Wykorzystanie aplikacji mobilnych GIS w zarządzaniu dziedzictwem kulturowym. Propozycja postępowania badawczego

Łukasz Quirini-Popławski; Marcin Semczuk

doi:10.35765/pk.2021.3504.13

Łukasz Quirini-Popławski Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie https://orcid.org/0000-0002-3583-4916
Marcin Semczuk Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie https://orcid.org/0000-0003-2327-148X

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2021.3504.13

Słowa kluczowe: Geograficzne Systemy Informacyjne (GIS), obiekty dziedzictwa kulturowego, zarządzanie, badania terenowe, aplikacje mobilne

Abstrakt

Cechy takie jak lokalizacja i stan zachowania obiektów dziedzictwa kulturowego stanowią ważny aspekt w zarządzaniu takim zasobem, niezależnie od przyjętej skali przestrzennej. Podczas gdy dotychczasowe narzędzia miały istotne ograniczenia, autorzy niniejszej pracy zaproponowali przykładowe postępowanie badawcze pozwalające na stworzenie bazy danych dla zarządzających obiektami dziedzictwa kulturowego, z wykorzystaniem Geograficznych Systemów Informacyjnych (GIS).

Na potrzeby artykułu opracowano metodykę badania terenowego, które pozwoliło na określenie nie tylko lokalizacji, ale wielu cech obiektów zależnych od preferencji użytkownika. Autorzy wykorzystali komercyjną aplikację mobilną Survey123 for ArcGIS firmy Esri, ale zastosowanie metody nie ogranicza się tylko do tego produktu. Przedstawiono i opisano kolejne fazy realizacji postępowania badawczego od etapu przygotowania materiałów wejściowych do stworzenia końcowej bazy danych.

Ujawnione korzyści przekonują, że aplikacje terenowe mają szerokie zastosowanie w gromadzeniu informacji, a analizy z wykorzystaniem GIS umożliwią decydentom bardziej efektywne zarządzanie obiektami dziedzictwa kulturowego. Zidentyfikowano także ograniczenia adaptacji mobilnych aplikacji oraz wskazano potencjalne kierunki przyszłych badań.

Biogramy autorów

Łukasz Quirini-Popławski, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie

Doktor nauk o Ziemi w zakresie geografii (2011, Uniwersytet Jagielloński), adiunkt w Katedrze Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej Instytutu Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. Zainteresowania naukowe: geografia turyzmu ze szczególnym uwzględnieniem obszarów górskich, Ukraina, planowanie przestrzenne, współczesne wyzwania transportu miejskiego, architektura uzdrowiskowa i jej przemiany. Stypendysta programu CEEPUS (2011) i FUGA w ramach konkursu Narodowego Centrum Nauki (2016–2019). Członek Polskiego Towarzystwa Geograficznego i Towarzystwa Urbanistów Polskich.

Marcin Semczuk, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Doktor nauk o Ziemi w zakresie geografii, adiunkt w Katedrze Geografii Społeczno-Ekonomicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie (Kolegium Gospodarki i Administracji Publicznej). Jego zainteresowania naukowo-badawcze obejmują następujące zagadnienia: zróżnicowanie rozwoju społeczno-gospodarczego w skali regionalnej i lokalnej, polityka rozwoju regionalnego i lokalnego, zmiany struktury użytkowania ziemi, zmiana dostępności do szkolnictwa podstawowego, rozwój obszarów peryferyjnych, turystyka na obszarach prawnie chronionych. W prowadzonych badaniach wykorzystuje Geograficzne Systemy Informacji (GIS) jako podstawowe narzędzie pracy. Członek Polskiego Towarzystwa Geograficznego i Polskiego Towarzystwa Geopolitycznego.

Bibliografia

Adamopoulos, E. i Rinaudo, F. (2020). UAS-Based Archaeological Remote Sensing: Review, Meta-Analysis and State-of-the-Art. Drones, 4(3), 46. DOI: 10.3390/drones4030046.

Adamopoulos, E. i Rinaudo, F. (2021). Close-Range Sensing and Data Fusion for Built Heritage Inspection and Monitoring – A Review. Remote Sensing, 13(19), 3936. DOI: 10.3390/rs13193936.

