Melancholia w myśli Romano Guardiniego, lub o sensie niezgodności
Abstrakt
W artykule, posługując się studium Romano Guardiniego O sensie melancholii (1949), rozważam teologiczny i egzystencjalny sens melancholii, współcześnie określanej mianem – depresji, i jako takiej poddawanej terapii lub/i leczeniu farmakologicznemu, a w wypadkach skrajnych – także hospitalizacji. Owo zderzenie perspektywy humanistycznej (filozoficzno-teologicznej) ze scjentystyczną (medyczną) jest o tyle znaczące, że odsłania quasi-religijną naturę psychoterapii, o czym pisze w szerszym kontekście przemian kulturowych Zachodu Paul Tillich w Theology of Culture (1959). W ramach tego ostatniego zagadnienia odnoszę się do tezy Guardiniego, iż melancholia jest więcej niż zjawiskiem medycznym. Ostatecznie argumentuję, że istotę egzystencji skażonej grzechem pierworodnym stanowi swoista – niezgodność/niebezpośredniość, istnienie „obok” zamiast „wobec” (sensu, spełnienia, świata wartości). Obrazowe przedstawienie takiego stanu stanowi w moim tekście biblijny opis powołania Samuela, który dwukrotnie wołany przez Boga, w odpowiedzi śpieszy do Helego (1 Sm 3, 4–6). W dziele Guardiniego na podobny trop niezgodności, niepełnej obecności, niekompletności spełnienia naprowadza wiele sformułowań odnoszących się do stanu melancholii. Niemniej, zarówno melancholia, jak i doświadczana w niej „niezgodność”, jeśli zaakceptowane i właściwie zrozumiane, nie są ułomnością czy brakiem, ale możliwością i płodnością.
Bibliografia
Balthasar, H.U. (2003). Teodramatyka. T. 2: Osoby dramatu. Cz. 2: Osoby w Chrystusie, tłum. W. Szymona. Kraków: Wydawnictwo M.
Bettelheim, B. (1984). Freud and Man’s Soul. New York: Vintage.
Biblia Tysiąclecia. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu (2003). Pallottinum: Poznań.
Eagleton, T. (2015). Culture and the Death of God. New Haven, London: Yale University Press, 2015.
Guardini, R. (1969). Koniec czasów nowożytnych. Świat i osoba. Wolność, laska, los, tłum. Z. Włodkowa, M. Turowicz, J. Bronowicz. Kraków: Znak.
Guardini, R. (2009). O sensie melancholii, tłum. B. Grunwald-Hajdasz. Poznań: W drodze.
Kowalczyk, D. (2006). „Romano Guardini. Rozmowy o Bogu”, w: Leksykon wielkich teologów XX/XXI wieku, red. J. Majewski, J. Makowski. Warszawa: Biblioteka „Więzi”, s. 117-123.
Kowalczyk, St. (2010). Nurty personalizmu. Od Augustyna do Wojtyły. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Ratzinger J. (2009). Wykłady bawarskie z lat 1963-2004, tłum. A. Czarnecki. Warszawa.
Szymik, J. (2010). Theologia benedicta. T.1. Katowice: Księgarnia św. Jacka.
Taylor, Ch. A Secular Age (2007). Cambridge, London: Harvard University Press.
Tillich, P. Theology of Culture (1959), ed. R. C. Kimball. Oxford: Oxford University Press.
Tillich, P. Teologia kultury (2020), tłum. J. A. Prokopski, N. Łomanowa-Barańska. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Copyright (c) 2025 Perspektywy Kultury
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
