Organizacje pozarządowe na rzecz budowania rezyliencji miejskich przestrzeni dziedzictwa
Abstrakt
W artykule przedstawiono wyniki analizy działań organizacji pożytku publicznego w zakresie aktywności budujących rezyliencję przestrzeni dziedzictwa w polskich miastach w latach 2019–2021. Zidentyfikowano rodzaje tych działań, ustalając, że OPP w szczególności podejmują działania strażnicze, prewencyjne, reaktywne, wspierając potencjał adaptacyjny obiektów i przestrzeni dziedzictwa do współczesnych potrzeb i przywracając pamięć miejsc. Wyraźnie rysuje się korelacja pomiędzy kierunkami działania OPP a brakami kompetencyjnymi, kadrowymi czy organizacyjnymi publicznych instytucji formalnie odpowiedzialnych za ochronę dziedzictwa i zrównoważone włączanie go w rozwój społeczno-gospodarczy.
Bibliografia
Asprone, D., Prota, A. i Manfredi, G. (2014). Linking Sustainability and Resilience of Future Cities. W: P. Gasparini, G. Manfredi i D. Asprone (red.), Resilience and Sustainability in Relation to Natural Disasters: A Challenge for Future Cities. Cham, Heidelberg, New York, Dordrecht, London: Springer, 55–66.
Baker, H., Moncaster, A., Remøy H. i Wilkinson, S. (2021). Retention not demolition: how heritage thinking can inform carbon reduction. Jour-nal of Architectural Conservation, nr 27:3, 176–194. DOI: 10.1080/13556207.2021.1948239.
Boccardi, G. (2015). From Mitigation to Adaptation: A New Heritage Par-adigm for the Anthropocene. W: M.-T. Albert (red.), Perceptions of Sustainability in Heritage Studies. Berlin–Boston: De Gruyter, 87–98.
Council of Europe (2005). Action for a Changing Society, Framework Con-vention on the Value of Cultural Heritage for Society. Directorate of Democratic Governance. Pozyskano z: https://rm.coe.int/16806abde6 (dostęp: 02.11.2022).
Drobniak, A. (2014). Urban resilience and post-industrial city. W: A. Drob-niak (red.), Urban resilience concept and post-industrial cities in Eu-rope. Katowice: University of Economics, 15–28.
Drobniak, A. (2018). Programowanie rezyliencji miejskiej – przykład dziel-nicy Załęże w Katowicach. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicz-nego we Wrocławiu, nr 502, 22–33.
Fabbricatti, K., Boissenin, L. i Citoni, M. (2020). Heritage Community Resilience: towards new approaches for urban resilience and sustain-ability. City, Territory and Architecture, nr 7:17.
Folke, C. (2006). Resilience: The emergence of a perspective for social–ecological systems analyses. Global Environmental Change, nr 16, 253–267.
Folke, C. (2016). Resilience. Ecology and Society, nr 21(4):44.
Folke, C., Carpenter, S.R., Walker, B., Scheffer, M., Chapin, T. i Rockström. J. (2010). Resilience thinking: integrating resilience, adaptability and transformability. Ecology and Society, nr 15(4): 20.
Geraedts, R., van der Voordt, T. i Remřy, H. (2018). Conversion Potential Assessment Tool. W: S.J. Wilkinson i H. Remøy (red.), Building Urban Resilience through Change of Use, Oxford: Wiley Blackwell, 121–152.
Godschalk, D.R. (2003). Urban Hazard Mitigation: Creating Resilient Cit-ies. Natural Hazards Review, nr 4:3, 136–143.
Greffe, X. (2012). Concept study on the role of Cultural Heritage as the fourth pillar of Sustainable Development. Sustcult – South East Europe Transnational Cooperation Programme.
Holden, G. (2018). Top up: Urban Resilience through Additions to the Tops of City Buildings. W: S.J. Wilkinson i H. Remøy (red.), Building Ur-ban Resilience through Change of Use. Oxford: Wiley Blackwell, 105–119.
