Prolegomena do relacji międzykulturowych i dziedzictwa Kioto według Alexa Kerra
Abstrakt
Postulowana przez kulturoznawców i religioznawców perspektywa relacyjna, uwzględniająca inność, odmienność i szacunek wobec przedmiotu badań, który stanowi obce badaczowi dziedzictwo kulturowe lub jego depozytariusze, wymaga zaangażowania, kontaktu, owej relacji – najlepiej we właściwym środowisku eksplorowanego zagadnienia. Relacje międzykulturowe rozumiane w tym miejscu są jako interakcje zachodzące między przedstawicielami dwóch odmiennych kultur i/lub poznawczo-interpretacyjny kontakt w tym przypadku reprezentantów Zachodu z dziedzictwem japońskim. Miejscem tak definiowanego doświadczenia dla potrzeb niniejszego artykułu jest przestrzeń Kioto – miasta, które przez tysiąc lat było stolicą Japonii. Wprowadzeniem natomiast do eksploracji wybranych elementów dziedzictwa Kraju Kwitnącej Wiśni stała się dla autorów artykułu twórczość wybitnego japonisty, Alexa Kerra, zwłaszcza jego publikacja Inne Kioto. W artykule postawiono następujące pytania badawcze: 1) Które elementy dziedzictwa japońskiego zostały wybrane przez autora jako wymagające wyjaśnienia odbiorcy zachodniemu w Kioto? 2) W jaki sposób Alex Kerr zrealizował zadanie „przełożenia” elementów dziedzictwa japońskiego w Kioto odbiorcy spoza tego kręgu kulturowego? 3) Jak relacje międzykulturowe są zapośredniczone w dziedzictwie kulturowym?
Odpowiedzi na powyższe pytania osadzone zostały w kontekście studiów kulturowych w paradygmacie relacji międzykulturowych, konstruowanych w pierwszej ich fazie poznaniem odmienności i podobieństw różniących się dwóch lub więcej kultur. Udzielono ich, przeprowadzając krytyczną analizę treści poszerzoną o badania pilotażowe w Kioto.
Bibliografia
Baba, Y. (2010). Modern or “unmodern”? Understanding the landscape disputes of Kyoto Tower and Kyoto Station. Czasopismo Techniczne. Architektura, R. 107, z. 12, 113–126.
Barthes, R. (2012). Imperium znaków. przeł. A. Dziadek, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
Cynarski, W. J. (2020). Antropologia turystyki naukowej i kongresowej – typy turystów i gospodarzy, „Turystyka Kulturowa”, nr 2, 55–68.
Cynarski, W. J., Obodyński, M. (2010). Cultural tourism in the humanist theory of tourism = Turystyka kulturowa w humanistycznej teorii turystyki, „Idō – Ruch dla”, t. 10, 85–88.
Danecki, J., Flis, A. (red.). (2005). Wartości Wschodu i wartości Zachodu. Spotkania cywilizacji. Universitas, Kraków.
Davies, R. J., Ikeno, O. (2002). Japanese Mind: Understanding Contemporary Japanese Culture. Tuttle Publishing, North Clarendon.
Dougill, J. (2006). Kyoto: A Cultural History. Oxford University Press, Oxford.
Dougill, J., Einarsen, J. (2017). Zen Gardens and Temples of Kyoto: A Guide to Kyoto’s Most Important Sites. Tuttle Publishing, Tokyo.
Hall, E. T. (2001). Poza kulturą. przeł. E. Goździak. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Handry, J. (2013). Japończycy. Kultur i społeczeństwo. Przeł. T. Tesznar. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Herman, R., Treib, M. (2003). A Guide to the Gardens of Kyoto. Kodansha, Tokyo.
Kerr, A. (1993). Utsukushiki Nihon no Zanzo. Shinchosha, Tokyo.
Kerr, A. (1996). Lost Japan. Lonely Planet, Fort Mill.
Kerr, A. (2001). Dog and Demons: Tales from the Dark Side of Japan. Hill and Wang, New York.
Kerr, A. (2002). Japan: A land gone to the dogs?, interv. S. Hesse. The Japan Times, 25.04. [online:] https://www.japantimes.co.jp/life/2002/04/25/environment/japan-a-land-gone-to-the-dogs/, (dostęp: 5.01.2025).
Kerr, A. (2021). Inne Kioto. współpraca K. A. Sokol, przeł. A. Pikul. Wydawnictwo Karakter, Kraków.
Kerr, A. (2023). Japonia utracona. przeł. M. Kwiecińska-Derker. Wydawnictwo Karakter, Kraków.
Kieniewicz, J. (2003). Wprowadzenie do historii cywilizacji Wschodu i Zachodu. Dialog, Warszawa.
Kostrzewa, D. (2016). Rozważania o krajobrazie kulturowym Japonii. Gdańskie Studia Azji Wschodniej, nr 9, 51–62.
Marcinkowska, M. (2009). Japonia na Liście Dziedzictwa Światowego UNESCO. W: J. Włodarski, K. Zeidler (red.), Japonia w oczach Polaków. Państwo, społeczeństwo, kultura. t. 2. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Mosher, G. (1964). Kyoto: A Contemplative Guide. Tuttle Publishing, Routland–Tokyo.
Mydel, R., Ishihara, H. (2002). Kioto. Japońskie miasto historyczne: zróżnicowanie demograficznej, funkcjonalnej i społeczno-ekonomicznej przestrzeni. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, Monografia nr 19.
