Maurycego Mochnackiego rozważania o kulturze i cywilizacji
Słowa kluczowe:
Maurycy Mochnacki, cywilizacja, kultura, naród, literatura
Abstrakt
Pierwsze dziesięciolecia XIX wieku były istotnym okresem dla ówczesnej myśli europejskiej, przeżywającej ponowne zainteresowanie m.in. pracami Johanna Gottfrieda Herdera. W tym samym czasie refleksja dotycząca pojęć takich jak kultura czy cywilizacja coraz wyraźniej była obecna na ziemiach polskich. Pojawiały się np. propozycje Jędrzeja Śniadeckiego czy Joachima Lelewela. Warunki panujące w podzielonych zaborami ziemiach polskich skłaniały również do rozwijania refleksji na temat tego, czym jest naród. Zachęcały do pytania o jego charakter, ale także do szukania pewnych rozwiązań (zarówno teoretycznych, jak praktycznych) zmierzających do budzenia poczucia przynależności narodowej. Artykuł stanowi próbę odtworzenia pewnej części emicznego aparatu pojęciowego i terminologicznego, który wprowadził do swoich rozważań Maurycy Mochnacki, niezwykle aktywny publicysta i działacz społeczny, w wydanym w 1830 roku dziele O literaturze polskiey w wieku dziewiętnastym.
Bibliografia
Mochnacki, M. (1830). O literaturze polskiey w wieku dziewiętnastym. T. 1. Warszawa: w Drukarni Józefa Węckiego.
Mochnacki, M. (1845). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym. T. 1. Poznań: W. Stefański.
Mochnacki, M. (1863). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym. W: tegoż, Dzieła Maurycego Mochnackiego wydane jedynie prawne ogłoszone z wiedzą matki autora. T. 5. Poznań: Księgarnia Jana Konstantego Żupańskiego.
Mochnacki, M. (1882). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym, Przemyśl: czcionkami S.F. Piątkiewicza.
Mochnacki, M. (1904). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym, Warszawa: „Kuryer Codzienny”.
Mochnacki, M. (1910a). Kilka myśli o wpływie tłumaczeń z obcych języków na literaturę polską. W: tegoż. Pisma: po raz pierwszy edycyą książkową objęte. Oprac. A. Śliwiński. Lwów: Nakładem Księgarni Polskiej B. Połonieckiego; Warszawa: E. Wende i Spółka.
Mochnacki, M. (1910b). O duchu i źródłach poezyi w Polszcze. W: tegoż. Pisma: po raz pierwszy edycyą książkową objęte. Oprac. i przedm. A. Śliwiński. Lwów: Nakładem Księgarni Polskiej B. Połonieckiego; Warszawa: E. Wende i Spółka.
Mochnacki, M. (1923). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym. Oprac. H. Życzyński. Warszawa: Krakowska Spółka Wydawnicza.
Mochnacki, M. (1985). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym. Oprac. i przedm. Z. Skibiński. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
Bednarek, S. (1980). Charakter narodowy w koncepcjach i badaniach współczesnej humanistyki. Wrocław: Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego.
Brodziński, K. (1820). Listy o polskiéy literaturze. Dziennik Warszawski, luty, 212–224.
Elias, N. (2011). O procesie cywilizacji. Analizy socjo-i psychogenetyczne. Tłum. T. Zabłudowski i K. Markiewicz. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Herder, J.G. (1962a). Myśli o filozofii dziejów. T. 1. Tłum. J. Gałecki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Herder, J.G. (1962b). Myśli o filozofii dziejów. T. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kowalska, A. (1971). Mochnacki i Lelewel. Współtwórcy życia umysłowego Warszawy i kraju 1825–1830. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kraushar, A. (1917). Zawieruszony rękopis tomu drugiego dzieła Maurycego Mochnackiego: O literaturze polskiej w wieku XIX. W: tegoż, Echa przeszłości. Szkice, wizerunki i wspomnienia historyczne. Z illustryacjami. Warszawa: Nakł. i druk Tow. Akc. S. Orgelbranda Synów.
