Literacka reprezentacja „ja” w średniowiecznych autobiografiach arabskich a kulturowe bariery samopoznania w perspektywie teorii piśmienności. Część 2

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2020.3104.09

Abstrakt

Artykuł podejmuje problematykę związku pomiędzy wpływem pisma na pro­cesy poznawcze a cechami kultury, w obrębie której przyjęcie pisma następuje. Jako perspektywę badawczą przyjęto klasyczną teorię piśmienności, sprofi­lowaną wprowadzonymi do niej z czasem modyfikacjami. Zgodnie z nimi zmiana procesów i treści poznawczych następująca pod wpływem pisma nie ma charakteru automatycznego. Każda kultura dysponuje określonym zaso­bem czynników oddziałujących na pismo oraz piśmienność i decydujących, w jakim stopniu potencjał pisma zostanie wykorzystany. Celem artykułu jest wskazanie najistotniejszych kulturowych norm i wartości, które – będąc obecne w praktyce społecznej – mogły ograniczyć możliwości oddziaływania pisma na procesy samopoznawcze, a których konsekwencje obecne są w lite­rackim obrazie „ja” w średniowiecznych arabskich autobiografiach XII–XV wieku. Cechy te określono jako: tradycjonalizm, przewagę świadomości zbio­rowej nad indywidualną, akceptację dla hierarchiczności oraz koraniczną wizję granic wolności człowieka.

Biogram autora

Bożena Prochwicz-Studnicka, Akademia Ignatianum w Krakowie

Arab studies researcher, assistant profes­sor at the Institute of Cultural Studies of the Jesuit University Ignatianum in Cracow. Her research interests revolve around the classical period of Arab and Muslim culture and civilization, including the legal aspects of classical Islamic culture, the cultural landscape of the traditional Arab­-Muslim city and the interpretation of Arab culture from the perspective of the theory of writing. Member of the Polish Cultural Studies Society and the Bezkresy Kultury Association. Deputy editor-in-chief of the journal The Polish Journal of the Arts and Culture. New Series.

Bibliografia

Abū Shāma, Shihāb ad-Dīn ‘Abd al-Rah????mān. (1974). Adh-Dhayl ‘ala-r-rawd????atayn, ‘I. al-H????usaynī ad-Dimashqī (Ed.). Beirut: Dār al-Jayl.

Enderwitz, S. (1998). From Curriculum Vitae to Self-narration. Fiction in Ara­bic Autobiography. In S. Leder (Ed.), Story-telling in the Framework of Non­-fictional Arabic Literature (pp. 1–19). Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.

Enderwitz, S. (2007). Autobiography and “Islam”. In O. Akyıldız, H. Kara & B. Sagaster (Eds.), Autobiographical Themes in Turkish Literature: Theo­retical and Comparative Perspectives (pp. 35–42). Würzburg: Ergon Verlag.

Al-Ghazālī, Abū H????āmid. (1980). Deliverance from Error (al-Munqidh min al-Dalāl) (R.J. McCarthy, Trans.). Boston: Twayne, American University in Beirut.

Al-Ghazālī, Abū H????āmid. (1992). Al-Munqidh min ad????-d????alāl (M. Bijū, Ed.). Damascus.

Al-Ghazālī, Abū H????āmid. (2001). Deliverance from Error and Mystical Union with the Almighty (M. Abulayah, Trans.). Washington D.C.: The Council for Research in Values and Philosophy.

Giladi, A. (1992). Children of Islam: Concepts of Childhood in Medieval Muslim Society. London: Macmillan.

von Grunebaum, G.E. (1971). Medieval Islam: A Study in Cultural Orienta­tion. Chicago—London: The University of Chicago Press.

Guillaume, A. (Ed. & Trans.). (2004). The Life of Muh????ammad. A Translation of Ish????āq’s Sīrat Rasūl Allāh. Karachi: Oxford University Press.

Gurevich, A. (1985). Categories of Medieval Culture. London—Boston—Mel­bourne—Henley: Routledge & Kegan Paul.

Haslam, A. (2004). Psychology in Organizations. The Social Identity Approach. London: Sage Publications.

Hofstede, G. (2001). Culture’s Consequences. Comparing Values, Behaviors, Institutions and Organizations across Nations. London—New Delhi: Sage Publications.

Hofstede, G., Hofstede, G.J. & Minkov, M. (2010). Cultures and Organizations. Software for the Mind. New York: McGrow Hill.

