Kilka uwag na temat aspektów kulturowych archeologii polskiej XIX wieku

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2023.430402.39
Słowa kluczowe: historia kultury, archeologia, nauka polska XIX wieku, kolekcjonerstwo

Abstrakt

Artykuł wskazuje i omawia kilka przykładów specyficznego postrzegania roli rozwijającej się w XIX wieku archeologii w konstruowaniu oraz podtrzymywaniu narodowej tożsamości, zwłaszcza w obliczu utraty politycznej podmiotowości państwa, co skutkowało niekiedy nawet definiowaniem opozycji odkrywania, kolekcjonowania oraz badania artefaktów rodzimej „starożytności” wobec dynamicznie rozwijającej się w zachodniej Europie archeologii śródziemnomorskiej (starożytny Egipt, Grecja, Rzym).

Biogram autora

Leszek Zinkow, Institute of Mediterranean and Oriental Cultures of the Polish Academy of Sciences

His research interests include comparative culture studies, especially the reception of the heritage of the ancient Middle east (mainly egypt and its historical, mythological narratives and symbolism). Also deals with travel accounts to oriental destinations (editions of texts), the history of museums and collecting, in addition to the history of contemporary culture, the history and practice of the media, the social history of science, transfers, and cultural innovation.

Bibliografia

Abramowicz, Andrzej. 1974. Dalecy i bliscy: szkice z dziejów archeologii, Acta Archaeologica Lodziensia 23, 7–128

Abramowicz, Andrzej. 1983. Dzieje zainteresowań starożytniczych w Polsce, cz. I: Od śre-dniowiecza po czasy saskie i świt Oświecenia, Ossolineum: Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź

Abramowicz, Andrzej. 1987. Dzieje zainteresowań starożytniczych w Polsce, cz. II: Czasy sta-nisławowskie i ich pokłosie, Ossolineum: Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź

Abramowicz, Andrzej. 1992. Historia archeologii polskiej: początki, Acta Archaeologica Lo-dziensia 36, 5–53

Baár, Monika. 2010. Historians and Nationalism: East-Central Europe in the Nineteenth Cen-tury, Oxford

Boroń Piotr. 2012. Ku pradawnej Słowian wielkości. Fałszywe zabytki runicznego pisma sło-wiańskiego, w: Fałszerstwa i manipulacje w przeszłości i wobec przeszłości, red. J. Olko, War-szawa, 23–38

Diaz-Andreu, Margarita. 2007. A World History of Nineteenth-Century Archaeology: National-ism, Colonialism, and the Past, Oxford: University Press

Dobrowolski, Witold. 2007. Wazy greckie Stanisława Kostki Potockiego / Stanislaw Kostka Potocki’s Greek Vases, Warszawa: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Gąssowski, Jerzy. 1981. Ideologiczne i społeczne aspekty badań archeologicznych w XIX w., In: Edukacja historyczna społeczeństwa polskiego w XIX w. Zbiór studiów, ed J. Maternicki, Warszawa, 203–234

Gorzelany D. 2015. The Post-Pulawy Art Collection Built Up by Prince Władysław Czartoryski In Otwieram Świątynię Pamięci. Zbiory Czartoryskich a narodziny idei muzeum w Polsce / I Open the Temple of Memory. The Czartoryski Collection and the Emergence of the Idea of Museum in Poland, ed. J. Wałek, Łódź: Muzeum Pałac Herbsta, 158-169

Ilgiewicz, Henryka. 2005. Muzeum starożytności i Komisja Archeologiczna w Wilnie 1855–1865, In idem: Wileńskie towarzystwa i instytucje naukowe w XIX wieku, Toruń, 105–146

Kolendo, Jerzy. 1980. Historia archeologii a importy antyczne z ziem Polski. Grób książęcy (?) z Wielowsi, woj. tarnobrzeskie w świetle informacji F.M. Sobieszczańskiego, Światowit XXXVI, 37–42

Komar, Oleksij and Chamajko, Natalya. 2013. Idol ze Zbrucza: zabytek z epoki romantyzmu? Suplement do Materiałów i sprawozdań Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, t. XXXIV, 5-67