Krzemień-Ojak, K. (1975). Maurycy Mochnacki. Program kulturalny i myśl krytyczno-literacka. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Krzemiński, S. (1908). Mochnacki Maurycy 1804[3]–1834. W: B. Chlebowski et al. (red.), Wiek XIX. Sto lat myśli polskiej. Życiorysy, streszczenia, wyjątki. T. 4. Warszawa: nakł. Gebethnera i Wolffa; Kraków: G. Gebethner i Spółka.
Lelewel, J. (1826). O historii, jej rozgałęzieniu i naukach związek z nią mających. Warszawa: Drukarnia Jozefa Pukszty.
Linde, S.B. (1812). Rozum. W: Słownik języka polskiego przez M. Samuela Bogumiła Linde, Fil. Dokt., Członka Izby Eduk: Publ:, Rady Dozorczey Szkoły Prawa, Prezesa Towarzystwa do Xiążek Elementarnych, Członka Towarzystwa Królewsk.: Przyjaciół Nauk w Warszawie, Korespondenta Akademii Pragskiéy, Güttingskiey, Wilenskiey, Rektora Liceum Warszawskiego. T. 5. Warszawa: u autora.
Linde, S.B. (1814). Zawierzchny. W: Słownik języka polskiego przez M. Samuela Bogumiła Linde, Fil. Dokt., Członka Izby Eduk: Publ:, Rady Dozorczey Szkoły Prawa, Prezesa Towarzystwa do Xiążek Elementarnych, Członka Towarzystwa Królewsk.: Przyjaciół Nauk w Warszawie, Korespondenta Akademii Pragskiéy, Güttingskiey, Wilenskiey, Rektora Liceum Warszawskiego. T. 6. Warszawa: u autora i w Drukarni Xięży Piiarów.
Łagowski, B. (1977). Pojęcie samowiedzy narodowej w filozofii politycznej Maurycego Mochnackiego. W: J. Goćkowski i A. Walicki (red.), Idee i koncepcje narodu w polskiej myśli politycznej czasów porozbiorowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe.
Łucki, A. (1931). Ewolucja pojęcia literatury narodowej u Mochnackiego. Pamiętnik Literacki, t. 28, 377–389.
Okraszewski S. [S.O.] (1819). Rysy celnieysze charakteru polskiego przez S.O. Pamiętnik Warszawski, czyli Dziennik Nauk i Umieiętności, t. 14, lipiec, 549–561.
Pieróg, S. (1982). Maurycy Mochnacki. Studium romantycznej świadomości. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
S.X.J. (1809). Duch narodowy. Pamiętnik Warszawski, t. 1, marzec, 378–382.
Serejski, M.H. (1965). Przeszłość a teraźniejszość. Studia i szkice historiograficzne. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Sidorski, D. (1977). Szalony jasnowidz czyli rzecz o Maurycym Mochnackim. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”.
Mochnacki, M. (1845). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym. T. 1. Poznań: W. Stefański.
Mochnacki, M. (1863). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym. W: tegoż, Dzieła Maurycego Mochnackiego wydane jedynie prawne ogłoszone z wiedzą matki autora. T. 5. Poznań: Księgarnia Jana Konstantego Żupańskiego.
Mochnacki, M. (1882). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym, Przemyśl: czcionkami S.F. Piątkiewicza.
Mochnacki, M. (1904). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym, Warszawa: „Kuryer Codzienny”.
Mochnacki, M. (1910a). Kilka myśli o wpływie tłumaczeń z obcych języków na literaturę polską. W: tegoż. Pisma: po raz pierwszy edycyą książkową objęte. Oprac. A. Śliwiński. Lwów: Nakładem Księgarni Polskiej B. Połonieckiego; Warszawa: E. Wende i Spółka.
Mochnacki, M. (1910b). O duchu i źródłach poezyi w Polszcze. W: tegoż. Pisma: po raz pierwszy edycyą książkową objęte. Oprac. i przedm. A. Śliwiński. Lwów: Nakładem Księgarni Polskiej B. Połonieckiego; Warszawa: E. Wende i Spółka.
Mochnacki, M. (1923). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym. Oprac. H. Życzyński. Warszawa: Krakowska Spółka Wydawnicza.
Mochnacki, M. (1985). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym. Oprac. i przedm. Z. Skibiński. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
Bednarek, S. (1980). Charakter narodowy w koncepcjach i badaniach współczesnej humanistyki. Wrocław: Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego.