Agapiou, A., Lysandrou, V., Alexakis, D.D., Themistocleous, K., Cuca, B., Argyriou, A., Sarris, A. i Hadjimitsis, D.G. (2015). Cultural heritage management and monitoring using remote sensing data and GIS: The case study of Paphos area, Cyprus. Computers, Environment and Urban Systems, 54, 230–239. DOI: 10.1016/j.compenvurbsys.2015.09.003.

Apostolopoulos, K., Geli, M., Petrelli, P., Potsiou, C. i Ioannidis, C. (2018). A new model for cadastral surveying using crowdsourcing. Survey Review, 50(359), 122–133. DOI: 10.1080/00396265.2016.1253522.

Aps, R., Sawano, N., Hamada, S. i Fetissov, M. (2010). Bayesian inference in oil spill response management. WIT Transactions on Information and Communication Technologie, 43, 35–46. DOI: 10.2495/RISK100041.

Arca, D., Seker, D.Z., Alkan, M., Karakis, S., Bayik, C. i Acar, H. (2018). Development of Web-Based GIS for the Cultural Heritage of Safranbolu, Turkey. International Journal of Environment and Geoinformatics, 5(3), 368–377. DOI: 10.30897/ijegeo.457184.

Ariwibowo, M.M., Suharno, S. i Wahyuni, W. (2021). Efektivitas Pemanfaatan Aplikasi LOCUS GIS dan MAPIT GIS Untuk Pengumpulan Data Pendaftaran Tanah. Tunas Agraria, 3(1), 116–144. DOI: 10.31292/jta.v3i1.70.

Banerjee, R. i Srivastava, P.K. (2013). Reconstruction of contested landscape: Detecting land cover transformation hosting cultural heritage sites from Central India using remote sensing. Land Use Policy, 34, 193–203. DOI: 10.1016/j.landusepol.2013.03.005.

Bedate, A., Herrero, L.C. i Sanz, J.Á. (2004). Economic valuation of the cultural heritage: application to four case studies in Spain. Journal of Cultural Heritage, 5(1), 101–111. DOI: j.culher.2003.04.002.

Benedetto, M., Dias, D., Miranda, D., Raimann, M. i Schreiber, T. (2018). Cowlitz County Heritage Plan: Final Heritage Plan.

Botero-Ramirez, A., Hwang, S.-F. i Strelkov, S.E. (2021). Plasmodiophora brassicae Inoculum Density and Spatial Patterns at the Field Level and Relation to Soil Characteristics. Pathogens, 10(5), 499. DOI: 10.3390/ pathogens10050499.

Bulstra, C.A., Blok, D.J., Alam, K., Butlin, C.R., Roy, J.C., Bowers, B., Nicholls, P., de Vlas, S.J. i Richardus, J.H. (2021). Geospatial epidemiology of leprosy in northwest Bangladesh: a 20-year retrospective observational study. Infectious Diseases of Poverty, 10(1), 36. DOI: 10.1186/ s40249-021-00817-4.

Buršík, M. (2021). Možnosti tematického mobilního mapování GIS pomocí smartphonů pro územně analytické podklady měst. Masarykova univerzita.

Bushmakina, Y.V., Balyberdina, P.A., Dmitrieva, M.K. i Gogoleva, M.V. (2017). The use of GIS for studying cultural heritage and historical urban landscape: the case of Perm and Usolie (Russia). Ge-Conservación, 11, 264–271.

Campiani, A., Lingle, A. i Lercari, N. (2019). Spatial analysis and heritage conservation: Leveraging 3-D data and GIS for monitoring earthen architecture. Journal of Cultural Heritage, 39, 166–176. DOI: 10.1016/j. culher.2019.02.011.

Cerra, D., Agapiou, A., Cavalli, R. i Sarris, A. (2018). An Objective Assessment of Hyperspectral Indicators for the Detection of Buried Archaeological Relics. Remote Sensing, 10(4), 500. DOI: 10.3390/rs10040500.

