E‑literackie sploty

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2021.3302.09
Słowa kluczowe: e‑literatura, e‑poezja, literatura elektroniczna, lektura immersyjna, nowe media w literaturze

Abstrakt

Autorka na przykładzie e‑utworu One Day Poem Pavilion, zrealizowanego przez Jiyeon Song, ukazuje zmianę specyfiki literatury pod wpływem prze­mian konwergencyjnych, skutkującą pojawieniem się osobnego nurtu literackiego – e‑literatury (e‑poezji). W artykule przybliżone zostają następujące kwestie, składające się na zarys całości zagadnienia: 1) funkcjonujące w bada­niach naukowych ujęcia definicyjne e‑literatury, wraz z wybranymi propo­zycjami podziałów genologicznych; 2) użyteczna, często wykorzystywana w refleksji naukowej kategoria „splotu”, węzła, wiązania, miejsca wspól­nego, odsyłającego do różnych systemów semiotycznych; 3) egzemplifikacja literacka – e‑utwór One Day Poem Pavilion, autorstwa Jiyeon Song; 4) kate­goria lektury immersyjnej, jaką stwarzają niektóre (najbardziej zaawanso­wane technologicznie, w tym omawiany One Day Poem Pavilion) propozy­cje e‑literackie. W ten sposób próbuje Autorka odpowiedzieć na pytanie o to, jakie nowe właściwości zyskuje literatura dzięki narzędziom nowomedial­nym, wykorzystywanym przez twórców i włączanym w strukturę e‑utworu.

Biogram autora

Bogusława Bodzioch‑Bryła, Akademia Ignatianum w Krakowie

doktor habilitowany nauk humanistycz­nych, adiunkt w Akademii Ignatianum w Krakowie (Wydział Filozo­ficzny, Instytut Kulturoznawstwa), autorka monografii: Sploty: prze­pływy, architek(s)tury, hybrydy. Polska e‑poezja w dobie procesualności i konwergencji (2019); Z nowymi mediami w kulturze i o kulturze. Scena­riusze zajęć edukacji medialnej dla nauczycieli (2015); Ku ciału post‑ludz­kiemu... Poezja polska po 1989 roku wobec nowych mediów i nowej rzeczy­wistości (2011;2006), Kapłan Biblioteki. O poetyckiej i eseistycznej twórczości Adama Zagajewskiego (2009); współautorka książek: Przepływy, protezy, przedłużenia... Przemiany kultury polskiej pod wpływem nowych mediów po 1989 roku (2016); Literatura i nowe media. Homo irretitus w kulturze literackiej XX/XXI wieku (2014, 2015), Nowy leksykon szkolny (2005), Lek­sykon wiedzy szkolnej (2008) oraz monografii zbiorowych. Publikowała m.in. w „Tekstach Drugich”, „Zagadnieniach Rodzajów Literackich”, „Studiach Medioznawczych”, „Kultura‑Media‑Teologia”, „Perspek­tywach Kultury”, „Horyzontach Wychowania”, „Studia de Cultura”, „Studia Historicolitteraria”, „Episteme”, „Śląsku”. Członkini Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego oraz Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami; zainteresowania naukowe: opis zderzenia lite­ratury ze sferą nowych mediów, w szerokiej perspektywie kulturoznaw­czej, zagadnienia s

Bibliografia

Aarseth, E.J. (1997). Cybertext: Perspectives on Ergodic Literature. Baltimore: The Johns Hopkins University Press. (Polski przekład: Aarseth, E.J. (2014). Cybertekst. Spojrzenia na literaturę ergodyczną. Przeł. D. Sikora i in. Kraków: Korporacja Ha!art).

Bodzioch‑Bryła, B. (2011). Hermeneutyka cyberpoematu? Kilka pytań o interpretację na marginesie utworu Zenona Fajfera Ars poetica. Perspek­tywy Kultury, nr 5(2), 145–172.

Bodzioch‑Bryła, B. (2019). Sploty: przepływy, architek(s)tury, hybrydy. Pol­ska e‑poezja w dobie procesualności i konwergencji. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum, Wydawnictwo WAM.

Czapliński, P. (2017). Sploty. W: P. Czapliński, R. Nycz i in. (red.), Nowa humanistyka. Zajmowanie pozycji, negocjowanie autonomii. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 20–21.

Gwóźdź, A. i Kempna‑Pieniążek, M. (red.). (2010). Granice kultury. Kato­wice: Wydawnictwo Naukowe Śląsk.

Hayles, K.N. (2008). Electronic Literature: New Horizons for the Literary. Notre Dame: University of Notre Dame Press.