Brodziński, K. (1820). Listy o polskiéy literaturze. Dziennik Warszawski, luty, 212–224.
Elias, N. (2011). O procesie cywilizacji. Analizy socjo-i psychogenetyczne. Tłum. T. Zabłudowski i K. Markiewicz. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Herder, J.G. (1962a). Myśli o filozofii dziejów. T. 1. Tłum. J. Gałecki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Herder, J.G. (1962b). Myśli o filozofii dziejów. T. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kowalska, A. (1971). Mochnacki i Lelewel. Współtwórcy życia umysłowego Warszawy i kraju 1825–1830. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kraushar, A. (1917). Zawieruszony rękopis tomu drugiego dzieła Maurycego Mochnackiego: O literaturze polskiej w wieku XIX. W: tegoż, Echa przeszłości. Szkice, wizerunki i wspomnienia historyczne. Z illustryacjami. Warszawa: Nakł. i druk Tow. Akc. S. Orgelbranda Synów.
Krzemień-Ojak, K. (1975). Maurycy Mochnacki. Program kulturalny i myśl krytyczno-literacka. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Krzemiński, S. (1908). Mochnacki Maurycy 1804[3]–1834. W: B. Chlebowski et al. (red.), Wiek XIX. Sto lat myśli polskiej. Życiorysy, streszczenia, wyjątki. T. 4. Warszawa: nakł. Gebethnera i Wolffa; Kraków: G. Gebethner i Spółka.
Lelewel, J. (1826). O historii, jej rozgałęzieniu i naukach związek z nią mających. Warszawa: Drukarnia Jozefa Pukszty.
Linde, S.B. (1812). Rozum. W: Słownik języka polskiego przez M. Samuela Bogumiła Linde, Fil. Dokt., Członka Izby Eduk: Publ:, Rady Dozorczey Szkoły Prawa, Prezesa Towarzystwa do Xiążek Elementarnych, Członka Towarzystwa Królewsk.: Przyjaciół Nauk w Warszawie, Korespondenta Akademii Pragskiéy, Güttingskiey, Wilenskiey, Rektora Liceum Warszawskiego. T. 5. Warszawa: u autora.
Linde, S.B. (1814). Zawierzchny. W: Słownik języka polskiego przez M. Samuela Bogumiła Linde, Fil. Dokt., Członka Izby Eduk: Publ:, Rady Dozorczey Szkoły Prawa, Prezesa Towarzystwa do Xiążek Elementarnych, Członka Towarzystwa Królewsk.: Przyjaciół Nauk w Warszawie, Korespondenta Akademii Pragskiéy, Güttingskiey, Wilenskiey, Rektora Liceum Warszawskiego. T. 6. Warszawa: u autora i w Drukarni Xięży Piiarów.
Łagowski, B. (1977). Pojęcie samowiedzy narodowej w filozofii politycznej Maurycego Mochnackiego. W: J. Goćkowski i A. Walicki (red.), Idee i koncepcje narodu w polskiej myśli politycznej czasów porozbiorowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe.
Łucki, A. (1931). Ewolucja pojęcia literatury narodowej u Mochnackiego. Pamiętnik Literacki, t. 28, 377–389.
Okraszewski S. [S.O.] (1819). Rysy celnieysze charakteru polskiego przez S.O. Pamiętnik Warszawski, czyli Dziennik Nauk i Umieiętności, t. 14, lipiec, 549–561.
Pieróg, S. (1982). Maurycy Mochnacki. Studium romantycznej świadomości. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
S.X.J. (1809). Duch narodowy. Pamiętnik Warszawski, t. 1, marzec, 378–382.
Serejski, M.H. (1965). Przeszłość a teraźniejszość. Studia i szkice historiograficzne. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Sidorski, D. (1977). Szalony jasnowidz czyli rzecz o Maurycym Mochnackim. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”.
Opublikowane
2020-06-30
Jak cytować
[1]
Gęsikowska, K. 2020. Maurycego Mochnackiego rozważania o kulturze i cywilizacji. Perspektywy Kultury. 29, 2 (cze. 2020), 191-208. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2020.2902.14.
Dział
Europejskie dziedzictwo duchowe
Copyright (c) 2020 Akademia Ignatianum w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
