Kultura wizualna selfie z perspektywy „tożsamości wizualnej”

Problematyka selfie w sztuce współczesnej

Słowa kluczowe: kultura wizualna, sztuka współczesna, selfie, tożsamość wizualna, koncepcja biowładzy, potulne ciała, obraz, ORLAN

Abstrakt

Esej jest próbą nakreślenia problematyki kultury wizualnej selfie z perspektywy „tożsamości wizualnej”, która odnosi się do sztuki współczesnej. W niniejszym artykule analizuję przykłady następujących dzieł sztuki: The Reincarnation of Saint ORLAN francuskiej artystki ORLAN, strona internetowa Bodies© INCorporated, zaprojektowana przez Victorię Vesna, The Little Revenge from the Periphery José Bedia Valdésa, The Chief: He Who Sold Africa to the Colonists i Autoportraits Samuela Fosso. Ponadto niniejszy artykuł koncentruje się na analizie koncepcji „biowładzy”, która odnosi się do „podatnych ciał” Michela Foucaulta. Koncepcja ta opiera się na neoliberalnym procesie władzy nad produkcją istot żywych i sprawowaniem nad nimi kontroli. Jest aktualizacją rozwoju instytucji politycznych, demokratycznych i ekonomicznych, a także technologii informacyjnych i bio-cybernetycznych. Koncepcja „podatnych ciał” wzmacnia przekonanie, że ciała muszą się stać przedmiotem interwencji biowładzy, aby koncepcja „ciała idealnego” oddziaływała na ściśle określony wygląd ciała zgodny z przyjętymi przez kulturę wizualną standardami i normami „piękna”. W tej sytuacji media i obrazy fotograficzne wytwarzają jednorodne obrazy, które funkcjonują jako „teksty ideologiczne” tworzące naszą „tożsamość wizualną” i obraz siebie. Koncepcji tej poświęcono w tym artykule bardzo dużo miejsca, ponieważ selfie można traktować jako „tożsamość osobistą”, kształtującą wizualny wygląd naszych ciał. W podsumowaniu eseju twierdzę, że kultura wizualna selfie wydaje się zjawiskiem estetycznym ukształtowanym przez medium wizualne, jakim jest fotografia cyfrowa. Fotografia nie jest jednak kluczowym medium selfie. Moje analizy miały na celu pokazanie, że funkcję tę pełni „obraz”, bez względu na to, jak może być rozumiany.

Biogram autora

Konrad Chmielecki, Uniwersytet Łódzki

Ph.D. is a post-doctoral independent researcher in the field of Culture and Religion Sciences (before 2018 Cultural Studies). His academic interests are inter-and transdisciplinary approaches to Picture Theory, Image Science (Bildwissenschaft), Visual Studies, New Media Studies, and Film Studies. His doctoral dissertation won a distinction in the second edition of the competition of the National Centre of Culture for the best doctoral dissertation within the area of Cultural Studies and in the third edition of the competition of the Polish Society of Aesthetics for Professor Stefan Morawski’s Prize. He is the author of two monographs, Estetyka intermedialności (An Aesthetics of Intermediality) (2008) and Widzenie przez kulturę. Wprowadzenie do teorii kultury wizualnej (Seeing Through Culture. An Introduction to Visual Culture Theory) (2018), and the editor of the article collection Teoria obrazu w naukach humanistycznych (Picture Theory in the Humanities) (2015). Between 2009 and 2012, he was the head of a research project in the field of art studies, implemented at the Academy of Humanities and Economics in Łódź, funded by the post-doctoral grant of the Ministry of Science and Higher Education, whose subject was the issues of Visual Culture Studies. Currently, he is working on two peer-reviewed monographs in Polish, entitled Teoria intermedialności (The Theory of Intermediality) (2024) – a new corrected and supplemented edition and Intermedialna estetyka ruchomego obrazu (An Intermedial Aesthetics of the Moving Image) (2026) as well as he has been collaborating with the Strzemiński Academy of Fine Arts in Łódź, since 2016.

Bibliografia

Austin, J.L. (1975). How to Do Things with Words. Eds. J.O. Urmson & M. Sbisà. Cambridge and Massachusetts: Harvard University Press.

Butler, J. (1988). Performative Acts and Gender Constitution: An Essay in Phenomenology and Feminist Theory. Theatre Journal, 40(4), 519–531.

Butler, J. (2011). Bodies That Matter: On the Discursive Limits of “Sex.” New York and London: Routledge.

Crary, J. (1992). Techniques of the Observer: On Vision and Modernity in the Nineteenth Century. Cambridge, Massachusetts, and London: The Massachusetts Institute of Technology Press.

Derrida, J. (1985). Signature Event Context. In: Idem, Margins of Philoso-phy, trans. A. Bass. Chicago: The University of Chicago Press, 307–330.