Hayles, K.N. (2011a). Literatura elektroniczna: czym jest? Cz. 1. Przeł. S. Fizek i M. Pisarski. Techsty, nr 7(1). Pozyskano z: http://www.techsty. art.pl/magazyn/magazyn7/literatura_elektroniczna_czym_jest_1.html (dostęp: 12.10.2018).

Hayles, K.N. (2011b). Literatura elektroniczna: czym jest? Cz. 2. Przeł. S. Fizek i M. Pisarski. Techsty, nr 7(1). Pozyskano z: http://www.techsty. art.pl/magazyn/magazyn7/literatura_elektroniczna_czym_jest_2.html (dostęp: 12.10.2018).

Hejmej, A. (2015). W kulturze dźwięku. Słuchanie literatury. Teksty Drugie, nr 5, 97.

Hejmej, A. (2017). Badanie intermedialne i nowa humanistyka. W: P. Cza­pliński, R. Nycz i in. (red.), Nowa humanistyka. Zajmowanie pozycji, nego­cjowanie autonomii. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 427–428.

http://collection.eliterature.org (dostęp: 20.12.2020).

http://collection.eliterature.org/3/about.html (dostęp: 17.01.2019).

http://people.artcenter.edu/~jsong5/thesis/oneday01.html (dostęp: 10.03.2020).

http://spinelessbooks.com/wordmuseum/ (dostęp: 12.04.2021).

http://www.sijopoetry.com/ (dostęp: 12.11.2018).

https://educalingo.com/pl/dic-en/sijo (dostęp: 10.05.2021).

https://www.youtube.com/watch?v=WOwF5KD5BV4 (dostęp: 12.05.2021).

Janusiewicz, M. (2013). Literatura doby Internetu. Interaktywność i multime­dialność tekstu. Kraków: Universitas, 62–64.

Klejsa, K. (2001). Czy naprawdę trzeba grać, żeby wygrać? O fenomenie gier komputerowych. W: E. Nurczyńska‑Fidelska (red.), W świecie mediów. Kraków: Rabid.

Liu, A. (2004). The Laws of Cool: Knowledge Work and the Culture of Informa­tion. Chicago: The University of Chicago Press.

Marecki, P. (2015). Za darmo. Ekonomia literatury cyfrowej. Teksty Drugie, nr 3, 461–463.

Marecki, P. (2018). Gatunki cyfrowe. Instrukcja obsługi. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 135–137.

Nacher, A. (2016). Media lokacyjne. Ukryte życie obrazów. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Nycz, R. (2012). Poetyka doświadczenia. Teoria – nowoczesność – literatura. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2012.

Nycz, R. (2017). Kultura jako czasownik. Sondowanie nowej humanistyki. War­szawa: Instytut Badań Literackich PAN, 36.

Pawlicka, U. (2017). Literatura cyfrowa. W stronę podejścia procesualnego. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra, 94–96.

Pisarski, M., CAVE – jaskinia wirtualna. Pozyskano z: http://techsty.art.pl/ hipertekst/cyberprzestrzen/CAVE. htm (dostęp: 03.05.2021).

Radomski, A. i Bomba, R. (red.) (2010). Granice w kulturze. Lublin: Wydaw­nictwo Portalu Wiedza i Edukacja.

Rauch, J. (2018). Slow Media. Why Slow is Satisfying, Sustainable, and Smart. Oxford: Oxford University Press.

Song, J. One Day Poem Pavilion. Pozyskano z: http://people.artcenter. edu/~jsong5/thesis/oneday03.html (dostęp: 12.11.2020).

Song, J. One Day Poem Pavilion. Pozyskano z: https://www.youtube.com/ watch?v=CvWh2xBbwrE (dostęp: 10.03.2020).

Winiecka, E. (2017). Czytanie jako działanie, dzieło jako zdarzenie. Czy możliwa jest poetyka literatury interaktywnej? Poznańskie Studia Poloni­styczne, nr 30(50), 201–203. Pozyskano z: http://pressto.amu.edu.pl/index. php/pspsl/article/view/9623/9281.

Opublikowane
2021-07-01
Jak cytować
[1]
Bodzioch‑Bryła, B. 2021. E‑literackie sploty. Perspektywy Kultury. 33, 2 (lip. 2021), 109-136. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2021.3302.09.
Numer
Tom 33 Nr 2 (2021): Literatura. Media. Propaganda
Dział
Literatura. Media. Propaganda

Copyright (c) 2021 Akademia Ignatianum w Krakowie

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:

  1. utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
  2. zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
  3. rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
  4. wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
  5. rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
  6. publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. 

Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.