Myga-Piątek (2010). Uwagi o przyrodniczych aspektach atrakcyjności turystycznej Japonii. Konfrontacja stereotypu z doświadczeniami z podróży. Czasopismo Techniczne. Architektura, R. 107, z. 12, 253–274.
Niglio, O. (2014). Kioto, la antigua capital del Japón y el modelo chino de la ciudad ideal. Revista Científica de Arquitectura y Urbanismo, 35 (1), 91–95. https://rau.cujae.edu.cu/index.php/ revistaau/article/view/292
Nisbett, R. E. (2009). Geografia myślenia. Dlaczego ludzie Wschodu i Zachodu myślą inaczej. przeł. E. Wojtych. Wydawnictwo Smak Słowa, Sopot.
Ohkado, M., Greyson, B., (2014). A Comparative Analysis of Japanese and Western NDEs. Journal of Near-Death Studies, 32(4), 187–198.
Pattberg, T. J. (2009) The East-West Dichotomy: The Conceptual Contrast Between Eastern and Western. Lod Press, New York.
Pawłowska, K. (2010). Krajobraz – architektura – ludzie. Japońsko-polskie studia porównawcze. Czasopismo Techniczne. Architektura, R. 107, z. 12, 7–52.
Plutschow, H. E. (1988). Introducing Kyoto. Kodansha International, Tokyo i in.
Prough, J. S. (2022). Kyoto Revisited: Heritage Tourism in Contemporary Japan, University od Hawai’i Press, Honolulu.
Said, E. W. (2018). Orientalizm. przeł. M. Wyrwas-Wiśniewska, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
Sastre de la Vegal, D. (2018). Monumentos y nación. Kioto como símbolo del espíritu japonés durante el período Meiji. Mirai. Estudios Japoneses, Vol. 2, 21–33. http://dx.doi.org/10.5209/MIRA. 60493
Schatt-Babińska, K. (2016). Europocentryczne i dalekowschodnie spojrzenie na wartość autentyzmu zabytku – dokument z Nara jako próba pogodzenia odmiennych poglądów. Gdańskie Studia Azji Wschodniej, nr 10, 28–40.
Staniewska, A. (2010). Partycypacja społeczna w odnowie dziedzictwa w historycznym mieście japońskim. Domy kupieckie machiya w Kioto. Czasopismo Techniczne. Architektura, R. 107, z. 12, 102–107.
Statista, (2024), Number of tourists visiting Kyoto Prefecture, Japan from 2010 to 2023. W: Statista.com, 08.2024, [online:] https://www.statista.com/statistics/1180945/japan-tourist-numbers-in-kyoto-prefecture/, (dostęp: 5.01.2025).
Suzuki, B. L., Pye, M. (ed.). (2013). Buddhist Temples of Kyōto and Kamakura. The Eastern Buddhist Society, Equinox Publishing, Sheffield, UK–Bristol CT.
Taniguchi, M. (2010). Japonia i Polska – fascynacje na odległość. W: M. Tanigiuchi, A. Watanuki (red.), Świat z papieru i stali. Okruchy Japonii. Warszawa 2010, 83–84.
Tubielewicz, J. (1984). Historia Japonii. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Uchwała RMK, (2024). Uchwała nr IX/182/24 Rady Miasta Krakowa z dnia 11 września 2024 r. w sprawie nadania Miastu Kioto w Japonii Tytułu Honorowego Miasta Bliźniaczego Krakowa. [online:] https://www.bip.krakow.pl/?dok_id=167&sub_dok_id=167&sub=uchwala&query=id %3D28057%26typ%3Du, (dostęp: 5.01.2025).
UNESCO, (2025). Historic Monuments of Ancient Kyoto (Kyoto, Uji and Otsu Cities). W: UNESCO, World Heritage Convention. [online:] https://whc.unesco.org/en/list/688, (dostęp: 5.01.2025).
Wilkoszewska, K. (2010). O możliwości dzielenia doświadczeń. Perspektywa transkulturowa, Annales Universitatis Mariae Curie t. 35, 47–54.
Winfield, P. D. (2009). Kyoto Pilgrimage Past and Present. CrossCurrents 59, no. 3, 349–357.
Włodarski, J. (red.). (2008). Japonia w oczach Polaków. Państwo, społeczeństwo, kultura. t. 1. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Włodarski, J., Zeidler K. (red.). (2009). Japonia w oczach Polaków. Państwo, społeczeństwo, kultura. t. 2. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Wojtala, M. (2015). Przenikanie się nowoczesności i tradycji w miastach japońskich na przykładzie Tokio i Kioto. W: Z. Hojka, K. Wojtasik, D. Domżalski (red.), Miasto jako przedmiot refleksji i fascynacji: rozważania socjologiczne i historyczne. Polskie Towarzystwo Socjologiczne, Katowice, 215–226.
Wołodźko, M. (2008). Ogród suchego krajobrazu w Daisen-in, W: J. Malinowski (red.), Sztuka. Dalekiego Wschodu. Studia. Wydawnictwo Neriton, Warszawa, 39–47.
Varley, P. (2006). Kultura japońska. Przeł. M. Komorowska. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Zachariasz A. (2010). Liryczne piękno, tajemniczość i spokój – historyczne i współczesne ogrody japońskie. Czasopismo Techniczne. Architektura, R. 107, z. 12, 53–89.
Zemska, A. (2021). Intangible Cultural Heritage in Japan. Gdańskie Studia Azji Wschodniej, nr 20, 157–167.
Copyright (c) 2025 Perspektywy Kultury
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
