Maurycy Mochnacki’s Reflections on Culture and Civilisation
Keywords:
Maurycy Mochnacki, civilisation, culture, nation, literature
Abstract
Early decades of the 19th century were an important time for the European thought, for it was rediscovering the works of e.g. Johann Gottfried Herder. It was also at that time when reflection about terms like culture and civilisation took roots on the Polish ground. It is visible, e.g. in the proposals of Jędrzej Śniadecki or Joachim Lelewel. The conditions in the partitioned Polish lands also led to shaping the thought concerning the meaning of the term “nation.” Questions about the nature of this term, as well as seeking answers (theoretical and practical) concerning the ways of building a sense of national belonging, were encouraged. This article is an attempt at recreating the emic intellectual tools, as well as the terminology, that led Maurycy Mochnacki (a prominent publicist and activist) to publishing his thoughts in a book titled O literaturze polskiey w wieku dziewiętnastym [On Polish Literature in the Nineteenth Century] in 1830.
References
Mochnacki, M. (1830). O literaturze polskiey w wieku dziewiętnastym. T. 1. Warszawa: w Drukarni Józefa Węckiego.
Mochnacki, M. (1845). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym. T. 1. Poznań: W. Stefański.
Mochnacki, M. (1863). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym. W: tegoż, Dzieła Maurycego Mochnackiego wydane jedynie prawne ogłoszone z wiedzą matki autora. T. 5. Poznań: Księgarnia Jana Konstantego Żupańskiego.
Mochnacki, M. (1882). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym, Przemyśl: czcionkami S.F. Piątkiewicza.
Mochnacki, M. (1904). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym, Warszawa: „Kuryer Codzienny”.
Mochnacki, M. (1910a). Kilka myśli o wpływie tłumaczeń z obcych języków na literaturę polską. W: tegoż. Pisma: po raz pierwszy edycyą książkową objęte. Oprac. A. Śliwiński. Lwów: Nakładem Księgarni Polskiej B. Połonieckiego; Warszawa: E. Wende i Spółka.
Mochnacki, M. (1910b). O duchu i źródłach poezyi w Polszcze. W: tegoż. Pisma: po raz pierwszy edycyą książkową objęte. Oprac. i przedm. A. Śliwiński. Lwów: Nakładem Księgarni Polskiej B. Połonieckiego; Warszawa: E. Wende i Spółka.
Mochnacki, M. (1923). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym. Oprac. H. Życzyński. Warszawa: Krakowska Spółka Wydawnicza.
Mochnacki, M. (1985). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym. Oprac. i przedm. Z. Skibiński. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
Bednarek, S. (1980). Charakter narodowy w koncepcjach i badaniach współczesnej humanistyki. Wrocław: Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego.
Brodziński, K. (1820). Listy o polskiéy literaturze. Dziennik Warszawski, luty, 212–224.
Elias, N. (2011). O procesie cywilizacji. Analizy socjo-i psychogenetyczne. Tłum. T. Zabłudowski i K. Markiewicz. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Herder, J.G. (1962a). Myśli o filozofii dziejów. T. 1. Tłum. J. Gałecki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Herder, J.G. (1962b). Myśli o filozofii dziejów. T. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kowalska, A. (1971). Mochnacki i Lelewel. Współtwórcy życia umysłowego Warszawy i kraju 1825–1830. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kraushar, A. (1917). Zawieruszony rękopis tomu drugiego dzieła Maurycego Mochnackiego: O literaturze polskiej w wieku XIX. W: tegoż, Echa przeszłości. Szkice, wizerunki i wspomnienia historyczne. Z illustryacjami. Warszawa: Nakł. i druk Tow. Akc. S. Orgelbranda Synów.
Krzemień-Ojak, K. (1975). Maurycy Mochnacki. Program kulturalny i myśl krytyczno-literacka. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Krzemiński, S. (1908). Mochnacki Maurycy 1804[3]–1834. W: B. Chlebowski et al. (red.), Wiek XIX. Sto lat myśli polskiej. Życiorysy, streszczenia, wyjątki. T. 4. Warszawa: nakł. Gebethnera i Wolffa; Kraków: G. Gebethner i Spółka.
