Od swoich do obcych, od obcych do swoich
transformacja wizerunku chrześcijanina w kronikach zakonu krzyżackiego XIII i XIV wieku
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest analizie przemiany pogan po ich chrzcie oraz chrześcijańskich rycerzy i nawróconych mieszkańców sąsiednich ziem pogańskich po ich zdradzie lub apostazji w trzynastoi czternastowiecznych kronikach zakonu krzyżackiego. Biorąc pod uwagę ideologiczne tło krucjat bałtyckich, autorka prowadzi swoje badania w kontekście koncepcji inności i wyróżnia grupy swoich (chrześcijan, rycerzy zakonnych) i obcych (pogan) jako punkt wyjścia swojego badania. To rozróżnienie pozwala nie tylko zidentyfikować dwie grupy na podstawie ich przynależności do prawdziwej wiary z punktu widzenia członków zakonu, ale także prześledzić transformację, jaką przechodzą poganie po chrzcie lub chrześcijanie po zbrodniach i apostazji, oraz podkreślić metody stosowane przez kronikarzy do zobrazowania takiego transferu.
Bibliografia
Brundage, J. A. (red.). (2003). The Chronicle of Henry of Livonia. Henricus Lettus. New York: Columbia University Press.
Die ältere Chronik von Oliva. (1874). W: Th. Hirsch, M. Töppen, E. Strehlke (red.), Scriptores Rerum Prussicarum, t. 5. Leipzig: Verlag von S. Hirzel.
Pertz, G. H. (red.) (1874). Heinrici chronicon Lyvoniae. Hannover: Impensis Bibliopolii Hahniani.
Petri de Dusburg. (1861). Cronicon Terrae Prussiae. W: Th. Hirsch, M. Töppen, E. Strehlke (red.), Scriptores Rerum Prussicarum, t. 1. Leipzig: Verlag von S. Hirzel.
Fischer, M. (red.). (2016). The Chronicle of Prussia by Nicolaus von Jeroschin. A History of the Teutonic Knights in Prussia, 1190-1331, ser. Crusade Texts in Translation, t. 20. London – New York: Routledge.
Zonenberg, S., Kwiatkowski, K. (red.). (2017). Wigand von Marburg, Nowa Kronika Pruska. Toruń: TNT.
Baronas, D., Rowell, S.C. (2013). The Conversion of Lithuania: From Pagan Barbarians to Late Medieval Christians. Vilnius: Institute of Lithuanian Literature and Folklore.
Christiansen, E. (1980). The Northern Crusades: The Baltic and the Catholic Frontier 1100-152. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Classen, A. (2002). Introduction: The Self, the Other, and Everything in Between: Xenological Phenomenology of the Middle Ages. W: A. Classen (red.), Meeting the Foreign in the Middle Ages. New York: Routledge.
Ehlers, A. (2017). The Crusade of the Teutonic Knights against Lithuania Reconsidered. W: A.V. Murray (red.), Crusade and conversion on the Baltic frontier, 1150-1500. London: Ashgate, 21-44.
Kļaviņš, K. (2006). The Ideology of Christianity and Pagan Practice among the Teutonic Knights: The Case of the Baltic Crusades, Journal of Baltic Studies, nr 37 (3), 260-276.
Kowalczyk, S. (1986). Podstawy światopoglądu chrześcijańskiego. Wrocław: Wrocławska Księgarnia Archidiecezjalna.
Kwaitkowski, K. (2009). ‘Christ ist erstanden...’ i chrześcijanie zwyciężają!: sakralizacja w porządku liturgicznym zbrojnej walki przeciwko poganom jako element określający tożsamość członków korporacji zakonu niemieckiego w Prusach, Komunikaty Mazursko-Warmińskie, nr 4, 471-489.
Leighton, G. (2022). Ideology and Holy Landscape in the Baltic Crusades. Leeds: ARC Humanities Press.
Łowmiański, H. (1954). Agresja Zakonu Krzyżackiego na Litwę w wiekach XII-XV, Przegląd Historyczny, nr XLV (2/3), 338-371.
Markman, K. (2015). Between Two Worlds: A Comparative Study of the Representations of Pagan Lithuania in the Chronicles of the Teutonic Order and Rus'. PhD dissertation. Los Angeles: University of California.
Matuzova, V. (2001). Mental Frontiers: Prussians as Seen by Peter von Dusburg. W: A.V. Murray (red.), Crusade and Conversion on the Baltic Frontier: 1150–1500. London – New York: Routledge.
Militzer, K. (1999). From the Holy Lands to Prussia: the Teutonic Knights between Emperors and Popes and their Policies until 1309. W: J. Sarnowsky (red.), Mendicants, Military Orders, and Regionalism in Medieval Europe. London – New York: Routledge.
Murray, A.V. (2016). Heathens, Devils and Saracens. Crusader Concepts of the Pagan Enemy during the Baltic Crusades (Twelfth to Fifteenth Centuries). W: T.K. Nielsen, I. Fonnesberg-Schmidt (red.), Crusading on the Edge: Ideas and Practices of Crusading in Iberia and the Baltic Region, 1100-1500, eds. Turnhout: Brepols, 199-224.
Pohl, W. (1998). Introduction: Strategies of Distinction. W: W. Pohl, H. Reimitz (red.), Strategies of Distinction: The Construction of Ethnic Communities, 300–800. Leiden: Brill, 1-15.
Rowell, S. C. (1994). Lithuania Ascending: A Pagan Empire within East-Central Europe, 1295-1345. Cambridge: Cambridge University Press.
Rowell, S. C. (1990). Pagans, peace and the Pope 1322–1324: Lithuania in the Centre of European Diplomacy, Archivum Historiae Pontificiae, 28, 63-98
Ryier Y. (2020). To the issue of the phenomenon of “God`s punishment” of pagans of Lithuania for their attacks on the Christian lands of the Teutonic Order in the Order chronicles of the 14th century, Rocznik Przemyski, nr 1 (25), 13–23.
Trupinda, J. (1999). Ideologia Krucjatowa w Kronice Piotra z Dusburga. Gdańsk: Ferberiana.
Taylor, C. (1989). Sources of the Self: The Making of Modern Identity. Cambridge: Cambridge University Press.
Urban, W.L. (1994). The Baltic Crusade. Chicago: Lithuanian Research and Studies Center.
Woodward, K. (1997). Concepts of Identity and Difference. W: K. Woodward (red.), Identity and Difference. London: Sage / the Open University, 1-8.
Copyright (c) 2024 Perspektywy Kultury
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
