Komiksowe kontrnarracje i obrazy miejskiej gentryfikacji

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2025.4801.07
Słowa kluczowe: komiks miejski, gentryfikacja, polityka mieszkaniowa, miejski marksizm, kontrnarracja

Abstrakt

W artykule przytoczone zostają komiksy, które na różne sposoby prezentują kryzys mieszkaniowy związany z niewydolnością polityki mieszkaniowej oraz gentryfikacją. To prace, które stały się punktem wyjścia do namysłu nad krytycznym wymiarem twórczości komiksowej w procesie ujawniania polityczno-społecznych niesprawiedliwości miejskich. W ramach prowadzonych rozważań wykorzystuję kategorię komiksu miejskiego, która akcentuje silny związek (zarówno w warstwie fabularnej, jak i dystrybucyjnej) między komiksowymi narracjami wizualnymi a właśnie miastem. Odnoszę się także do miasta rozumianego z perspektywy miejskiego marksizmu, tj. nurtu silnie skoncentrowanego właśnie na krytycznej analizie procesów gentryfikacji. Stawiam pytanie o krytyczno-polityczny potencjał twórczości komiksowej w kształtowaniu kontrnarracyjnych obrazów miejskości i formacji dyskursywnych w stosunku do homogenicznych przekazów neoliberalnej polityki i kapitalistycznego kontrolowania przestrzeni miejskiej, które wspierają procesy prywatyzacji i gentryfikacji miast.

Biogram autora

Joanna Pankau, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Dr nauk humanistycznych w dyscyplinie nauki o kulturze i religii, zatrudniona w Pracowni Komiksów w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu. Swoje zainteresowania badawcze koncentruje wokół miejskiego artywizmu i sztuki aktywistycznej. Ostatnie badania poświęciła problematyce komiksoznawczej, skupiając się przede wszystkim na społeczno-politycznych wymiarach twórczości komiksowej. Jest autorką artykułów publikowanych m.in. w „Przeglądzie Kulturoznawczym”, „Czasie Kultury” oraz „Zeszytach Komiksowych”.

Bibliografia

Ahrens, J., Meteling A. (red.). (2010). Introduction. W: Comics and the City. Urban Space in Print, Picture and Sequence. Nowy York: Continuum.

Davies, D. (2019). Urban Comics: Infrastructure and the Global City in Contemporary Graphic Narratives. Nowy York – Londyn: Routledge.

Engels, F. (1962). W kwestii mieszkaniowej. W: Karol Marks, Fryderyk Engels, Dzieła, t. 18. Warszawa: Książka i Wiedza.

Harvey, D. (2012). Bunt miast. Prawo do miasta i miejska rewolucja. Warszawa: Bęc Zmiana.

Harvey, D. (1989). From Managerialism to Enterpreneurialism: The Transformation of Urban Governance in Late Capitalism. Series B, Human Geography, 71.1., 2-17.

Harvey, D. (2008). Neoliberalizm. Historia katastrofy. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.

Juskowiak, P. (2015). Przestrzenie wspólnoty. Filozofia wspólnotowości w perspektywie badań nad miastem postindustrialnym. Poznań: Wydawnictwo UAM.

Lehoczky, E. Of Tenants And Tentacles: 'BTTM FDRS' Confronts Gentrification In Comic Horror Form. Pozyskano z: https://www.npr.org/2019/06/27/736317209/of-tenants-and-tentacles-bttm-fdrs-confronts-gentrification-in-comic-horror-form (dostęp: 23.09.2024).

Maćkow, W., Zimpel, J. (2014). Rewitalizacja dzielnicy. W: E. Rewers (red.), Kulturowe Studia Miejskie. Wprowadzenie. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury,

Michałowska, M. (2011). Wyobraźnia miejska – między komiksem, filmem a rzeczywistością. W: G. Gajewska, R. Wójcik (red.), KONtekstowy MIX: przez opowieści graficzne do analiz kultury współczesnej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 127-140.

Mouffe, Ch. (2005). Paradoks demokracji. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.

Pytko, B. (2024 a). Komiksiara. Pozyskano z: https://www.beatapytko.com/pl/killinghood (dostęp: 25.09.2024).

Pytko, B. (2024 b). Mord na dzielni. Wrocław: Kultura Gniewu.

Sęk-Iwanek, M. (2021). Pejzaże miejskie w komiksie. Studia nad komiksem. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Sharma, S., Pal, P. (2024). Ecology at the margins: epistemic and environmental injustices in Rohan Chakravarty’s comics. Journal of Graphic Novels and Comics, vol. 15, no. 4, 1-19. DOI: 10.1080/21504857.2024.2355942.

Yanow, S. War of Streets and Houses. Pozyskano z: https://www.sophieyanow.com/war-of-streets-and-houses (dostęp: 25.09.2024).

Zukin, S. (2010). Naked City. The Death and Life of Authentic Urban Spaces. Londyn: Oxford University Press.

Opublikowane
2025-03-30
Jak cytować
[1]
Pankau, J. 2025. Komiksowe kontrnarracje i obrazy miejskiej gentryfikacji. Perspektywy Kultury. 48, 1 (mar. 2025), 79-98. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2025.4801.07.
Numer
Tom 48 Nr 1 (2025): O problemach z Tytusem: komiksowe reprezentacje polskiej rzeczywistości społecznej i kulturowej
Dział
O problemach z Tytusem

Copyright (c) 2025 Perspektywy Kultury

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:

  1. utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
  2. zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
  3. rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
  4. wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
  5. rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
  6. publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. 

Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.