Próby dyskursywnego nadawania tożsamości osobowej robotom humanoidalnym
Abstrakt
Podstawowym celem tego tekstu jest określenie, w jakich wymiarach i w jaki sposób próbuje się nadawać tożsamość osobową robotom humanoidalnym w wybranych dyskursach medialnych. W pierwszej części wskazano, że nawet proste systemy robotyczne, które wysyłają sygnały psychiczne, mogą silnie oddziaływać na emocje ludzi. Badanie zostało przeprowadzone za pomocą analizy tekstu w dyskursie medialnym. Głównym przedmiotem analizy był tekst, w którym został opisany robot humanoidalny przeznaczony do pracy w służbie zdrowia. Na podstawie przeprowadzonego badania stwierdzono, że w domenie medialnej były podejmowane próby nadania tożsamości osobowej w wymiarze formalnym, aksjologicznym oraz teleologicznym. W dyskursach medialnych, które zostały przeanalizowane, dokonano tego poprzez opis takich wydarzeń jak np. nadanie robotowi imienia, obywatelstwa, statusu studenta, a także przypisanie roli zawodowej, misji społecznej oraz cytowanie wypowiedzi samego robota. We wnioskach stwierdzono, że tego typu praktyki dyskursywne mają daleko idące konsekwencje kulturowe.
Bibliografia
Adams, J. (2021). Can a robot nurse bring us closer to the original AI dream?. Pozyskano z: https://www.med-technews.com/medtech-insights/ai-in-healthcare-insights/can-a-robot-nurse-bring-us-closer-to-the-original-ai-dream/ (Dostęp: 11.09.2023).
Ai-Da. Artystka-robot odpowiadała na pytania w brytyjskiej Izbie Lordów. (2022). Pozyskano z: https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2022-10-12/ai-da-artystka-robot-odpowiadala-na-pytania-w-brytyjskiej-izbie-lordow/ (dostęp 26.09.2023).
Anderson, M. Anderson, L. S. Berenz, V. (2019). A Value-Driven Eldercare Robot: Virtual and Physical Instantiations of a Case-Supported Principle-Based Behavior Paradigm. Proceedings of the IEEE, t. 107, nr 3, s. 526 – 540. DOI:10.1109/JPROC.2018.2840045
Anzenbacher, A. (2008). Wprowadzenie do etyki, Kraków: Wydawnictwo WAM.
Banks, J. (2020), Theory of Mind in Social Robots: Replication of Five Established Human Tests. International Journal of Social Robotics, nr 12, s. 403 – 414. DOI:10.1007/s12369-019-00588-x
Baumeister, R. F. (1986), Identity: Cultural Change and the Struggle for Self . Oxford: Oxford University Press.
Chongkong. Robot Grace zaopiekuje się osobami starszymi i izolowanymi. (2021). Pozyskano z: https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C888114%2Chongkong-robot-grace-zaopiekuje-sie-osobami-starszymi-i-izolowanymi-z (dostęp: 26.09.2023).
Czerwiński, M. (2016). Semiotyczna analiza dyskursu. W: W. Czachur, A. Kulczyńska, Ł. Kumięga (red.), Jak analizować dyskurs. Perspektywy dydaktyczne. Kraków: TAiWPN Universitas, s. 41 – 58.
David, D. Hayotte, M. Th ́erouanne, P. d’Arripe-Longueville, F. Milhabet, I. (2022). Development and validation of a social robot anthropomorphism scale (SRA) in a french sample. International Journal of Human - Computer Studies nr 162. DOI:10.1016/j.ijhcs.2022.102802
Drwięga, M. (2016). Czy „troska o duszę” może być pojęciem użytecznym dla współczesnej filozofii. Kwartalnik Filozoficzny, nr 44, z. 4, s. 33 – 49.
Fairclough, N. Duszak, A. (2008). Krytyczna analiza dyskursu – nowy obszar badawczy dla lingwistyki i nauk społecznych. W: N. Fairclough, A. Duszak (red.), Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Kraków: Universitas, s. 7 – 29.
Humanoidalny robot Sophia otrzymał indeks Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie (2018). Pozyskano z: https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1453532%2Chumanoidalny-robot-sophia-otrzymal-indeks-akademii-gorniczo-hutniczej-w-krakowie.html (dostęp: 26.09.2023).
Ingarden, R. (1998). Książeczka o człowieku. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Lisowska – Magdziarz, M. (2006). Analiza tekstu w dyskursie medialnym. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
McWilliams, N. (2009). Diagnoza psychoanalityczna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Murphy, R. R. Gandudi, V. B. M. Amin, T. Clendenin, A. Moats, J. (2022). An analysis of international use of robots for COVID-19. Robotics and Autonomous Systems, nr 148.
Meet Grace, the healthcare robot COVID-19 created. (2021). Pozyskano z: https://www.reuters.com/business/healthcare-pharmaceuticals/meet-grace-healthcare-robot-covid-19-created-2021-06-09/ (dostęp: 26.09.2023).
Robot zaopiekuje się osobami starszymi i izolowanymi. (2021). Pozyskano z: https://www.pb.pl/robot-zaopiekuje-sie-osobami-starszymi-i-izolowanymi-1119730 (dostęp: 26.09.2023).
Sikora, K. (2000). „Dźwięk, który nie jest nawet cząstką ciebie” – imię a tożsamość. W: A. Gałdowa (red.), Tożsamość człowieka. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 185 – 196.
Smith, A. Anderson, M. (2017). Automation in everyday life, Washington: Pew Research Center. Pozyskano z: https://www.pewresearch.org/internet/2017/10/04/automation-in-everyday-life/ (dostęp: 26.09.2023).
Snoch, J. (2017). Robot Sophia otrzymuje obywatelstwo Arabii Saudyjskiej. Pozyskano z:
https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/robot-sophia-otrzymuje-obywatelstwo-arabii-saudyjskiej (dostęp: 26.09.2023).
Spaccatini, F. Corlito, G., Sacchi, S. (2023). New dyads? The effect of social robots’ anthropomorphization on empathy towards human beings. Computers in Human Behavior, nr 146. DOI: 10.1016/j.chb.2023.107821
Spekman, M. L. C., Konijn, E. A., Hoorn J. F. (2018). Perceptions of healthcare robots as a function of emotion-based coping: The importance of coping appraisals and coping strategies. Computers in Human Behavior, nr 85, s. 308 – 318. DOI: 10.1016/j.chb.2018.03.043
Stróżewski, W. (2007). Dialektyka twórczości. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Stróżewski, W. (2013). Logos, wartość, miłość. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Tadeusiewicz, R. (2012). Tożsamość robota. Rzeczpospolita, 27 stycznia nr 22 (9142).
Turkle, Sh. (2013). Samotni razem. Dlaczego oczekujemy więcej od zdobyczy techniki, a mniej od siebie nawzajem, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Tyson, A. Pasquini, G. Spencer, A. Funk, C. (2023). 60% of Americans Would Be Uncomfortable With Provider Relying on AI in Their Own Health Care. Washington: Pew Research Center. Pozyskano z: https://www.pewresearch.org/science/2023/02/22/60-of-americans-would-be-uncomfortable-with-provider-relying-on-ai-in-their-own-health-care/ (dostęp: 26.09.2023).
Witamy na stronie koncernu medialnego Bonnier Business Polska. Pozyskano z: https://bonnier.pl/grupa-bonnier/kim-jestesmy/ (Dostęp: 26.09.2023).
Wnuk – Lipiński, E. (2004), Świat międzyepoki. Globalizacja, demokracja, państwo narodowe. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Copyright (c) 2024 Perspektywy Kultury
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
