O stylu autobiografii żołnierza‑inteligenta (przykład Jana Fudakowskiego)

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2020.2902.09
Słowa kluczowe: autobiografia, literatura wspomnieniowa, narracja historyczna, wojna polsko-bolszewicka 1920, ziemiaństwo polskie, inteligencja polska, ułani krechowieccy, Jan Fudakowski

Abstrakt

Artykuł jest efektem badań nad prozą niefikcjonalną, wspomnieniową z cza­sów wojny 1920 roku. Na podstawie książki autobiograficznej Jana Fudakow­skiego Ułańskie wspomnienia z roku 1920 autorka rozważa problem swoistości, indywidualności stylu autobiografii wojennej. Jest to autobiografia żołnierza‑inteligenta, gdyż Fudakowski konsekwentnie występuje w podwójnej roli, żołnierza i inteligenta, obydwu ważnych w jego widzeniu i sposobach zapisu rzeczywistości wojennej. W świetle narracji autor ujawnia się jako miłośnik prozy Henryka Sienkiewicza, baczny obserwator i uczestnik bitew kluczo­wych w kampanii wojennej, a także jako obywatel zaangażowany w sprawy niepodległej Rzeczpospolitej. Odsłaniając zrealizowany we wspomnie­niach styl autobiografii, autorka podejmuje następujące zagadnienia: (1) styl inteligenckiej tożsamości; (2) styl przedstawiania pól bitewnych; (3) styl myślenia o powojennej przyszłości. Podstawą teoretycznoliteracką rozważań są prace Philippe’a Lejeune’a i Jeana Starobinskiego.

Biogram autora

Wiesława Maria Tomaszewska, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Profesor nadzwyczajny na Wydziale Nauk Humanistycznych UKSW. Autorka artykułów naukowych i popu­larnych oraz trzech książek: Między ideą a rzeczywistością. Andrzeja Kijowskiego wizja literatury (Warszawa 2002), Andrzej Kijowski: biogra­fia – bibliografia – recepcja. Studium dokumentacyjne (Warszawa 2005) i Metafizyczne i religijne. Problem subtematu w dziele literackim na przykła­dzie prozy kresowej Włodzimierza Odojewskiego (Warszawa 2011). Redak­tor sześciu tomów serii wydawniczej „Studia o Kijowskim” (Warszawa 2001–2016).

Bibliografia

Ankersmit, F. (1983). Narrative Logic. A Semantic Analysis of the Historian’s Language. Boston–London: The Hague.
Ankersmit, F. (1990). Narracja jako przedstawianie. W: J. Pomorski (red.), Metodologiczne problemy narracji historycznej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 75–104.
Ankersmit, F. (1995). Statements, Texts and Pictures. W: F. Ankersmit i H. Kellner (red.), The New Philosophy of History. Chicago: University of Chicago Press, 212–240.
Domańska, E. (2000). Wokół metahistorii. W: H. White, Poetyka pisarstwa historycznego. Red. E. Domańska i M. Wilczyński. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 7–31.
Fudakowski, J. (1971). Ułańskie wspomnienia z 1920 r. Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej. Kwartalnik Historyczny, nr 62 (kwiecień–czerwiec).
Fudakowski, J. (2012). Ułańskie wspomnienia z roku 1920. Do druku przygotował i wstępem poprzedził B. Królikowski. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
Kosselleck, R. (2012). Semantyka historyczna. Wybór i oprac. H. Orłowski, tłum. W. Kunicki. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Królikowski, B. (2012). Wstęp. W: J. Fudakowski, Ułańskie wspomnienia z roku 1920. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 5–19.
Lejeune, Ph. (2001). Pakt autobiograficzny. Tłum. A. Labuda. W: R. Lubas-Bartoszyńska (red.), Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 21–55.
Machalski, T. (1969). Ostatnia epopeja: działania kawalerii w 1920 roku. Londyn: B. Świderski.
Stachnik, P. (2019). Bitwa pod Komarowem. Ostatni wielki bój kawalerii. Pozyskano z: https://naszahistoria.pl/bitwa-pod-komarowem-ostatni-wielki-boj-kawalerii/ar/10644542, 2014 (dostęp: 30.10.2019).
Starobinski, J. (2009). Styl autobiografii. Tłum. W. Kwiatkowski. W: M. Czermińska (red.), Autobiografia. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, 83–97.
Szczepański, J. (1991). Inteligencja. W: A. Kłoskowska (red.), Pojęcia i problemy wiedzy o kulturze. Wrocław: Wiedza o Kulturze, 111–126.
Topolski, J. (1997). Czy historyk maluje przeszłość? Wokół koncepcji F. Ankersmita i N. Goodmana. W: R. Kubicki i P. Zeidler, P. (red.), Od logiki do estetyki. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora, 117–126.
Uspienski, B. (2001). Inteligencja rosyjska jako fenomen kultury rosyjskiej. W: B. Uspienski, Religia i semiotyka. Tłum. B. Żyłko. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, 97–108, przypisy: 156–159.
Opublikowane
2020-06-30
Jak cytować
[1]
Tomaszewska, W.M. 2020. O stylu autobiografii żołnierza‑inteligenta (przykład Jana Fudakowskiego). Perspektywy Kultury. 29, 2 (cze. 2020), 113-126. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2020.2902.09.
Numer
Tom 29 Nr 2 (2020): Romantyzm i jego dziedzictwo
Dział
Romantyzm i jego dziedzictwo

Copyright (c) 2020 Akademia Ignatianum w Krakowie

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:

  1. utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
  2. zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
  3. rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
  4. wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
  5. rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
  6. publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. 

Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.