Rozbieżne i zbieżne perspektywy dotyczące antropologicznego naturalizmu w filozofii chrześcijańskiej i filozofiach niereligijnych

Słowa kluczowe: filozofia chrześcijańska, filozofia queer, filozofia wegańska, naturalizm, postkolonializm

Abstrakt

Choć bieżącą filozofię chrześcijańską i różne dzisiejsze filozofie niereligijne najczęściej postrzega się jako wzajemnie skonfliktowane, skłócone zarówno co do kwestii teoretycznych, jak i co do praktycznych rozwiązań, moim celem jest zademonstrować miejsce, w którym zbiegają się one ze sobą we wspólnym odrzuceniu antropologicznego naturalizmu.

Doktryna chrześcijańska z konieczności związana jest z pewnymi formami transcendencji, które nie dają się pogodzić ze stanowiskiem całkowicie naturalistycznym, a odrzucenie naturalizmu pozostaje jedną z głównych tez bieżącej filozofii chrześcijańskiej, jak opisują to Piotr Mazur, Vittorio Possenti, Chantal Delsol i inni chrześcijańscy autorzy zajmujący się zarówno antropologią filozoficzną, jak współczesną kulturą. Podobnie naturalizm jest przynajmniej częściowo odrzucany przez niereligijne filozofie, które również związane są z kwestią antropologii, w tym filozofię queer (Sarah Ahmed), myśl postkolonialną (Gayatri Chakravorty Spivak) czy ekofilozofię (Joanna Hańderek). Choć motywy oporu wobec naturalizmu w przypadku tych dwóch grup bardzo się różnią, tak jak różnią się metody jego krytyki, to jednak obie te grupy zdaje się łączyć niechęć wobec naturalizmu, zwłaszcza w kwestii antropologii. Niniejszy artykuł dotyczy tego, jak różne formy wyrazu myśli anty-naturalistycznej zarówno rozbiegają się, jak i zbiegają się ze sobą w myśli chrześcijańskich i niereligijnych badaczy.

Biogram autora

Maciej Jemioł, Uniwersytet Ignatianum w Krakowie

Doctor of philosophy based in Kraków, Poland, specializing in the philosophy of culture, particularly popular culture in general and video games in particular. He was born in 1996. In 2020, he obtained his master’s degree from the Jagiellonian University in Kraków. Later that year, he moved to the Ignatianum University in Kraków to work on a PhD thesis focused on philosophical disputes within the sphere of video games, which he successfully defended in 2025. Since October 2024, he has been working at the Ignatianum University in Kraków.

Bibliografia

Ahmed, S. (2004). The Cultural Politics of Emotion. Edinburgh: Edinburgh University Press.

Butler, J. (2024). Who’s Afraid of Gender. New York: Farrar, Straus and Giroux.

Chrost, S. (2020). Antropologia pedagogiczna w perspektywie personalizmu teistycznego. Warsaw: Difin.

Delsol, Ch. (2018). Kamienie węgielne. Na czym nam zależy. Translated by Małgorzata Kowalska. Kraków: Wydwanictwo Znak. First published in 2014.

Delsol, Ch. (2023). Koniec świata chrześcijańskiego. Translated by Piotr Napiwodzki. Kraków: Wydawnictwo WAM. First published in 2021.

Hall, B.L. and Tandon, R. (2017). Decolonization of knowledge, epistemicide, participatory research and higher education. Research for All 1 (1), 6–19. https://doi.org/10.18546/RFA.01.1.02.

Hańderek, J. (2021). Filozofia wegańska. Kraków: Centrum Kultury “Dworek Białoprądnicki”.

Henry, M. (2012). Barbarism. Translated by Scott Davidson. London and New York: Continuum Impacts. First published in 1987.

Henry, M.. (2015). Incarnation. A Philosophy of Flesh. Translated by Karl Hefty. Evanston: Northwestern University Press. First published in 2000.

Mazur, P. (2016). Zarys podstaw filozofii człowieka. Antropologiczne zastosowanie metody separacji. Krakow: Księgarnia Akademicka.

Possenti, V. (2011). Governance of globalization and global political authority. Rivista di Studi Politici Internazionali 78 (2), 183–194. https://www.jstor.org/stable/42741024.

Possenti, V. (2022). Wychowanie osoby. Paedagogia Christiana 49 (1), 25–48. Originally published in 2009 in Italian. https://doi.org/10.12775/PCh.2022.002.

Spivak, G.Ch. (2012). An aesthetic education in the era of globalization. Cambridge and London: Harvard University Press.

Other sources

Jessie Gender. (2024a). Debunking Matt Walsh’s Propaganda Film. Taken from: https://www.youtube.com/watch?v=xl07NTqER3Y (accessed: 22.09.2024). First published in 2022.

Jessie Gender. (2024b). Zionism, Antisemitism & The Left. Taken from: https://www.youtube.com/watch?v=zOmvJZCn-IE (accessed: 24.09.2024).

Leparmentier, Arnaud. (2024). Elon Musk’s ambition: Repopulating the planet and ‘destroying the woke virus’. Taken from: https://www.lemonde.fr/en/international/article/2024/08/13/elon-musk-s-ambition-repopulating-the-planet-and-destroying-the-woke-virus_6714239_4.html (accessed: 22.09.2024).

Shaun. (2018). How PragerU Lies to You. Taken from: https://www.youtube.com/watch?v=EM7BgrddY18 (accessed: 22.09.2024).

Opublikowane
2025-12-30
Jak cytować
[1]
Jemioł, M. 2025. Rozbieżne i zbieżne perspektywy dotyczące antropologicznego naturalizmu w filozofii chrześcijańskiej i filozofiach niereligijnych. Perspektywy Kultury. 51, 4 (grudz. 2025), 481-492. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2025.5104.30.