Jarosława Kawiorskiego oraz Mirosława Sikorskiego. Poruszyłem także zagadnienie body artu i tatuażu jako specyficznego rodzaju ubioru malowanego, zdobiącego ciało. Na zakończenie przedstawiłem przykłady ubioru jako elementu autoprezentacji i autokreacji w twórczości malarki Fridy Kahlo oraz zagadnienia relacji obrazu w przestrzeni ubioru, wskazując na twórczość m.in.: Chiharu Shiota, Nicka Cave’a, Leung Mee-Ping. Krótki zarys bogatego tematu nie miał na celu wyczerpania tej problematyki, lecz upowszechnienie i wskazanie na wielostronne, wieloaspektowe i różnorodne relacje oraz związki obrazu z ubiorem, które są w stanie permanentnych zmian, podążając za najnowszymi trendami w sztuce współczesnej. Ubiór w tej relacji staje się jednocześnie ważnym elementem kreacji artystycznej osobowości.
Bibliografia
Bajek, Z. (2008). W poszukiwaniu wyjścia z labiryntu. Kraków: Zbigniew Bajek.
Baranowa, A. (2021, czerwiec). Nawet rzeczy płaczą… Obrazy żałobne Jarosława Kawiorskiego. W: J. Kawiorski, Szlafrok z Ikei/ Lacrimae rerum, malarstwo, katalog wystawy w Galerii Rostworowski, Kraków.
Bartkiewicz, M. (1979). Polski ubiór do 1864 roku. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Biblia Jerozolimska (2000). Poznań: Wydawnictwo Pallottinum.
Czerni, K. (2008) Piętno. W: Z. Bajek, W poszukiwaniu wyjścia z labiryntu. Kraków: Zbigniew Bajek.
Dahy, M. (2009). Windows. W: C. Shiota, Unconscious Anxiety. Paris: Galerie Christophe Gaillard.
Furmanik-Kowalska, M. i Wasilewska, J. (red.) (2016). Sztuka stroju, strój w sztuce. Warszawa–Toruń: Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata, Wydawnictwo Tako.
Grońska, M. (1991). Zofia Stryjeńska. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Jankowska-Marzec, A. (2013). Między etnografią a sztuką. Mitologizacja Hucułów i Huculszczyzny w kulturze polskiej XIX i XX wieku. Kraków: Universitas.
Jatczak, A. (2013). „Moda jako sztuka. O aspektach, które w 2. połowie XX wieku sprawiły, iż w elementach mody dostrzeżono komunikaty artystyczne”. W: M. Furmnik-Kowalska i J. Wasilewska (red.), Strój – zwierciadło kultury. Warszawa–Toruń: Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata, Wydawnictwo Tako.
Martin, R. i Koda, H. (1993). Infra-Apparel. New York: The Metropolitan Museum of Art.
Mickiewicz, A. (2021). Obraz rzeczy. Tarnobrzeg: Muzeum Historyczne Tarnobrzega.
Możdżyńska-Nawotka, M. (2002). O modach i strojach. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
Polkowski, P.L. (2016). Krajobraz i sztuka naskalna. W palimpseście egipskiej Oazy Dachla. Poznań: Muzeum Archeologiczne w Poznaniu.
Raszewski, Z. (1990). Krótka historia teatru polskiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Starzyński, J. (1973). Jan Matejko. Warszawa: Wydawnictwo Arkady.
Straszewska, A. (2012). Kostium historyczny w twórczości Jana Matejki na tle malarstwa XIX wieku. Warszawa–Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, Liber pro Arte.
Górska, A. (red.) (2011). Wielka encyklopedia malarstwa polskiego. Kraków: Wydawnictwo Kluszczyński.
Witkiewicz, S. (1903). Jan Matejko. Kraków: Wydawnictwo Bratniej Pomocy Uczniów Akademji Sztuk Pięknych.
Witkiewicz, S. (1908). Matejko. Lwów: Wydawnictwo Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych.
Treter, M. (1939). Matejko. Osobowość artysty, twórczość, forma i styl. Lwów–Warszawa: Książnica – Atlas.
Kołpanowicz, M., Kowalczyk, A. i Stefaniak, K. (red.) (2008). Zofia Stryjeńska. 1891–1976. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie.
Źródła internetowe
Art Histery (2011, 26 lutego). Sztuka prehistoryczna #4– Między paleolitem a neolitem. Pozyskano z: http://arthistery.blogspot.com/2011/02/sztuka-prehistoryczna-4-miedzy.html (dostęp: 09.03.2023).
