Usłyszeć Tytusa
audiosfera komiksów Henryka J. Chmielewskiego z serii „Tytus, Romek i A’Tomek”
Abstrakt
W artykule zajmę się sferą dźwiękową komiksów Henryka Jerzego Chmielewskiego z serii „Tytus, Romek i A’Tomek”. O ile bowiem komiksy są zasadniczo domeną wzroku, o tyle audiosfera w nich sportretowana jest niemożliwa do fizycznego usłyszenia. Czytając tekst napisany czy narysowany, tworzymy w myślach obraz świata przedstawionego. Nadajemy mu pewną materialność, ale jej prymarnym, bazowym materiałem jest koncept wizualny, odbierany okiem. W komiksach Chmielewskiego wymiar dźwiękowy wykracza poza graficzne obrazowanie dźwięku w rysowanych kadrach, ale zawiera całą gamę odniesień do pozakomiksowych sytuacji i aspektów kultury XX w., sportretowanej szczególnie w Księdze XVII przygód Tytusa, Romka i A’Tomka. Zakładam zatem, że audiosfera w analizowanym tu cyklu komiksowym ma kilka wymiarów i przez to pełni różnorodne funkcje. Można ją podzielić na: 1) wyznaczniki tekstowe, zapisane na kadrach; 2) wyznaczniki metatekstowe, czyli bądź to komentarze narratora, bądź to odniesienia do rzeczywistości pozatekstowej. Ten wymiar audiosfery zależny jest od kontekstu: Tytus działa w określonym czasie i przestrzeni, co oznacza, że są to warunki dźwiękowe, które obejmują także dźwięki, hałas i muzykę. Odniosę się do wymienionych aspektów dźwiękowej domeny komiksów, szczególnie do tej ostatniej. Dźwiękom i muzyce poświęcony jest jeden z albumów, a czytając go, widzimy, jak istotne jest akustyczne otoczenie człowieka.
Bibliografia
Berger, J. (2008). Sposoby widzenia. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Chmielewski, H. J. (1999). Urodziłem się w Barbakanie. Warszawa: Prószyński i Spółka.
Chmielewski, H. J. (2009). Tytus, Romek i A’Tomek. Superkolekcja 25 ksiąg przygód. Warszawa: Prószyński i Spółka.
Chmielewski, H. J. (2013). Tarabanie w Barbakanie. Warszawa: Prószyński i Spółka.
Chmielewski, H. J. (2016). Żywot człowieka zmałpionego. Warszawa: Prószyński i Spółka.
Drisko, J., T. Maschi (2015). Content Analysis. New York: Oxford University Press.
Halliday, S. (2013). Sonic modernity: representing sound in literature, culture and the arts.
Edinburgh: Edinburgh University Press.
Hatfield, Ch., B. Beaty (red.). (2020). Comics Studies: A Guidebook. New Brunswick,
Camden, Newark: Rutgers University Press.
Heer, J., K. Worcester (2008). A Comics Studies Reader. Jackson: University Press of Mississippi.
Jeziński, M. (2023). „Zastęp, baczność!” Władza i przywództwo w komiksach serii „Tytus,
Romek i A’Tomek” Henryka Jerzego Chmielewskiego. Avant: W poszukiwaniu tytusologii, doi.org/10.26913/avant.3202220
Krippendorff, K. H. (2003). Content Analysis: An Introduction to Its Methodology. Thousand Oaks, London, New Delhi: Sage Publications
McCloud, S. (1994). Understanding Comics: The Invisible Art. New York, London, Toronto: Harper Paperbacks.
McCloud, S. (2006). Making Comics: Storytelling Secrets of Comics, Manga and Graphic
Novels. New York, London, Toronto: Harper Paperbacks.
Mirzoeff N. (2018). Jak zobaczyć świat. Kraków, Warszawa: Wydawnictwo Karakter.
Neuendorf, K. A. (2002). The Content Analysis Guidebook. Thousand Oaks, London, New Delhi: Sage Publications.
Pole, C. (2004). Visual Research: Potential and Overview. W: Ch. Pole (red.), Seeing is
Believing? Approaches to Visual Research. Amsterdam, Boston, Heidelberg: Elsevier – JAI Press, 1-7.
Rose, G. (2010). Interpretacja materiałów wizualnych. Krytyczna metodologia badań nad
wizualnością. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Snaith, A. (red.). (2020). Sound and Literature. Cambridge: Cambridge University Press.
Copyright (c) 2025 Perspektywy Kultury
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