Cheruvelil, K.S., Soranno, P.A., McCullough, I.M., Webster, K.E., Rodriguez, L.K. i Smith, N.J. (2021). LAGOS US LOCUS v1.0: Data module of location, identifiers, and physical characteristics of lakes and their watersheds in the conterminous U.S.. Limnology and Oceanography Letters, 6(5), 270–292. DOI: 10.1002/lol2.10203.

Chyla, J.M. (2019). Aplikacje GIS na smartfonach w archeologicznych badaniach powierzchniowych. Materiały Pokonferencyjne z 5. i 6. Forum GIS Na Uniwersytecie Warszawskim, 19–33.

Crisp, J., Ellison, J. i Fischer, A. (2021). Digital Coalescence and Consolidated Geoconservation Outcomes: A Case Study Using ArcGIS Mobile Applications at Tasmanian Coastal Geoconservation Sites. Geoconservation Research. DOI: 10.30486/gcr.2021.1920096.1079.

Davis, D.S., Buffa, D.C. i Wrobleski, A.C. (2020). Assessing the Utility of Open-Access Bathymetric Data for Shipwreck Detection in the United States. Heritage, 3(2), 364–383. DOI: 10.3390/heritage3020022.

Doğan, Y. i Yakar, M. (2018). Gis and three-dimensional modeling for cultural heritages. International Journal of Engineering and Geosciences, 3(2), 20–55. DOI: 10.26833/ijeg.378257.

Elfadaly, A., Attia, W. i Lasaponara, R. (2018). Monitoring the Environmental Risks Around Medinet Habu and Ramesseum Temple at West Luxor, Egypt, Using Remote Sensing and GIS Techniques. Journal of Archaeological Method and Theory, 25(2), 587–610. DOI: 10.1007/s10816-017-9347-x.

Esri. (2021). Get started with ArcGIS Survey123. Pozyskano z: https://learn. arcgis.com/en/projects/get-started-with-arcgis-survey123/ (dostęp: 15.11.2021).

Fortenberry, B.R. (2020). From Data Collection to Praxis: Heritage Conservation Fieldwork in the Twenty-first Century. Future Anterior: Journal of Historic Preservation, History, Theory, and Criticism, 17(2), iii–xx. DOI: 10.5749/futuante.17.2.0iii.

Fu, P. (2020). Getting to Know Web GIS (4th editio). Esri press.

Geraga, M., Christodoulou, D., Eleftherakis, D., Papatheodorou, G., Fakiris, E., Dimas, X., Georgiou, N., Kordella, S., Prevenios, M., Iatrou, M., Zoura, D., Kekebanou, S., Sotiropoulos, M. i Ferentinos, G. (2020). Atlas of Shipwrecks in Inner Ionian Sea (Greece): A Remote Sensing Approach. Heritage, 3(4), 1210–1236. DOI: 10.3390/heritage3040067.

Gharib, Z. (2020, December 31). Using the Rock Art Stability Index to facilitate management of rock art in Wadi Rum, Jordan. Inquiry@Queen’s Undergraduate Research Conference Proceedings. DOI: 10.24908/iqurcp.14016.

Giannopoulou, M., Vavatsikos, A.P., Lykostratis, K. i Roukouni, A. (2014). Using GIS to Record and Analyse Historical Urban Areas. TeMA – Journal of Land Use, Mobility and Environment, (Special Issue, June 2014), 487–497. Goodchild, M.F. (2019). Geography and geographic information science: An evolving relationship. Canadian Geographer, 63(4), 530–539. DOI: 10.1111/cag.12554.

Guyot, A., Lennon, M., Thomas, N., Gueguen, S., Petit, T., Lorho, T., Cassen, S. i Hubert-Moy, L. (2019). Airborne Hyperspectral Imaging for Submerged Archaeological Mapping in Shallow Water Environments. Remote Sensing, 11(19), 2237. DOI: 10.3390/rs11192237.

Hennig, S., Abad, L., Hölbling, D. i Tiede, D. (2020). Implementing Geo Citizen Science Solutions: Experiences from the citizenMorph Project. GI_Forum, 1, 3–14. DOI: 10.1553/giscience2020_01_s3.