Finkelstein, J. (2007). The Art of Self Invention: Image and Identity in Pop-ular Visual Culture. New York and London: I.B. Tauris.

Foucault, M. (1990). The History of Sexuality. Vol. 1. An Introduction, trans. R. Hurley. New York: Pantheon Books.

Foucault, M. (1995). Discipline and Punish: The Birth of the Prison, trans. A. Sheridan. New York: Vintage Books, A Division of Random House.

Foucault, M. (2003). Society Must Be Defended: Lectures at the Collège de France, 1975–1976, trans. D. Macey. Eds. M. Bertani, General Ed-itors: F. Ewald & A. Fontana, English Series Editor: A., I. Davidson. New York: Picador.

Foucault, M. (2008). The Birth of Biopolitics: Lectures at the Collège de France, 1978–1979, trans. G. Burchell. Ed. M. Senellart, General Edi-tors: F. Ewald & A. Fontana, English Series Editor: A., I. Davidson. New York: Palgrave Macmillan.

Foucault, M. (2009). Security, Territory, Population: Lectures at the Collège de France, 1977–1978, trans. G. Burchell. Ed. M. Senellart, General Editors: F. Ewald & A. Fontana, English Series Editor: A., I. Davidson. New York: Palgrave Macmillan.

Jones, A. (2006). Self/Image: Technology, Representation, and the Con-temporary Subject. London and New York: Routledge.

Jones, A. (2012). Seeing Differently: A History and Theory of Identification and the Visual Arts. New York and London: Routledge.

Kluszczyński, R.W. (2005). Orlan, Stelarc and the Art of the Virtual Body. Art Inquiry. Recherches sur les arts, VII (XVI).

Lefebvre, H. (1992). Production of the Space, trans. D. Nicholson-Smith. Oxford: Wiley-Blackwell.

Lemke, Th. (2011). Biopolitics: An Advanced Introduction, trans. E.F. Trump. New York and London: New York University Press.

Loomba, A. (2005). Colonialism/Postcolonialism. Series: “The New Critical Idom”. Ed. J. Drakakis. London and New York: Routledge.

Loxley, J. (2007). Performativity. Series: “The New Critical Idom”. Ed. J. Drakakis. London and New York: Routledge.

Merleau-Ponty, M. (2012). The Phenomenology of Perception, trans. D.A. Landes. London and New York: Routledge.

Mesquita, I. (1993). Cartographies. Winnipeg: Winnipeg Art Gallery.

Mirzoeff, N. (1999). An Introduction to Visual Culture. First Edition. New York – London: Routledge.

Mirzoeff, N. (2009). An Introduction to Visual Culture. Second Edition. New York – London: Routledge.

Mitchell, W.J. (1992). The Reconfigured Eye: Visual Truth in the Post-Photographic Era. Cambridge, Massachusetts, London: The Massachusetts Institute of Technology Press.

Mitchell, W.J.T. (2011). Cloning Terror: The War of Images, 9/11 The Present. Chicago – London: The University of Chicago Press.

Peraica, A. (2017). Culture of the Selfie: Self-Representation in Contem-porary Visual Culture. Series: “Theory on Demand”, issue No. 24. Am-sterdam: The Institute of Network Cultures. This publication is li-censed under a Creative Commons of Attribu-tion-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License (CC BY-NC-SA 4.0), and it is available at the online website of the Institute of Network Cultures: http://networkcultures.org/publications (access: 27.06.2023).

Sturken, M. & Cartwright, L. (2009). Practices of Looking: An Introduction to Visual Culture. Second Edition. New York and Oxford: Oxford Uni-versity Press.

Sturken, M. & Cartwright, L. (2017). Practices of Looking: An Introduction to Visual Culture. Third Edition. New York – Oxford: Oxford University Press.

Sztabiński, G. (ed.), Posthumanism or New Humanism Man in Contempo-rary Art. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, 85–94.

Uimonen, P. (2013). Visual Identity in Facebook. Visual Studies, 28(2), 122–135. DOI: 10.1080/1472586X.2013.801634.

Vesna, V. (2007). Seeing the World in a Grain of Sand: The Database Aesthetics of Everything. In: V. Vesna (ed.), Database Aesthetics. Art in the Age of Information Overflow. Minneapolis – London: University of Minnesota Press, 3–38.

Welsch, W. (2002). Rethinking Identity in the Age of Globalization – a Transcultural Perspective. Aesthetics & Art Science, ed. Taiwan As-sociation of Aesthetics and Art Science, 1, 85–94.

Opublikowane
2023-08-22
Jak cytować
[1]
Chmielecki, K. 2023. Kultura wizualna selfie z perspektywy „tożsamości wizualnej”: Problematyka selfie w sztuce współczesnej. Perspektywy Kultury. 42, 3 (sie. 2023), 201-226. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2023.4203.16.