Modernizacja czy symplifikacja: empiryczne podejście do reformy języka tureckiego
Abstrakt
W niniejszym artykule zaprezentowano nowatorskie podejście do zagadnienia reformy języka tureckiego oparte na analizie dokładności semantycznych tekstów w języku osmańsko-tureckim i odpowiadającym im tekstów w zmodernizowanym – określanym również jako rezultat procesu puryfikacji – języku tureckim. Mimo dość licznych prac naukowych poświęconych problemowi moderniacji jezyka tureckiego jako rezultatu przeprowadzonej w przeszłości reformy językowej, ilość prac szczegółowych, których istotą byłyby badania empiryczne tekstów w języku zmodernizowanym jest ograniczona. Analiza danego tekstu w języku zmodernizowanym miała na celu odpowiedź na poniższe pytania: czy w tekście zmodernizowanym (a) została zachowana dokładność semantyczna, czy też (b) semantyka treści została uproszczona. Zaproponowana przez autorkę metoda polega na porównawczej analizie leksykalno-semantycznej tekstu w języku zmodernizowanym i jego wersji oryginalnej. W wyniku analizy okazało się, że niektóre wyrazy o specjalistycznym znaczeniu w tekście sprzed modernizacji zostały zastąpione w tekście w języku zmodernizowanym wyrazami o znaczeniu bardziej ogólnym. Zabiegi tego typu mogły w konsekwencji prowadzić do redukcji wartości semantycznej całości.
Autorka podkreśla wagę badań mających na celu wykazanie, czy w procesie modenizacji języka nie doszło do redukcji lub rozmycia sematycznego, jednocześnie zauważając, że z uwagi na dużą ich skalę, wykorzystanie narzędzi sztucznej inteligencji będzie nieodzowne.
Bibliografia
Bardakçı, M. (2022). Davutoğlu “kadîm dil” diyor ama Kürtçe kadîm, yani “ölü” değil; yaşayan bir dildir! Retrieved from: https://www.haberturk.com/yazarlar/murat-bardakci/3320559-davutoglu-kadm-dil-diyor-ama-kurtce-kadm-yani-olu-degil-yasayan-bir-dildir (23/01/2022)
Bayar, N. (2003). 1930'lu yıllardan günümüze kadar Türkçe'de yeni türetilen kelimelerin yapımı ve dil bilgisi bakımından değerlendirilmesi. Unpublished PhD thesis. İstanbul: Marmara University.
Crossley S.A., Louwerse M.M. , McCarthy P.M. , McNamara D.S. (2007). A Linguistic Analysis of Simplified and Authentic Texts. The Modern Language Journal, 91 (1), 15-30. DOI: 10.1111/j.1540-4781.2007.00507.x Retrieved from: https://www.researchgate.net/publication/227718830_A_Linguistic_Analysis_of_Simplified_and_Authentic_Texts (13.01.2022)
Demircan, Ö., Erözden, A. (1992). Yazı Devrimi Kaynakçası. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 3, 117-134.
Dölek, İ. Kurt, A. (2021). Ottoman OCR: Printed Naskh Font. International Conference on INnovations in Intelligent SysTems and Applications (INISTA). DOI: 10.1109/INISTA52262.2021.9548616
Gemalmaz, E. (1992). Türkçeni̇n Morfo-sentakti̇k Yapısının Fonoloji̇si̇ne Etki̇leri̇. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, 40 (1992), 169-173.
Karlıklı, Y. (1999). Türk Anayasaları ve Dil. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 20, 56-60.
Korkmaz, Z. (2004). Kemal Atatürk Nutuk 1919- 1927. Ankara: Atatürk Kültür ve Tarih Yüksek Kurumu.
Kurt A., Bilgin E. F. (2012). The Outline of an Ottoman-to-Turkish Automatic Machine Transliteration System. First Workshop on Language Resources and Technologies for Turkic Languages, 45-50, Istanbul, Turkey, 10-15 October.
Levend, A.S. (1960). Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri. Ankara: Türk Dil Kurumu.
Özdemir, H. (2003). Türkçeni̇n Sadeleşme Tari̇hi̇nde Anayasaların Di̇li̇. Unpublished master thesis. Ankara: Ankara University.
Özkan, E. (2018). Eski̇ Türkçe Meti̇nleri̇n Günümüz Türkçesi̇ne Sadeleşti̇ri̇lmesi̇. Unpublished master thesis. Ankara: Hacettepe University.
Perry, J. (1985). Language Reform in Turkey and Iran. in T. Atabaki and E.J. Zurcher (Eds.), Men of order: Authoritarian Modernization in Turkey and Iran. New York: I.B. Tauris, 238-259.
Ricento, T. (2006). Theoretical Perspectives in Language Policy: An Overview. in T. Ricento (Ed.), An introduction to language policy: theory and method. Blackwell Publishing, 3-9.
Safa, P. (1970). Osmanlıca, Türkçe, Uydurmaca. İstanbul: Ötüken.
Sezer, B., Sezer, T. (2013). TS Corpus: Herkes İçin Türkçe Derlem. Proceedings 27th National Linguistics Conference. May, 3-4 Mayıs 2013. Antalya, Kemer: Hacettepe University, English Linguistics Department, 217-225.
Shardlow, M. (2014). Out in the Open: Finding and Categorising Errors in the Lexical Simplification Pipeline. In Proceedings of the Ninth International Conference on Language Resources and Evaluation (LREC’12), Reykjavik, Iceland, May. European Language Resources Association (ELRA), 58-70. Retrieved from: http://www.lrec-conf.org/proceedings/lrec2014/pdf/479_Paper.pdf (22/01/2022)
Timurtaş, F.K. (1979). Uydurma Olan ve Olmayan Yeni Kelimeler Sözlüğü. İstanbul: Umur Kitapçılık.
Uzun, H. (2005). Atatürk’ün Nutuk’unun İçerik Analizi. Unpublished PhD thesis. Ankara: Hacettepe University.
Online sources
1924 Anayasası https://www.anayasa.gov.tr/tr/mevzuat/onceki-anayasalar/1924-anayasasi/
Diff, Match and Patch https://neil.fraser.name/software/diff_match_patch/demos/diff.html
IRCICA Farabi Digital Library https://library.ircica.org/Pages/Collections
Kubbealtı Lugatı http://lugatim.com/
Osmanlıca OCR https://www.osmanlica.com/
TSCorpus http://cqpweb.tscorpus.com/cqpweb/
Türk Dil Kurumu Sözlükleri https://sozluk.gov.tr/
Copyright (c) 2022 Perspektywy Kultury
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Akademii Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