Ikhsan, J., Assabiqi, S.M., Harsanto, P. i Nursetiawan. (2020). Evaluation of infrastructures and riparian area toward the potency of debris flow effect in Putih river watershed, Indonesia. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 426(1), 012009. DOI: 10.1088/1755-1315/426/1/012009.

Jażdżewska, I. i Lechowski, Ł. (2018). Wstęp do geoinformacji z ArcGIS. Łódź: Uniwersytet Łódzki.

Jażdżewska, I. i Urbański, J. (2013). GIS w nauce. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica, 14, 5–15.

Jordan, E.J., Moran, C. i Godwyll, J.M. (2021). Does tourism really cause stress? A natural experiment utilizing ArcGIS Survey123. Current Issues in Tourism, 24(1), 1–15. DOI: 10.1080/13683500.2019.1702001.

Kingsbury, A., Cahyanto, I., Widodo, E., Puspita, N. i Harnadi, A. (2021). Adapting photovoice with ESRI Survey123 for tourism disaster research in Banten, Indonesia. Current Issues in Tourism, 24(15), 2187–2203. DOI: 10.1080/13683500.2020.1806795.

Korro Bañuelos, J., Rodríguez Miranda, Á., Valle-Melón, J.M., Zornoza-Indart, A., Castellano-Román, M., Angulo-Fornos, R., Pinto-Puerto, F., Acosta Ibáñez, P. i Ferreira-Lopes, P. (2021). The Role of Information Management for the Sustainable Conservation of Cultural Heritage. Sustainability, 13(8), 4325. DOI: 10.3390/su13084325.

Lanya, I. i Manalu, T.J. (2021). Remote sensing and GIS application for mapping data base of sustainable agriculture land in Denpasar City. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 648(1), 012003. DOI: 10.1088/1755-1315/648/1/012003.

Latosińska, J. i Nalej, M. (2018). Zastosowanie systemów informacji geograficznej (GIS) w dydaktyce geograficznej przykład ćwiczeń terenowych „Geografia turyzmu i hotelarstwa”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica, 34, 77–93. DOI: 10.18778/1508-1117.34.05.

Lefèvre, R.-A., Ionescu, A., Desplat, J., Kounkou-Arnaud, R., Perrussel, O. i Languille, B. (2016). Quantification and mapping of the impact of the recent air pollution abatement on limestone and window glass in Paris. Environmental Earth Sciences, 75(20), 1359. DOI: 10.1007/ s12665-016-6167-3.

Lezzerini, M., Antonelli, F., Columbu, S., Gadducci, R., Marradi, A., Miriello, D., Parodi, L., Secchiari, L. i Lazzeri, A. (2016). Cultural Heritage Documentation and Conservation: Three-Dimensional (3D) Laser Scanning and Geographical Information System (GIS) Techniques for Thematic Mapping of Facade Stonework of St. Nicholas Church (Pisa, Italy). International Journal of Architectural Heritage, 10(1), 9–19. DOI: 10.1080/15583058.2014.924605.

López Isaza, J.A., Cuéllar Cárdenas, M.A., Cetina Tarazona, L.M., Forero Ortega, A.J., Suárez Arias, A.M., Muñoz Rodríguez, O.F., Aguirre Hoyos,

L.M. i Gutiérrez López, M.J. (2021). Graphical representation of structural data in the field: A methodological proposal for application in deformed areas. Boletín Geológico, 48(1), 123–139. DOI: 10.32685/0120-1425/ bol.geol.48.1.2021.504.

Luo, L., Wang, X., Guo, H., Lasaponara, R., Zong, X., Masini, N., Wang, G., Shi, P., Khatteli, H., Chen, F., Tariq, S., Shao, J., Bachagha, N., Yang, R. i Yao, Y. (2019). Airborne and spaceborne remote sensing for archaeological and cultural heritage applications: A review of the century (1907– 2017). Remote Sensing of Environment, 232, 111280. DOI: 10.1016/j. rse.2019.111280.