Kowalczyk, Jerzy. 1981. Starożytnicy warszawscy połowy XIX w. i ich rola w popularyzacji zabytków ojczystych, In Edukacja historyczna społeczeństwa polskiego w XIX w., ed. J. Mater-nicki, Warszawa: PWN, 157–202

Lelewel, Joachim. 1964. Dzieła, t. II (1) Pisma metodologiczne: Historyki. Artykuły, otwarcia kursów, rozbiory. Dzieje historii, jej badań i sztuki, ed. N. Assorodobraj, Warszawa

Łuczyński, Michał. 2015. „Światowid” ze Zbrucza: kontrowersyjny symbol pogańskiej Sło-wiańszczyzny, Slavia Antiqua LVI, 53-85

Majewska, Aleksandra. 2015. Zbiory egipskie w Wilanowie, Warszawa: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Nowakowski, Wojciech. 2005. Statuettes antiques d’origine orientale sur le littoral est de la Baltique – mythe ou trouvailles authentiques? In: Aux payes d’Allat. Mélanges offerts à Michał Gawlikowski, eds. P. Bieliński, F.M. Stępniowski, Warszawa, 189–202

Powidzki, Janusz. 1955. Muzeum Polskie Michała Mniszcha, Muzealnictwo IV, 5–9

Rederowa, Danuta. 1998. Z dziejów Towarzystwa Naukowego Krakowskiego 1815–1872. Karta z historii organizacji nauki polskiej pod zaborami, Kraków

Schneider, Thomas. 1990. Der Ägyptenbesuch des Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Sierotka von 1583, Zeitschrift für Ägyptische Sprache und Altertumskunde 117, 157–171

Szczerba, Adrianna. 2018. From the History of Polish Archaeology. The Search for the Begin-nings of Polish Nation and Country, In Between history and archaeology. Papers in honour of Jacek Lech, Oxford: Archaeopress, 355–361

Śliwa, Joachim. 2021. Poland, In A History of World Egyptology, eds. A. Bednarski, A. Dod-son, S. Ikram, Cambridge: University Press, 344–353

Śliwa, Joachim. 1994. Some remarks on the Aegyptiaca found in Poland, In Hommages à Jean Leclant, vol. 3, Cairo: Institut français d’Archéologie orientale, 461-468

Trigger, Bruce G. 1994. The Coming of Age of the History of Archaeology, Journal of Ar-chaeological Research Vol.2, No.1, 113–136

Trigger, Bruce G. 2006. A History of Archaeological Thought, Montréal: McGill University

Wrońska, Jolanta. 1989. Archeologia w periodykach warszawskich w drugiej połowie XIX wie-ku, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź

Wrońska-Kowalska, Jolanta. 1999. Kształtowanie się definicji i zakresu badań archeologii w encyklopediach polskich, Kwartalnik Historii Nauki i Techniki R. 44: 1999/3–4, 53–88

Zinkow, Leszek. 2010. Początki periodyków związanych z muzealnictwem archeologicznym na ziemiach polskich, In: A. Królczyk (ed.), Czasopisma naukowe bibliotek, archiwów, muze-ów. Tradycje–role–perspektywy, Kórnik: Bibliotek Kórnicka PAN, 129–138

Zinkow, Leszek. 2018. Ancient Egypt and the Polish Archaeological Research in Egypt in Popular Science Magazines in 1946-1990, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia 16, 88–100

Perspektywy Kultury tom 43/2
Opublikowane
2023-10-31
Jak cytować
[1]
Zinkow, L. 2023. Kilka uwag na temat aspektów kulturowych archeologii polskiej XIX wieku. Perspektywy Kultury. 43, 4/2 (paź. 2023), 693-702. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2023.430402.39.
Numer
Tom 43 Nr 4/2 (2023): Wokół stroju w kulturze – przebieranie, ukrywanie, kreowanie, manifestowanie, kontestowanie. W tradycji i współczesności
Dział
Varia

Copyright (c) 2023 Perspektywy Kultury

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:

  1. utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
  2. zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
  3. rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
  4. wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
  5. rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
  6. publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. 

Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.