Art21 (b.d.). Nick Cave. Pozyskano z: https://art21.org/artist/nick-cave/ (dostęp: 09.03.2023).
Artsy.net. (b.d.). Aiko Hachisuka. Japanese, b. 1974. Pozyskano z: https://www.artsy.net/artist/aiko-hachisuka (dostęp: 27.03.2023).
Bańkowska, K. (2020). 5 ciekawostek o… Zofii Stryjeńskiej. Pozyskano z: https://sztukipiekne.pl/5-ciekawostek-o-zofii-stryjenskiej/ (dostęp: 08.03.2023).
Colección SOLO (b.d.). Li Xiaofeng. Pozyskano z: https://coleccionsolo.com/artists/li-xiaofeng/ (dostęp: 09.03.2023).
Culture.pl (2016). Jadwiga Sawicka. Pozyskano z: https://culture.pl/pl/tworca/jadwiga-sawicka.
Culture.pl (2021). Zofia Stryjeńska. Pozyskano z: https://culture.pl/pl/tworca/zofia-stryjenska, (dostęp: 08.03.2023).
Culture.pl (2023). Tadeusz Kantor. Pozyskano z: https://culture.pl/pl/tworca/tadeusz-kantor (dostęp: 31.10.2023).
Delikta, W. (2022). Pozory mylą, czyli o związku Fridy Kahlo z modą. Pozyskano z:
Dobosz, A. (2022). Frida Kahlo „Dwie Fridy”. Pozyskano z: https://niezlasztuka.net/o-sztuce/frida-kahlo-dwie-fridy/ (dostęp: 09.03.2023).
Furmanik-Kowalska, M. (2018). Wyrażając siebie. Stroje Fridy Kahlo a jej twórczość. Pozyskano z: https://liniaprosta.com/wyrazajac-siebie-stroje-fridy-kahlo-a-jej-tworczosc/ (dostęp: 08.03.2023).
https://www.vogue.pl/a/wystawa-frida-kahlo-beyond-appearances-w-paryzu-zwraca-uwage-na-zwiazek-kahlo-z-moda (dostęp: 07.09.2023).
MoMA (b.d.), Yinka Shonibare. Pozyskano z: https://www.moma.org/collection/works/86007artist_id=24869&page=1&sov_referrer=artist (dostęp: 09.03.2023).
MWW (b.d.). Yinka Shonibare – Selected Works. Pozyskano z: https://muzeumwspolczesne.pl/mww/wystawy/yinka-shonibare-prace-wybrane/?lang=en (dostęp: 22.07.2023).
Shiota, C. (b.d.). Biography. Pozyskano z: https://www.chiharu-shiota.com/profile (dostęp: 27.03.2023).
Shiota, C. (b.d.). Reflection of Space and Time, 2018. Pozyskano z: https://www.chiharu-shiota.com/reflection-of-space-and-time (dostęp: 27.03.2023).
Shiota, C. (b.d.). Seven Dresses, 2015. Pozyskano z: https://www.chiharu-shiota.com/seven-dresses-1 (dostęp: 27.03.2023).
Shiota, C. (b.d.). Tracing Boundaries, 2021. Pozyskano z: https://www.chiharu-shiota.com/tracing-boundaries (dostęp: 27.03.2023).
Spears Jones, P. (b.d.). Nigeria | Yinka Shonibare: The Art of Victorian Dress. Pozyskano z: https://ofnotemagazine.org/2009/09/01/yinka-shonibare-the-art-of-victorian-dress/ (dostęp: 22.07.2023).
Stewart, J. (2018). Artist Uses Hundreds of Shards of Chinese Porcelain to Create “Wearable” Art. Pozyskano z: https://mymodernmet.com/li-xiaofeng-porcelain-dresses/ (dostęp: 09.03.2023).
Wasilewska, J. (2017). Tatuaż jako znak przynależności. Archiwa, Biblioteki I Muzea Kościelne, 107, 351–372. DOI: 10.31743/abmk.12148.
Wikipedia.org (b.d.), Leung Mee Ping. Pozyskano z: https://en.wikipedia.org/wiki/Leung_Mee_Ping (dostęp: 27.03.2023).
Żelazińska, J. (b.d.). Walentynki w MNW: Jan Matejko, portret Teodory Matejko w stroju ślubnym, sala 105. Pozyskano z: https://przedobrazem.pl/jan-matejko-portret-teodory-matejko-w-stroju-slubnym/ (dostęp: 08.03.2023).
Copyright (c) 2023 Perspektywy Kultury
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.