Maduka, O., Akpan, G. i Maleghemi, S. (2017). Using Android and Open Data Kit Technology in Data Management for Research in Resource-Limited Settings in the Niger Delta Region of Nigeria: Cross-Sectional Household Survey. JMIR MHealth and UHealth, 5(11), e171. DOI: 10.2196/mhealth.7827.

Montagnetti, R. i Guarino, G. (2021). From Qgis to Qfield and Vice Versa: How the New Android Application Is Facilitating the Work of the Archaeologist in the Field. Environmental Sciences Proceedings, 10(1), 6. DOI: 10.3390/environsciproc2021010006.

Mourafetis, G., Apostolopoulos, K., Potsiou, C. i Ioannidis, C. (2015). Enhancing cadastral surveys by facilitating the participation of owners. Survey Review, 47(344), 316–324. DOI: 10.1179/1752270615Y.0000000009.

Nowak, M.M., Dziób, K., Ludwisiak, Ł. i Chmiel, J. (2020). Mobile GIS applications for environmental field surveys: A state of the art. Global Ecology and Conservation, 23, e01089. DOI: 10.1016/j.gecco.2020.e01089.

Ortiz, P., Antunez, V., Martín, J.M., Ortiz, R., Vázquez, M.A. i Galán, E. (2014). Approach to environmental risk analysis for the main monuments in a historical city. Journal of Cultural Heritage, 15(4), 432–440. DOI: 10.1016/j.culher.2013.07.009.

Ostadabbas, H., Weippert, H. i Behr, F.-J. (2020). Using the Synergy of Qfield for Collecting Data on-Site and Qgis for Interactive Map Creation By Alkis® Data Extraction and Implementation in Postgresql for Urban Planning Processes. ISPRS – International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, XLIII-B4-2, 679–683. DOI: 10.5194/isprs-archives-xliii-b4-2020-679-2020.

Ouma, T., Kavoo, A., Wainaina, C., Ogunya, B., Karanja, M., Kumar, P.L. i Shah, T. (2019). Open data kit (ODK) in crop farming: mobile data collection for seed yam tracking in Ibadan, Nigeria. Journal of Crop Improvement, 33(5), 605–619. DOI: 10.1080/15427528.2019.1643812.

Pánek, J. i Burian, J. (2020). Online Visualisation. In Spationomy. Springer International Publishing, 221–231. DOI: 10.1007/978-3-030-26626-4_10. Pánek, J. i Glass, M. (2018). Gaining a mobile sense of place with collector for ArcGIS. Journal of Geography in Higher Education, 1–14. DOI: 10.1080/03098265.2018.1515190.

Pánek, J., Glass, M.R. i Marek, L. (2020). Evaluating a gentrifying neighborhood’s changing sense of place using participatory mapping. Cities, 102(April), 102723. DOI: 10.1016/j.cities.2020.102723.

Pesaresi, C. (2017). Applicazioni gis: principi metodologici e linee di ricerca: esercitazioni ed esemplificazioni guida. UTET Università.

Quirini-Popławski, Ł. i Semczuk, M. (2021). Use of Geographic Information Systems in The Cataloguing of Tourist Facilities: The Proposal of a New Research Procedure. Proceedings of the 37th International Business Information Management Association (IBIMA), 30–31 May 2021, Cordoba, Spain, 12510–12524.

Ravankhah, M., de Wit, R., Argyriou, A.V., Chliaoutakis, A., Revez, M.J., Birkmann, J., Žuvela-Aloise, M., Sarris, A., Tzigounaki, A. i Giapitsoglou, K. (2019). Integrated Assessment of Natural Hazards, Including Climate Change’s Influences, for Cultural Heritage Sites: The Case of the Historic Centre of Rethymno in Greece. International Journal of Disaster Risk Science, 10(3), 343–361. DOI: 10.1007/s13753-019-00235-z.

