Światło sześciu pór dnia w kulturze artystycznej siedemnastowiecznego Paryża

Abstrakt

Artykuł ma na celu przybliżyć rolę i symbolikę światła w kulturze artystycznej siedemnastowiecznego Paryża. Doskonałym źródłem umożliwiającym poznanie tego aspektu kultury jest wykład Sébastiena Bourdona (1616‑1671) wygłoszony w Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby w Paryżu 9 lutego 1669 r. Bourdon usiłował wówczas uwrażliwić młodych studentów królewskiej Akademii na zjawiska świetlne zachodzące w przyrodzie w kolejnych częściach dnia takich jak: świt, wschód słońca, poranek, południe, popołudnie i zachód słońca. Celem rozważań malarza było, po pierwsze, uzmysłowienie uczniom specyfiki danej pory dnia poprzez uważny opis charakterystycznego dla niej światła; po drugie, wskazanie różnych właściwości poszczególnych sposobów oświetlania – korzystnych bądź niekorzystnych dla formowania kompozycji obrazu oraz po trzecie, określenie ich oddziaływania na duszę, tj. zdolności ewokowania nastroju, który powinien dobrze korespondować z rodzajem podjętego tematu.

Tekst wykładu Bourdona jest mało znanym, jednak cennym źródłem umożliwiającym dokonanie wglądu w to, jak instruowano studentów odnośnie sposobu przedstawiania światła oraz którą porę dnia i aurę doradzano im wybierać, kierując się przy tym zarówno względami kompozycyjnymi, jak i ikonograficznymi i kulturowymi. Przekaz źródłowy pozwala ponadto wniknąć w sposób odczytywania nastroju i wiążących się z nim treści ideowych zawartych w konkretnym rodzaju oświetlenia. Buduje również próbę egzegezy nastroju ewokowanego przez światło zastosowane w obrazie, które ma korespondować z charakterem głównej sceny. Dzięki temu, patrząc przez pryzmat tego teoretycznego wywodu na dzieła ówczesnych malarzy, możemy lepiej zrozumieć dokonywane przez nich w trakcie tworzenia wybory w odniesieniu do oświetlenia zastosowanego w danej scenie, a przez to lepiej poznać specyfikę ówczesnej kultury artystycznej.