Lelewel, J. (1826). O historii, jej rozgałęzieniu i naukach związek z nią mających. Warszawa: Drukarnia Jozefa Pukszty.
Linde, S.B. (1812). Rozum. W: Słownik języka polskiego przez M. Samuela Bogumiła Linde, Fil. Dokt., Członka Izby Eduk: Publ:, Rady Dozorczey Szkoły Prawa, Prezesa Towarzystwa do Xiążek Elementarnych, Członka Towarzystwa Królewsk.: Przyjaciół Nauk w Warszawie, Korespondenta Akademii Pragskiéy, Güttingskiey, Wilenskiey, Rektora Liceum Warszawskiego. T. 5. Warszawa: u autora.
Linde, S.B. (1814). Zawierzchny. W: Słownik języka polskiego przez M. Samuela Bogumiła Linde, Fil. Dokt., Członka Izby Eduk: Publ:, Rady Dozorczey Szkoły Prawa, Prezesa Towarzystwa do Xiążek Elementarnych, Członka Towarzystwa Królewsk.: Przyjaciół Nauk w Warszawie, Korespondenta Akademii Pragskiéy, Güttingskiey, Wilenskiey, Rektora Liceum Warszawskiego. T. 6. Warszawa: u autora i w Drukarni Xięży Piiarów.
Łagowski, B. (1977). Pojęcie samowiedzy narodowej w filozofii politycznej Maurycego Mochnackiego. W: J. Goćkowski i A. Walicki (red.), Idee i koncepcje narodu w polskiej myśli politycznej czasów porozbiorowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe.
Łucki, A. (1931). Ewolucja pojęcia literatury narodowej u Mochnackiego. Pamiętnik Literacki, t. 28, 377–389.
Okraszewski S. [S.O.] (1819). Rysy celnieysze charakteru polskiego przez S.O. Pamiętnik Warszawski, czyli Dziennik Nauk i Umieiętności, t. 14, lipiec, 549–561.
Pieróg, S. (1982). Maurycy Mochnacki. Studium romantycznej świadomości. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
S.X.J. (1809). Duch narodowy. Pamiętnik Warszawski, t. 1, marzec, 378–382.
Serejski, M.H. (1965). Przeszłość a teraźniejszość. Studia i szkice historiograficzne. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Sidorski, D. (1977). Szalony jasnowidz czyli rzecz o Maurycym Mochnackim. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”.
Mochnacki, M. (1845). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym. T. 1. Poznań: W. Stefański.
Mochnacki, M. (1863). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym. W: tegoż, Dzieła Maurycego Mochnackiego wydane jedynie prawne ogłoszone z wiedzą matki autora. T. 5. Poznań: Księgarnia Jana Konstantego Żupańskiego.
Mochnacki, M. (1882). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym, Przemyśl: czcionkami S.F. Piątkiewicza.
Mochnacki, M. (1904). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym, Warszawa: „Kuryer Codzienny”.
Mochnacki, M. (1910a). Kilka myśli o wpływie tłumaczeń z obcych języków na literaturę polską. W: tegoż. Pisma: po raz pierwszy edycyą książkową objęte. Oprac. A. Śliwiński. Lwów: Nakładem Księgarni Polskiej B. Połonieckiego; Warszawa: E. Wende i Spółka.
Mochnacki, M. (1910b). O duchu i źródłach poezyi w Polszcze. W: tegoż. Pisma: po raz pierwszy edycyą książkową objęte. Oprac. i przedm. A. Śliwiński. Lwów: Nakładem Księgarni Polskiej B. Połonieckiego; Warszawa: E. Wende i Spółka.
Mochnacki, M. (1923). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym. Oprac. H. Życzyński. Warszawa: Krakowska Spółka Wydawnicza.
Mochnacki, M. (1985). O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym. Oprac. i przedm. Z. Skibiński. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
Bednarek, S. (1980). Charakter narodowy w koncepcjach i badaniach współczesnej humanistyki. Wrocław: Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego.
Brodziński, K. (1820). Listy o polskiéy literaturze. Dziennik Warszawski, luty, 212–224.
