Złote czasy literatury dźwiękowej non-fiction
Recenzja książki: Michalak, K. (2023). Dźwięk bez fikcji. O radiowym reportażu artystycznym. Warszawa: PWN, ss. 232
Abstrakt
Recenzowana książka jest publikacją wyjątkową. Po pierwsze dlatego, że dotyczy reportażu dźwiękowego, który narodził się w radiu już w latach 20. XX w., a do tej pory doczekał się tak niewielu opracowań (zob. Białek, 2010; Klimczak, 2011; Pleszkun-Olejniczakowa, 2012), co w zestawieniu choćby z pracami naukowymi o dokumencie filmowym czy literackim wydaje się bardzo zaskakujące i wręcz niezrozumiałe. A po drugie dlatego, że jest to pierwsza tego typu książka, która wyszła spod pióra praktyczki – reportażystki radiowej, ale także, co w tym wypadku bardzo istotne, badaczki gatunku. Istotą rozważań genologicznych dla autorki jest materia semiotyczna reportażu radiowego i rekonstrukcja „najważniejszych mechanizmów funkcjonowania dźwięku w radiowym reportażu artystycznym” (s. 12). Autorka proponuje nowe spojrzenie na literaturę dźwiękową non-fiction jako na literaturę nieprzekładalną na język innego tworzywa, eksponującą cechy i wartości nie do odnalezienia w realizacjach prasowych, literackich czy audiowizualnych. Dźwięk to dla Michalak osobny, autonomiczny, rządzący się swoimi prawami język sztuki narracyjnej. Świadome użycie tworzywa dźwiękowego przez autorów stanowi determinantę gatunkową reportażu audio, wcześniej objętego wyłącznie nomenklaturą reportażu radiowego, związanego z medium, w którym się narodził, współcześnie – za sprawą przemian kulturowych i technologicznych – gatunku realizowanego także poza medium radiowym. Monografia obok pogłębionych rozważań teoretycznych proponuje także cenne wskazówki dotyczące praktycznych realizacji jakościowego reportażu dźwiękowego.
Bibliografia
Barthes, R. (2015). Ziarno głosu. Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja, nr 5(155), 229-237.
Białek, M. (2010). Polski reportaż radiowy: wybrane zagadnienia. Poznań-Opole: Wydawnictwo Naukowe Scriptorium.
Hopfinger, M. (2010). Literatura i media. Po 1989 roku. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Hopfinger, M., Drugi ›zwrot audialny‹, rękopis.
Klimczak, K. (2011). Radiowe reportaże o krzywdzie i cierpieniu. Łódź: Wydawnictwo Primum Verbum
Losiak, R. (2017). Wokół idei ekologii akustycznej. Koncepcje i praktyki. Studia Etnologiczne i Antropologiczne, nr 17, 115-126.
Misiak, T. (2021). Sztuka z widokiem na ucho. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu.
Pleszkun-Olejniczakowa, E. (2012). Muzy rzadko się do radia przyznają. Szkice o słuchowiskach i reportażach radiowych. Łódź: Wydawnictwo Primum Verbum.
Stachyra, G. (2016). Podcasting w perspektywie specyfiki produkcji radiowej. Media – Kultura – Komunikacja Społeczna, nr 12(4), 71-87.
Sterne, J. (red.). (2012). The Sound Studies Reader. London and New York: Routledge.
Wach, M. (2022). Tramwaj pełen świerszczy. Rozmowa z Rafałem Mazurem. Pozyskano z: Tramwaj pełen świerszczy. Rozmowa z Rafałem Mazurem - Audionomia audio reportaż dźwiekowy radio podcast (dostęp: 15.11.2023).
Copyright (c) 2024 Perspektywy Kultury
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.