Relikty, implanty, pamiątki… Co bardziej rozwija kulturę lokalną?

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2021.4001.17
Słowa kluczowe: kultura lokalna, implant kulturowy, turystyka, dziedzictwo, ochrona kultury

Abstrakt

W tekście omówiono różne formy korzystania z tradycji w kulturze lokalnej: od reliktów po „implanty” kulturowe. Esej stanowi rekonesans w tej dziedzinie, przedstawia swoisty katalog praktyk kulturowych, głównie dotyczących implantów. Ważne jest również pytanie o odbiorców tak przygotowanej oferty. Komu służyć mają „implanty” kulturowe? Interesująca jest tu także rola stowarzyszeń i fundacji, czy też ogólnie rzecz ujmując „NGO’sów” w kształtowaniu wspomnianych zjawisk. Główne tezy są tu dwie, po pierwsze – implanty tworzone są tam, gdzie kulturze lokalnej doskwiera jakiś poważny brak. W miejsce usuniętych, wyrugowanych, zapomnianych obiektów i tradycji powstają nowe; korzysta się z tkanki historycznej w tym procesie lub też implanty są tworzone z tkanki kulturowo obcej. Zjawisko obserwowane jest także w kulturze konsumpcji. Druga teza mówi, że tym, co umożliwia sprawne tworzenie implantów, są organizacje pozarządowe, które pełnią funkcję swoistego „niwelatora” barier wykonawczych, z jakimi borykają się inne instytucje. Przykłady z różnych regionów Polski i rejestrów kultury służą jako poparcie tych tez.

Biogram autora

Urszula Jarecka, Polska Akademia Nauk

Prof. dr hab., socjolog kultury w IFiS PAN (Warszawa), prowadzi badania w dziedzinie socjologii mediów, socjologii kultury i in. Od 1998 r. związana z IFIS, prowadziła też wykłady, ćwiczenia i seminaria socjologii, socjologii kultury, socjologii rozwoju i in. na różnych uczelniach, np. UAM w Poznaniu, UW w Warszawie, UWB w Białymstoku i in. Kierowała polską częścią międzynarodowego projektu E-Story. Media and History – From cinema to the web. Studying, representing and teaching European History in the digital era (2015–2018). Autorka wielu publikacji naukowych, wśród nich książki Niezamierzone konsekwencje rozwoju technologii w kulturze wizualnej (2018).

Bibliografia

Baraniecka-Olszewska, K. (2018). Reko-rekonesans: praktyka autentyczności. Antropologiczne studium odtwórstwa historycznego drugiej wojny światowej w Polsce. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.

Bujak, A. (1988). Kwiaty Zalipia. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza.

Drozda, Ł. (2017). Uszlachetniając przestrzeń. Jak działa gentryfikacja i jak się ją mierzy. Warszawa: IW Książka i Prasa. Golemo K. i Kupis, M. (red.) (2022). Spaces of Diversity? Polish Music Festivals in a Changing Society. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Golka, M. (2009). Pamięć społeczna i jej implanty. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.

Hobsbawm, E. (2008). Wprowadzenie. Wynajdywanie tradycji. W: E. Hobsbawm i T. Ranger (red.), Tradycja wynaleziona. Tłum. M. Godyń i F. Godyń. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 9–23.

Juzala-Deprati, G. (2010). Wielokulturowy folklor muzyczny Suwalszczyzny. Aneks. W: M. Pokropek, Ludowe tradycje Suwalszczyzny. Suwałki: ROKIS, 273–286.

Krajewski, M. (2018). Dopływy i dreny, rozlewiska i baseny. O kulturze peryferii. W: M. Jacyno, T. Kukołowicz i M. Lewicki (red.), Kultura na peryferiach. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 98–108.

Kuryłło, G. (2007). Polska z historią. Imprezy, muzea, noclegi. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal.

Leder, A. (2014). Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Lubaś, M. (2008). Tradycjonalizacje kultury. O zaletach i ograniczeniach koncepcji „tradycji wymyślonych”. W: G. Kubica i M. Lubaś (red.), Tworzenie i odtwarzanie kultury. Tradycja jako wymiar zmian społecznych. Studia z dziedziny antropologii społecznej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 33-69.

Merrifield, A. (2016). Nowa kwestia miejska. Tłum. P. Juskowiak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Steinlauf M.C. (2001). Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady. Tłum. A. Tomaszewska. Warszawa: Wydawnictwo Cyklady.

Szacki, J. (1971). Tradycja. Przegląd tematyki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Szacki, J. (2004). Historia myśli socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Taylor, Ch. (2010). Nowoczesne imaginaria społeczne. Tłum. A. Puchejda i K. Szymaniak. Kraków: Znak.

Tomaszewski, A. (2006). Kresy utracone, ziemie odzyskane. W: J. Purchla (red. naukowa), Dziedzictwo Kresów – nasze wspólne dziedzictwo? Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 265–272.

Wiśniewski, R., Pol, G., Pląsek, R. i Bąk, A. (2021). Oswajając zmienność. Kultura lokalna z perspektywy domów kultury. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.

Zachwatowicz, J. (1971). Stare Miasto i Zamek Królewski w Warszawie. Warszawa: Arkady.

Opublikowane
2023-03-30
Jak cytować
[1]
Jarecka, U. 2023. Relikty, implanty, pamiątki… Co bardziej rozwija kulturę lokalną?. Perspektywy Kultury. 40, 1 (mar. 2023), 241-260. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2021.4001.17.
Numer
Tom 40 Nr 1 (2023): Ochrona dziedzictwa kulturowego
Dział
Varia

Copyright (c) 2023 Akademia Ignatianum w Krakowie

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:

  1. utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
  2. zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
  3. rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
  4. wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
  5. rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
  6. publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. 

Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.