Recepcja pism Niccolò Machiavellego w twórczości literackiej Andrzeja Maksymiliana Fredry

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2023.430402.35
Słowa kluczowe: Andrzej Maksymilan Fredro, Niccolò Machiavelli, recepcja, Książę, filozofia polityczna

Abstrakt

W niniejszym artykule postaram się ukazać, w jakim stopniu pisma Niccolò Machiavellego oddziaływały na twórczość literacką Andrzeja Maksymiliana Fredry. Warto wspomnieć, że myśl polityczna autora Księcia była w XVII w. rozpowszechniona wśród polskiej elity umysłowej. Jednak w dawnej Polsce coraz częściej krytykowano Florentczyka, uważając, iż propaguje typ polityki przepełnionej fałszem i cynizmem. Fredro w swoich dziełach nie postrzegał w ten sposób Machiavellego. Odnosił się bowiem do idei zawartych w dwóch – różnych pod względem treści – dziełach florenckiego sekretarza: Księciu oraz Rozważaniach nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza.

Biogram autora

Anna Maciejewska, Uniwersytet Wrocławski

Urodzona w 1994 r., literaturoznawczyni, doktorantka na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Absolwentka studiów licencjackich i magisterskich z zakresu filologii polskiej (specjalizacja nauczycielska: język polski z historią). Ukończyła również studia licencjackie i magisterskie na kierunku administracja. Aktualnie pracuje pod kierunkiem dr. hab. Dariusza Dybka nad rozprawą doktorską na temat Niccolò Machiavellego i makiawelizmu w literaturze polskiej XVI–XIX wieku. W kręgu jej głównych zainteresowań znajduje się historia literatury dawnej, filozofia polityczna, a także doktryny polityczne i prawne. Autorka m.in. takich artykułów naukowych, jak: Recepcja pism Niccolò Machiavellego w „Rozmowie Plebana z Ziemianinem” Łukasza Opalińskiego, Plugawe i orgiastyczne święto miłości? Sobótka w ujęciu Jana Kochanowskiego, Filozoficzne i religijne aspekty poszczególnych tańców w dziełach Mikołaja Reja, O elementach fantastyki w literaturze XVI i XVII wieku. Wizje niezwykłych krain, państw i miast. Współredaktorka tomu Taniec, kobiety i śpiew w literaturze oraz sztukach audiowizualnych.

Bibliografia

Barycz, H. (1948). Andrzej Maksymilian Fredro wobec zagadnień wychowawczych. Kraków: Nakładem Polskiej Akademii Umiejętności.

Barycz, H. (1965). Spojrzenia w przeszłość polsko-włoską. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Bömelburg, H.J. (2006). Frühneuzeitliche Nationen im östlichen Europa: das polnische Geschichtsdenken und die Reichweite einer humanistischen Nationalgeschichte (1500–1700). Wiesbaden: Otto Harrassowitz Verlag.

Dąbkowska, J. (2000). Problem erudycji w „Rozmowach Artaksesa i Ewandra” Stanisława Herakliusza Lubomirskiego. Pamiętnik Literacki 2000, z. 3(91), 83–94.

Fredro, A.M. (1999). Monita politico-moralia. Przestrogi polityczno-obyczajowe, przeł. E.J. Głębicka. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.

Fredro, A.M. (2017). Peregrynacja dwuletnia każdemu Polakowi potrzebna. W: A.M. Fredro. Ojcowskie synom przestrogi. Instrukcje rodzicielskie (XVI–XVII w.), D. Żołądź-Strzelczyk i M. Kowalczyk (red.). Wrocław: Wydawnictwo Chronicon, 417–430.

Fredro, A.M. (1730). Vir Consilii Monitis Ethicorum nec non Prudentiae Civilis (…) Accessere alia quaedam Miscellanea Ejusdem Authoris. Lwów: Drukarnia Jezuitów.

Głębicka, E.J. (2008). Petrarca, Machiavelli, Abati. W: M. Di Salvo, G. Moracci i G. Siedina (red.), Nel mondo degli Slavi: incontri e dialoghi tra culture: studi in onore di Giovanna Brogi Bercoff, t. 1. Firenze: Firenze University Press, 225–232.

Głębicka, E.J. (2004). Pojęcia „populus” i „libertas” w politycznych traktatach Andrzeja Maksymiliana Fredry. W: J. Axer (red.), Łacina jako język elit. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 109–120.

Głębicka, E.J. i Lasocińska, E. (1999). Wprowadzenie do lektury. W: A.M. Fredro, Monita politico-moralia. Przestrogi polityczno-obyczajowe, przeł. E.J. Głębicka. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 5–15.

Lipsius, J. (1600). O stałości księgi dwoie […], przeł. J. Piotrowicz. Wilno: Nakładem Józefa Korsaka.

Machiavelli, N. (1984). Książę, przeł. Cz. Nanke. W: N. Machiavelli, Książę. Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 33–116.

Machiavelli, N. (2009). Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza, przeł. K. Żaboklicki. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Mączak, A. (1986). Rządzący i rządzeni. Władza i społeczeństwo w Europie wczesnonowożytnej. Warszawa: Wydawnictwo Semper.

Raubo, G. (2006). Światło przyrodzone. Rozum w literaturze polskiego baroku. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.

Rynduch, Z. (1980). Andrzej Maksymilian Fredro (portret literacki). Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Rynduch, Z. (1972). Ze studiów nad twórczością Andrzeja Maksymiliana Fredry. Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego. Prace Historycznoliterackie, nr 1, 5–23.

Targosz, K. (1967). Hieronim Pinocci – studium z dziejów kultury naukowej w Polsce XVII wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Thompson, E. (2018). Sarmatism, or the Secrets of Polish Essentialism. W: T. Trojanowska, J. Niżyńska, P. Czapliński (red.), Being Poland: A New History of Polish Literature and Culture since 1918. Toronto: University of Toronto Press, 3–29.

Tracz-Tryniecki, M. (2020). The Principle of necessitas frangit legem in the Activity and Thought of Andrzej Maksymilian Fredro, Studia Iuridica Lublinensia, t. 29, nr 5(29), 311–327.

Tracz-Tryniecki, M. (2019). Republika versus monarchia. Myśl polityczna i prawna Andrzeja Maksymiliana Fredry. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Żurkowa, R. (1971). Znajomość dzieł Iustusa Lipsiusa w Krakowie w XVII w. Studia o książce, t. 2, 147–161.

Perspektywy Kultury tom 43/2
Opublikowane
2022-12-29
Jak cytować
[1]
Maciejewska, A. 2022. Recepcja pism Niccolò Machiavellego w twórczości literackiej Andrzeja Maksymiliana Fredry. Perspektywy Kultury. 43, 4/2 (grudz. 2022), 625-638. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2023.430402.35.
Numer
Tom 43 Nr 4/2 (2023): Wokół stroju w kulturze – przebieranie, ukrywanie, kreowanie, manifestowanie, kontestowanie. W tradycji i współczesności
Dział
Varia

Copyright (c) 2022 Perspektywy Kultury

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:

  1. utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
  2. zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
  3. rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
  4. wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
  5. rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
  6. publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. 

Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.