Osiemnastowieczne wzorce dobrego i złego władcy na przykładach portretów faraonów znanych z dzieł autorów antycznych
Abstrakt
Przeszłość, już w głębokiej starożytności, traktowano jako „dostawcę” wzorów postaw ludzkich godnych do naśladowania i tych, których należało unikać. Taki stosunek do dziejów widoczny jest w Polsce zwłaszcza w osiemnastowiecznych podręcznikach powstałych w czasach działania Komisji Edukacji Narodowej. Ich autorzy skupiają się na kilku wybranych postaciach władców, także egipskich, by zbudować obraz idealnego i negatywnego rządcy państwa.
Bibliografia
Bareš, L. (2007). Théby v Pozdní dobĕ. In: J. Mynářová & P. Onderka (eds.), Théby, Mĕsto Bohů. Praha: Praha Národní Muzeum, 188–193.
Błociszewski, K. (1850). Historya powszechna dla uczącej się młodzieży. I: Dzieje starożytne. Poznań: Nakładem N. Kamińskiego.
Bolshakov, A. (2010). Persians and Egyptians: Cooperation in Vandalism? In: H. D’Auria Sue (ed.), Offerings to the Discerning Eye. An Egyptological Medley in Honor of Jack A. Josephson. Leiden-Boston: J. Brill, 45–53.
Burkard, G. (1990). Frühgeschichte und Römerzeit: P. Berlin 23071 VSO. Studien zur Altägyptischen Kultur, Bd. 17, 107–133.
Cantu, C. (1853). Historya powszechna. Trans. L. Rogalski, vol. I. Warszawa: Nakładem i drukiem S. Orgelbranda.
Chmielowski, B. (1754). Nowe Ateny albo Akademia wszelkiey scyencyi pełna, na rozne tytuły iak na Classes podzielona, Mądrym dla memoryału, Idiotom dla nauki, Politykom dla praktyki, Melancholikom dla rozrywki erygowana, v. 1–4. Lwów: W drukarni J. K. M. Collegii Societatis Iesu.
Depuydt, L. (1996). Egyptian Regnal Dating under Cambyses and the Date of the Persian Conquest. In: P. der Manuelian & R.E. Freed (eds.), Studies in Honor of William Kelly Simpson, I. Boston: Department of Ancient Egyptian, Nubian, and Near Eastern Art, Museum of Fine Arts, 179–190. Grabski, A.F. (1976). Myśl historyczna polskiego Oświecenia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Guyon, C.M. (1733). Histoire des empires et des republiques, depuis le Deluge jusqu’a Jesus Christ, Oů l’on voit dans celle d’Egypte & d’Asie la liaison de l’Histoire sainte avec la profane & dans celle de la Gréce, le raport de la Fable avec l’Histoire, tome I: Egyptiens, eds. J. Rouan, J. Bulloy, J. Nully. Paris: Simary.
Hegel, G.W.F. (1958). Wykłady z filozofii dziejów, I. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Helck, H. (1970). Der Text der „Lehre Amenemhets I. für seinen Sohn“. Wiesbaden: Otto Harrassowitz.
Helck, W. (1988). Die Lehre für König Merikare. Wiesbaden: Otto Harrassowitz.
Kaczmarek, H. (2016). Polskie badania nad starożytnym Egiptem do końca XIX wieku. Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego.
Kaczmarek, H. (2018). Miscellanea Aegyptiaca. Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego.
Kaczmarek, H. (2020). Przedświt polskiej egiptologii – szkice biograficzne. Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego.
Keiner, A. (2003). Hieroglyphenromantik. Zur Genese und Destruktion eines Bilderschriftmodells und zu seiner Überforderung in Friedrich Schlegels Spätphilosophie. Würzburg: Königshausen & Neumann.
Kink, H.N. (2009). Kak stroilis’ jegipietskije piramidy. Moskwa: Knižnij dom „LIBROKOM”.
Kotowski, P. (1818). Historya powszechna w Trzech Częściach, Część I Historya starożytna zawieraiąca dzieie wszystkich narodów od stworzenia świata do potyczki pod Akcyum 1–3974 roku świata. Warszawa: W Drukarni Xięży Piiarów.