Holling, C.S. (2001). Understanding the Complexity of Economic, Ecologi-cal, and Social Systems. Ecosystems, nr 4/5, 390–405.
Holtorf, C. (2018). Embracing change: how cultural resilience is increased through cultural heritage. World Archaeology, nr 50:4, 639–650.
ICOMOS (2019). The Future of Our Pasts: Engaging Cultural Heritage in Climate Action, Climate Change and Cultural Heritage Working Group. Paris: ICOMOS.
Jacobs, B. (2005). Urban Vulnerability: Public Management in a Changing World. Journal of Contingencies and Crisis Management, nr 13:2, 39–43.
Jędras, H., Legutko-Kobus, P., Przygodzki, Z. i Chabiera, A. (2021). Zinte-growane zarządzanie dziedzictwem kulturowym w rozwoju lokalnym. Warszawa: NID.
Jigyasu, R. (2013). Heritage and Resilience: Issues and Opportunities for Reducing Disaster Risks. Background paper prepared for the 4th Ses-sion of the Global Platform for Disaster Risk Reduction, Geneva, Swit-zerland.
Martin, R. (2012). Regional economic resilience, hysteresis and reces-sionary shocks. Journal of Economic Geography, nr 12, 1–32.
McEntire, D.A. (2015). Disaster Response and Recovery: Strategies and Tactics for Resilience. Hoboken: Wiley.
Meerow, S., Newell, J.P. i Stults, M. (2016). Defining urban resilience: A review, Landscape and Urban Planning, nr 147, 38–49.
Mulligan, M., Steele, W., Rickards, L. I Fünfgeld, H. (2016). Keywords in planning: what do we mean by ‘community resilience’? International Planning Studies, nr 21/4, 1–14.
Murzyn-Kupisz, M., Hołuj, D. i Działek, J. (2022). Społeczno-ekonomiczne oddziaływanie dziedzictwa kulturowego: stan badań oraz perspektywy i potrzeby badawcze w kontekście polskim. Kraków, Warszawa: Uni-wersytet Jagielloński, NID.
National Research Council (2011). Building Community Disaster Resilience Through Private–Public Collaboration, Committee on Private–Public Sector Collaboration to Enhance Community Disaster Resilience. Washington: The National Academies Press.
Newton, P.W. i Doherty, P. (2014). The challenges to urban sustainability and resilience. W: L.J. Pearson, P.W. Newton i P. Roberts (red.), Resil-ient sustainable cities: A future. New York: Routledge, 7–18.
Pelling, M. (2003). The vulnerability of cities: Natural disasters and social resilience. London: Earthscan.
Pickett, S.T.A., Cadenasso, M.L. i Grove, J.M. (2004). Resilient cities: meaning, models, and metaphor for integrating the ecological, socio-economic, and planning realms. Landscape and Urban Planning, nr 69/4, 369–384.
Plieninger, T. i Bieling, C. (2012). Connecting cultural landscapes to resili-ence. W: T. Plieninger i C. Bieling (red.), Resilience and the Cultural Landscape Understanding and Managing Change in Human-Shaped Environments. Cambridge: Cambridge University Press, 3–26.
Polko, A. (2017). Miasto jako dobro wspólne – czy zmierzamy w kierunku wspólnoty współpracy i gospodarki współdzielenia? W: A. Drobniak (red.), Nowe sektory gospodarki w rozwoju miasta – hybrydyzacja rozwoju. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 117–130.
Purchla, J. (2014). Dziedzictwo kulturowe a kapitał społeczny. W: A. Rot-termund (red.), Dlaczego i jak w nowoczesny sposób chronić dziedzic-two kulturowe. Warszawa: Polski Komitet do spraw UNESCO, 21–30.
Pyka, R. (2018). Kultura jako czynnik miejskiej rezyliencji na przykładzie dawnych miast przemysłowych należących do sieci miast kreatywnych UNESCO. Przypadek dwóch miast: Katowice i Saint-Étienne. Kultura i Społeczeństwo, nr 3/2018, 3–27.