Sarris, A., Papadopoulos, N., Agapiou, A., Salvi, M.C., Hadjimitsis, D.G., Parkinson, W.A., Yerkes, R.W., Gyucha, A. i Duffy, P.R. (2013). Integration of geophysical surveys, ground hyperspectral measurements, aerial and satellite imagery for archaeological prospection of prehistoric sites: the case study of Vésztő-Mágor Tell, Hungary. Journal of Archaeological Science, 40(3), 1454–1470. DOI: 10.1016/j.jas.2012.11.001.

Schaefer, M. i Woodyer, T. (2015). Assessing absolute and relative accuracy of recreation-grade and mobile phone GNSS devices: a method for informing device choice. Area, 47(2), 185–196. DOI: 10.1111/area.12172.

Schattschneider, J.L., Daudt, N.W., Mattos, M.P.S., Bonetti, J. i Rangel-Buitrago, N. (2020). An open-source geospatial framework for beach litter monitoring. Environmental Monitoring and Assessment, 192(10), 648. DOI: 10.1007/s10661-020-08602-w.

Signore, A. (2016). Mapping and sharing agro-biodiversity using Open Data Kit and Google Fusion Tables. Computers and Electronics in Agriculture, 127, 87–91. DOI: 10.1016/j.compag.2016.06.006.

Solla, M., Gonçalves, L.M.S., Gonçalves, G., Francisco, C., Puente, I., Providência, P., Gaspar, F. i Rodrigues, H. (2020). A Building Information Modeling Approach to Integrate Geomatic Data for the Documentation and Preservation of Cultural Heritage. Remote Sensing, 12(24), 4028. DOI: 10.3390/rs12244028.

Spreafico, M.C., Franci, F., Bitelli, G., Girelli, V.A., Landuzzi, A., Lucente, C.C., Mandanici, E., Tini, M.A. i Borgatti, L. (2015). Remote Sensing Techniques in a Multidisciplinary Approach for the Preservation of Cultural Heritage Sites from Natural Hazard: The Case of Valmarecchia Rock Slabs (RN, Italy). In Engineering Geology for Society and Territory – Volume. Springer International Publishing, 317–321. DOI: 10.1007/978-3-319-09408-3_55.

Survey123. (2021). Strona internetowa aplikacji Survey123. Pozyskano z: https://survey123.arcgis.com/surveys (dostęp: 22.11.2021).

Templin, T. (2016). Mobilny GIS–aktualne trendy, perspektywy rozwoju i wyzwania kształcenia. Roczniki Geomatyki, XIV, 2 (72), 221–230.

Tom-Aba, D., Olaleye, A., Olayinka, A.T., Nguku, P., Waziri, N., Adewuyi, P., Adeoye, O., Oladele, S., Adeseye, A., Oguntimehin, O. i Shuaib, F. (2015). Innovative Technological Approach to Ebola Virus Disease Outbreak Response in Nigeria Using the Open Data Kit and Form Hub Technology. PLOS ONE, 10(6), e0131000. DOI: 10.1371/journal.pone.0131000.

Tsilimantou, E., Delegou, E.T., Nikitakos, I.A., Ioannidis, C. i Moropoulou, A. (2020). GIS and BIM as Integrated Digital Environments for Modeling and Monitoring of Historic Buildings. Applied Sciences, 10(3), 1078. DOI: 10.3390/app10031078.

Tucci, G., Bonora, V., Conti, A. i Fiorini, L. (2017). High-quality 3D models and their use in a cultural heritage conservation project. The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, XLII-2/W5, 687–693. DOI: 10.5194/isprs-archives-XLII-2-W5-687-2017.

Vega, J.L. i Díaz, D. (2018). Developing sustainable planning for heritage conservation in the tropics: a GIS-based risk and vulnerability assessment profile for historic archives in Puerto Rico. WIT Transactions on Ecology and the Environment, 217, 613–623. DOI: 10.2495/SDP180521.

Zerbini, A. (2018). Developing a Heritage Database for the Middle East and North Africa. Journal of Field Archaeology, 43(sup1), S9–S18. DOI: 10.1080/00934690.2018.1514722.

Zhou, M., Geng, G. i Wu, Z. (2012). Digital Preservation Technology for Cultural Heritage. Springer Berlin Heidelberg. DOI: 10.1007/978-3-642-28099-3.