Podróż na skraje zmysłów – poszukiwanie nowych form duchowości

Abstrakt

Artykuł podejmuje zagadnienie istniejących we współczesnym, odczarowanym świecie form duchowości oraz ich znaczenia dla poszukującego w dalszym ciągu metafizyki człowieka Zachodu. Odniesienie się do postępującego w świecie procesu sekularyzacji oraz jego społeczno-kulturowych przyczyn, związanych z przemianami intelektualnymi i obyczajowymi lat 60. XX w., prowadzi do stwierdzenia, iż w wyniku negacji wartości oraz znaczeń wypływających z dziedzictwa chrześcijaństwa dotychczasowa religijność straciła na znaczeniu. Nie jest to jednak równoznaczne z całkowitym zanikiem symboliki, a także problematyki duchowej, bowiem tekst wykazuje, że są one ważnymi elementami organizującymi wokół siebie daną kulturę, niezależnie od czasu i okoliczności. Główną oś refleksji stanowi myśl, iż mimo paradygmatu racjonalności człowiek nadal pragnie obcować z tym, co przekracza zmysłowe poznanie. Istnienie wspomnianej dialektyki omówiono również szeroko w kontekście pozazachodnim, posługując się przykładem syberyjskich praktyk szamańskich, które stanowią o obecności form duchowości, w pewnej mierze opierającym się zmianom właściwym dla epoki nowoczesności i ideologii stalinowskiej. Zjawisko to rozpatrywane jest w kluczu historycznym, politycznym oraz kulturowym i prowadzi do konkluzji, że obecnie szamanizm syberyjski ma charakter hybrydyczny, ulega licznym modyfikacjom, umykając klasycznym ujęciom antropologicznym i religioznawczym. Poprzez zestawienie wizji szamanizmu syberyjskiego z klasycznego opracowania Mircei Eliadego z jego współczesną, pełną teatralności, przesady formą, artykuł udowadnia, że szamanizm na Syberii coraz bardziej zaczyna podlegać procesom globalizacji i uniwersalizacji za cenę utraty wymiaru sakralnego. Co istotne, choć omawiane praktyki sytuują się pomiędzy rdzenną tradycją a komercyjnym przetworzeniem, w dalszym ciągu pozostają ważnym elementem danej kultury. Ponadto stanowią obszar zainteresowania człowieka zachodniego, próbującego poszerzać własny, dotychczasowy repertuar form duchowości.