Remøy, H. (2014). Adaptive Reuse W: S.J. Wilkinson, H. Remoy i G. Lang-ston (red.), Sustainable Building Adaptation: Innovations in Deci-sion making, Oxford, Chicester: Wiley Blackwell, 93–182.
Ribeiro, P.J.G. i Gonçalves, L. (2019). Urban Resilience: a conceptual framework. Sustainable Cities and Society, nr 50. DOI: 10.1016/j.scs.2019.101625.
Roberts, P. (2014). Governance for resilient, sustainable cities and com-munities: concepts and some cases. W: L.J. Pearson, P.W. Newton i P. Roberts (red.), Resilient Sustainable Cities: A Future. New York: Routledge, 197–207.
Rose, A. (2014). Economic Resilience and Its Contribution to the Sustain-ability of Cities. W: P. Gasparini, G. Manfredi i D. Asprone (red.), Resil-ience and Sustainability in Relation to Natural Disasters: A Challenge for Future Cities. Cham, Heidelberg, New York, Dordrecht, London: Springer, 1–12.
Santangelo, A., Melandri, E., Marzani, G., Tondelli, S. i Ugolini, A. (2022). Enhancing Resilience of Cultural Heritage in Historical Areas: A Collection of Good Practices. Sustainability, nr 14(9), 5171. DOI: 10.3390/su14095171.
Świątek, L. (2015). Miasta spustoszone. Koncepcja rezyliencji w procesie rewitalizacji małych i średnich miast. Przestrzeń i forma, 23/1, 117–128.
UN (2015). Proceedings of the Third UN World Conference on Disaster Risk Reduction. The United Nations Office For Disaster Risk Reduction, Japan.
UNESCO (2013). The Hangzhou Declaration. Placing Culture at the Heart of Sustainable Development Policies. Pozyskano z: https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000221238 (dostęp: 02.11.2022).
Vandecasteele, I., Baranzelli, C., Siragusa, A. i Aurambout, J. (red.) (2019). The Future of Cities, Opportunities, Challenges and the way Forward. Joint Research Centre, Publications Office of the European Union, Luxembourg: Urban Data Platform Plus. Pozyskano z: https://urban.jrc.ec.europa.eu/thefutureofcities/ (dostęp: 14.09.2022).
Vale, L.J. (2014). The Politics of Resilient Cities. Whose Resilience and Whose City? Building Research & Information, nr 42:2, 191–201.
Vale, L.J. i Campanella, T.J. (2005). Conclusion. Axioms of Reslience. W: L.J. Vale i T.J. Campanella (red.), The Resilient City: How Modern Cities Recover from Disaster. Oxford: Oxford University Press, 335–356.
Vale, L.J. i Campanella, T.J. (2005). The Cities Rise Again. W: L.J. Vale i T.J. Campanella (red.), The Resilient City: How Modern Cities Recover from Disaster. Oxford: Oxford University Press, 3–9.
Walker, B. i Salt, D. (2006). Resilience thinking. Sustaining Ecosystems and People in a Changing World. How Can Landscapes and Communities absorb Disturbance and maintain Function? Washington, Covelo, Lon-don: Island Press.
Wilkinson, S. (2018). Conclusions on Building Resilience through Change of Use Adaptation: A Manifesto for the Future. W: S.J. Wilkinson i H. Remøy (red.), Building Urban Resilience through Change of Use. Oxford: Wiley Blackwell, 175–187.
Wilkinson, S. (2018). The Context for Building Resilience through Sustain-able Change of Use Adaptation. W: S.J. Wilkinson i H. Remøy (red.), Building Urban Resilience through Change of Use. Oxford: Wiley Blac-kwell, 1–20.
Zalasińska, K. (2014). Wdrożenie prawodawstwa UNESCO do polskiego porządku prawnego – wybrane zagadnienia. W: A. Rottermund (red.), Dlaczego i jak w nowoczesny sposób chronić dziedzictwo kulturowe. Warszawa: Polski Komitet do spraw UNESCO, 175–197.
Copyright (c) 2024 Uniwersytet Ignatianum w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