Izutsu, T. (2002). Ethico-Religious Concepts in the Qur’ān. Montred & Kingstad—London—Ithaca: McGill-Queen’s University Press.

Izutsu, T. (2008). God and Man in the Qur’ān. Semantics of the Qur’ānic Wel­tanschauung. Tokyo: Keio University Press.

Kadivar, M. (2003). The Public, Private, and Islam. Social Research 570/3: 659–680.

Kmita, J. (1982). O kulturze symbolicznej. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury.

Lane, E.W. (2003). Arabic-English Lexicon (CD-ROM ed.). Vadus, Liechten­stein: Thesaurus Islamicus Foundation.

Lindsay, J.E. (2005). Daily Life in the Medieval Islamic World. Westport, Con­necticut—London: Westwood Press.

Lowry, J.E. (1997). Time, Form, and Self: Autobiography of Abū Shama. Edebiyāt 7: 313–325.

Mrozek, A. (1967). Koran a kultura arabska. Warszawa: Książka i Wiedza.

Nasalski, I. (2006). Kiedy muzułmanin porzuca swą wiarę. Apostazja w isla­mie. Teofil. Pismo Kolegium Filozoficzno-Teologicznego Dominikanów 2 (24): 101–124.

Ong, W.J. (2005). Orality and Literacy. The Technologizing of the Word. Lon­don—New York: Routledge.

Pilarska, A. (2012). Ja i tożsamość a dobrostan psychiczny. Poznań: Wydawni­ctwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM.

Prochwicz-Studnicka, B. (2020). Literary Representation of the Self in Medieval Arabic Autobiographies and the Cultural Barriers to Self-Cognition. The Literacy Theory Perspective. Part 1. Perspektywy Kultury 30: 135–150.

The Qur’an. A New Translation (A.M.A.S. Haleem, Ed. & Trans.). (2004). Oxford: Oxford University Press.

Radtke, B. & O’Kane, J. (1996). The Concept of Sainthood in Early Islamic Mysticism. Two Works by Al-Hakim At-Tirmidhi. An Annotated Translation with Introduction. Richmond, Surrey: Curzon Press.

Rapoport, Y. (2005). Marriage, Money, and Divorce in Medieval Islamic Society. Cambridge—New York—Melbourne: Cambridge University Press.

Reynolds, D.E. (2001). Interpreting the Self: Autobiography in the Arabic Lite­rary Tradition. Berkeley: University of California Press.

Robinson, Ch.F. (2007). Islamic Historiography. Cambridge: Cambridge Uni­versity Press.

Rosenthal, F. (2007). Knowledge Triumphant. The Concept of Knowledge in Medieval Islam. Leiden: Brill.

Rosenthal, F. (2014a). Child Psychology in Islam. In D. Gutas (Ed.), Man ver­sus Society in Medieval Islam (pp. 941–964). Leiden—Boston: Brill.

Rosenthal, F. (2014b). Materials for an Appraisal of Knowledge as Societal Force. In D. Gutas (Ed.), Man versus Society in Medieval Islam (pp. 967– 1000). Leiden—Boston: Brill.

As????-S????uyūt????ī, Jalāl ad-Dīn. (1975). Kitāb at-tah????adduth bi-ni‘mat Allāh (E.M. Sar­tain, Ed.). Cambridge: Cambridge University Press.

Turner, J.C. (1982). Towards a Cognitive Redefinition of the Social Group. In Social Identity and Inter Group Relations (H. Tajfel, Ed., pp. 15–40). Cambridge UK: Cambridge University Press.

Yāqūt al-H????amawī, Ibn ‘Abd Allāh. (1993). Mu‘jam al-udabā’. Irshād al-arīb ilā ma‘rifat al-adīb (I. ‘Abbās, Ed., Vol. 5). Beirut: Dār al-Gharb al-Islāmī.

Opublikowane
2020-12-31
Jak cytować
[1]
Prochwicz-Studnicka, B. 2020. Literacka reprezentacja „ja” w średniowiecznych autobiografiach arabskich a kulturowe bariery samopoznania w perspektywie teorii piśmienności. Część 2. Perspektywy Kultury. 31, 4 (grudz. 2020), 109-124. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2020.3104.09.
Numer
Tom 31 Nr 4 (2020): Orient. Wczoraj i dziś
Dział
Orient. Wczoraj i dziś

Copyright (c) 2020 Akademia Ignatianum w Krakowie

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:

  1. utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
  2. zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
  3. rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
  4. wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
  5. rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
  6. publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. 

Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.