Rytuał Piotrkowski z 1631 roku i jego znaczenie na tle historii Rytuału Rzymskiego

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2021.3302.05
Słowa kluczowe: rytuał, Rituale Romanum, Rytuał Piotrkowski, księga liturgiczna, synod, Sobór Trydencki

Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie jednej z najważniejszych ksiąg liturgicznych, wydanych na ziemiach polskich po Soborze Trydenckim (1545–1563) – Rytuału Piotrkowskiego. Wzorem tej księgi był wydany w 1614 r. Rituale Romanum, rozesłany przez Stolicę Apostolską do wszystkich zakątów ówczesnego świata. Zawierał on zarówno obrzędy, jak i rubryki słu­żące kapłanom do sprawowania liturgii sakramentów oraz sakramentaliów. Rytuał ten został nazwany „Piotrkowskim” ze względu na podjętą decyzję synodu obradującego w Piotrkowie (Trybunalskim) w 1621 r.

Biogram autora

Karol Litawa, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

Doktor liturgii (Pontificio Istituto Liturgico, Rzym), prez­biter archidiecezji łódzkiej, adiunkt na Wydziale Historii i Dziedzictwa Kulturowego UPJP II w Krakowie (Katedra Historii Liturgii) oraz wykła­dowca liturgiki w Wyższym Seminarium Duchownym w Łodzi i Instytu­cie Teologicznym (Łódź). Przewodniczący Komisji Liturgicznej Archi­diecezji Łódzkiej. Sekretarz Sekcji „Scuola e Università” przy Komisji ds. Młodych Konferencji Episkopatów Europy (CCEE). Przewodniczący Komisji ds. Liturgii w Archidiecezji Łódzkiej.

Bibliografia

Banaszak, M. (1989). Historia Kościoła katolickiego. Czasy nowożytne 1517– 1758. T. 3. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.

Chodyński, S. (1900). Rytuały polskie i Rytuał piotrkowski. W: M. Nowo­dworski (red.), Encyklopedia kościelna. T. 24. Warszawa: Drukarnia Fran­ciszka Czerwińskiego, 1–38.

Franz, A. (1904). Das Rituale von St. Florian. Freiburg: Herder.

Franz, A. (1912). Das Rituale des Bischofs Heinrich I. Freiburg: Herder.

Fulman, M. (1896). Rytuał Rzymski a Piotrkowski. Studyum prawno‑litur­giczne. Kraków: G. Gebethner i Spółka.

Hudek, W. (2003). Z dziejów procesji Dnia Zadusznego w Polsce. Śląskie Stu­dia Historyczno‑Teologiczne, nr 36(1), 137–156.

Juda, M. (1992). Przywileje drukarskie w Polsce. Lublin: Agencja Wydawmczo-Handlowa AD.

Kotecki, R. (2009). Rejestracja metrykalna wiernych w świetle potrydenckiego ustawodawstwa Kościoła katolickiego (ze szczególnym uwzględnieniem diecezji Chełmińskiej, Gnieźnieńskiej, Płockiej i Włocławskiej). Nasza Przeszłość, nr 112, 135–179.

Lecler, J., Holstein, H., Andès, P. i Lefebvre, Ch. (22005). Le concile del Trente 1551–1563. Histoire des conciles oecuméniques. T. 11. Paris: Fayard.

Malesa, W. (2014). Synody piotrkowskie a polskie zwyczaje liturgiczne zacho­wane po przyjęciu trydenckiej reformy liturgii. Kultura – Media – Teolo­gia, nr 17, 94–106.

Markiewicz, M. (2002). Historia Polski 1492–1795. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Michalak, J. (1927). Nowy rytuał polski. Ateneum Kapłańskie, nr 19(13), 421–432.

Nadolski, B. (2006). Leksykon Liturgii. Poznań: Wydawnictwo Pallottinum.

Nowowiejski, A. (1905). Wykład liturgii Kościoła katolickiego. T. 3. Płock: Drukarnia Kazimierza Miecznikowskiego.

Pawlak, I. (1988). Graduały piotrkowskie jako przekaz chorału gregoriańskiego w Polsce po Soborze Trydenckim. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Petrani, A. (1958). Zwyczaj w polskim prawie kościelnym. Prawo Kanoniczne: kwartalnik prawno‑historyczny, nr 1(1–2), 327–342.

Powodowski, H. (1596). Agenda seu ritus caeremoniarum ecclesiasticarum. Cra­coviae (sygnatura: Cim.F.1025/2).

Righetti, M. (22005). Manuale di storia liturgica. Introduzione generale. T. 1. Milano: Ancora.

Rzeczniowski, L. (1879). Kościół Farny w Piotrkowie i złożone w nim synody. Tydzień, nr 7(6), 39–48.

Sodi, M. i Flores Arcas, J.J. (red.). (2004). Rituale Romanum. Editio prin­ceps (1614). Edizione anastatica, Introduzione e Appendice – Monumenta Liturgica Concilii Tridentini. T. 5. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana.

Sułowski, Z. (1976). O finansowej genezie polskiej rejestracji zgonów. Prze­szłość Demograficzna Polski, nr 9, 57–66.

Toniolo, A. (2008). Libri liturgici della riforma tridentina. Rivista Liturgica, nr 95(5), 956–964.

Wrona, W. (1951). Dzieje rytuału piotrkowskiego. Polonia Sacra, nr 4, 329–380.

Zachara, M. (2013). Krótka historia Mszału Rzymskiego. Warszawa: Wydawnictwo Księży Marianów.

Zonik, A. (2012). Formy zawarcia małżeństwa kanonicznego ze skutkami cywilnymi. Roczniki Nauk Prawnych, nr 22(2), 105–126.

Opublikowane
2021-07-01
Jak cytować
[1]
Litawa, K. 2021. Rytuał Piotrkowski z 1631 roku i jego znaczenie na tle historii Rytuału Rzymskiego. Perspektywy Kultury. 33, 2 (lip. 2021), 47-60. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2021.3302.05.
Numer
Tom 33 Nr 2 (2021): Literatura. Media. Propaganda
Dział
Literatura. Media. Propaganda

Copyright (c) 2021 Akademia Ignatianum w Krakowie

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:

  1. utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
  2. zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
  3. rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
  4. wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
  5. rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
  6. publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. 

Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.