Polacy i Niemcy w cieniu geopolityki

Zagadnienie polsko-niemieckich relacji społecznych i mniejszości niemieckiej w publicystyce środowiska „Buntu Młodych” i „Polityki” (1931–1939)

Abstrakt

Artykuł przedstawia ewolucję poglądów środowiska skupionego wokół pisma „Bunt Młodych” (od 1937 wychodzącego jako „Polityka”) na kwestię relacji polsko-niemieckich na gruncie społecznym. Autorzy obu tytułów w kwestiach mniejszościowych skupiali się głównie na relacjach z ludnością żydowską i ukraińską. Niemcy, jako mniejszość, ale także jako obywatele Wolnego Miasta Gdańska byli tematem pobocznym, jednak – co ważne – związanym z poglądami autorów na właściwe stosunki polsko-niemieckie na gruncie międzypaństwowym. Niniejszy tekst jest rozwinięciem i uzupełnieniem tez, które w książce Rewolucja konserwatywna – przypadek Polski. Myśl polityczna środowiska „Buntu Młodych” i „Polityki” (1931–1939) zostały jedynie zarysowane. Szczególnie istotnym elementem jest powiązanie ewolucji poglądów na relacje narodowościowe ze zmianą sytuacji międzynarodowej. Wyraźne było narastanie wagi tzw. problemu niemieckiego wraz z zaostrzeniem się stosunków z Rzeszą Niemiecką. Najbardziej wymownym elementem tej zmiany była publikacja w 1939 r. pracy Józefa Winiewicza Mobilizacja sił niemieckich w Polsce, będąca wstępem dla jego późniejszych prac teoretycznych w Ministerstwie Prac Kongresowych Rządu RP w Londynie w latach II wojny światowej. Artykuł przedstawia jeden z aspektów geopolitycznego uwarunkowania linii programowej pisma względem mniejszości, co uwypukla walor realizmu politycznego w przedwojennej działalności Jerzego Giedroycia i jego współpracowników.