Elias, N. (2011). O procesie cywilizacji. Analizy socjo-i psychogenetyczne. Tłum. T. Zabłudowski i K. Markiewicz. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Herder, J.G. (1962a). Myśli o filozofii dziejów. T. 1. Tłum. J. Gałecki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Herder, J.G. (1962b). Myśli o filozofii dziejów. T. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kowalska, A. (1971). Mochnacki i Lelewel. Współtwórcy życia umysłowego Warszawy i kraju 1825–1830. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kraushar, A. (1917). Zawieruszony rękopis tomu drugiego dzieła Maurycego Mochnackiego: O literaturze polskiej w wieku XIX. W: tegoż, Echa przeszłości. Szkice, wizerunki i wspomnienia historyczne. Z illustryacjami. Warszawa: Nakł. i druk Tow. Akc. S. Orgelbranda Synów.
Krzemień-Ojak, K. (1975). Maurycy Mochnacki. Program kulturalny i myśl krytyczno-literacka. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Krzemiński, S. (1908). Mochnacki Maurycy 1804[3]–1834. W: B. Chlebowski et al. (red.), Wiek XIX. Sto lat myśli polskiej. Życiorysy, streszczenia, wyjątki. T. 4. Warszawa: nakł. Gebethnera i Wolffa; Kraków: G. Gebethner i Spółka.
Lelewel, J. (1826). O historii, jej rozgałęzieniu i naukach związek z nią mających. Warszawa: Drukarnia Jozefa Pukszty.
Linde, S.B. (1812). Rozum. W: Słownik języka polskiego przez M. Samuela Bogumiła Linde, Fil. Dokt., Członka Izby Eduk: Publ:, Rady Dozorczey Szkoły Prawa, Prezesa Towarzystwa do Xiążek Elementarnych, Członka Towarzystwa Królewsk.: Przyjaciół Nauk w Warszawie, Korespondenta Akademii Pragskiéy, Güttingskiey, Wilenskiey, Rektora Liceum Warszawskiego. T. 5. Warszawa: u autora.
Linde, S.B. (1814). Zawierzchny. W: Słownik języka polskiego przez M. Samuela Bogumiła Linde, Fil. Dokt., Członka Izby Eduk: Publ:, Rady Dozorczey Szkoły Prawa, Prezesa Towarzystwa do Xiążek Elementarnych, Członka Towarzystwa Królewsk.: Przyjaciół Nauk w Warszawie, Korespondenta Akademii Pragskiéy, Güttingskiey, Wilenskiey, Rektora Liceum Warszawskiego. T. 6. Warszawa: u autora i w Drukarni Xięży Piiarów.
Łagowski, B. (1977). Pojęcie samowiedzy narodowej w filozofii politycznej Maurycego Mochnackiego. W: J. Goćkowski i A. Walicki (red.), Idee i koncepcje narodu w polskiej myśli politycznej czasów porozbiorowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe.
Łucki, A. (1931). Ewolucja pojęcia literatury narodowej u Mochnackiego. Pamiętnik Literacki, t. 28, 377–389.
Okraszewski S. [S.O.] (1819). Rysy celnieysze charakteru polskiego przez S.O. Pamiętnik Warszawski, czyli Dziennik Nauk i Umieiętności, t. 14, lipiec, 549–561.
Pieróg, S. (1982). Maurycy Mochnacki. Studium romantycznej świadomości. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
S.X.J. (1809). Duch narodowy. Pamiętnik Warszawski, t. 1, marzec, 378–382.
Serejski, M.H. (1965). Przeszłość a teraźniejszość. Studia i szkice historiograficzne. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Sidorski, D. (1977). Szalony jasnowidz czyli rzecz o Maurycym Mochnackim. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”.
Published
2020-06-30
How to Cite
[1]
Gęsikowska, K. 2020. Maurycy Mochnacki’s Reflections on Culture and Civilisation. Perspectives on Culture. 29, 2 (Jun. 2020), 191-208. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2020.2902.14.
Section
Europejskie dziedzictwo duchowe
Copyright (c) 2020 Jesuit University Ignatianum in Krakow
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