Krajewski, D.T. (1777). Gry nauk dla dzieci służące do ułatwienia ich edukacyi, przez które łatwo nauczyć się mogą: poznawania liter, syllabizowania, czytania w polskim i francuskim ięzyku, formowania charakteru, pisania, ięzyków ze zwyczaju, historyi, geografii, i początków arytmetyki. Kraków: s. n.
Lange, K. (1954). Sesostris Ein ägyptischer König in Mythos, Geschichte und Kunst. München: Hirmer Verlag.
Livšic, I.G. (1958). Iż istorii russkojegiptologii S.I. Kossakovskij. Doklad o ijeroglifičeskoj sistiemie Šampol’ona), Palestinskij Sbornik, v. 3, 151–170.
Ładynin, I.A. (2015). Rieminisciencii carstvovanija Sienusierta I v sviedenijach Gekatieja Abderskogo i Diodora Sicilijskogo o carie Siesoocisie. Aegyptiaca Rossica, v. 3, 136–156.
Milewski, K. (1827). Wiadomości z historyi powszechney dla użytku instytutów płci żeńskiey przez… T. I obeymuiący wiadomości z historyi starożytney. Warszawa: W Drukarni XX. Piiarów.
Napp, A. (2017). Sesostris, eine kulturelle Hieroglyphe. Aegyptiaca. Journal of the History of Reception of Ancient Egypt, v. I, 75–99. Retrieved from: http:// journals.ub.uniheidelberg.de/index.php/aegyp/article/view/40164/33823 (access: 17.02.2022).
Otto, E. (1966). Ägypten. Weg der Pharaonenreiches. Stuttgart: W. Kohlhammer Verlag.
Piwnicki, W. (1772). Księga Pierwsza o zwierzchności kraiowey w szczególności. Rozdział I. O zwierzchności w Egipcie. In: Historya polityczna państw starożytnych od pewnego Towarzystwa napisana. Warszawa: W drukarni J. K. Mci. i Rzeczypospolitey in Coll. Soc. Iesu, 170–171.
Röhling, J.Ch. (1796–1798). Sesostris, Pharao von Mizraim. Ein Geschichte der Urwelt. Bremen: Wilmans.
Rollin, Ch. (1769). Histoire ancienne des Egyptiens, des Carthaginois, des Assyriens, des Babyloniens, des Medes et des Perses, des Macedoniens, des Grecs, v. I. Paris: Freres Estienne.
Rutherford, I. (2003). Pilgrimage in Greco-Roman Egypt: New Perspectives on Graffiti from the Memnoniom at Abydos. In: R. Matthews & C. Roemer (eds.), Ancient Perspectives on Egypt. London: Institute of Archaeology, University College, 171–189.
Romer, J. (2013). A History of Ancient Egypt, v. I, From the First Farmers to the Great Pyramid. London: Penguin Books.
Saad, Z.Y. (1969). The Excavations at Helwan. Art and Civilization in the First and Second Egyptian Dynasties. Edited, and with a Foreword by J. Frank Autry. Normam, Oklahoma: University of Oklahoma Press.
Shupak, N. (2009). Positive and Negative Human Types in The Egyptian Wisdom Literature. In: G. Galil & A. Millard (eds.), Homeland and Exile, Biblical and Ancient Near Eastern Studies in Honour of Bustenay Oded. Leiden-Boston: Brill, 245–260.
Skrzetuski, K.J. (1782). Przypisy Do Historyi Powszechney Dla Szkół Narodowych Na Klassę Trzecią, Pierwszy raz wydane, przez … ułożone, przez Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych roztrząśnione… Warszawa: U Michała Grölla.
Skrzetuski, K.J. (1792). Historya powszechna dla szkół narodowych na klasę III, wyd. III. Kraków: W drukarni Szkoły Głównej Krakowskiey.
Sternberg-el Hotabi, H. (2016). Ägypter und Perser. Ein Begegnung zwischen Anpassung und Widerstand, Mit Fotographien von Enno und Hendrik Fedderken, Rahden/Westf. (AIDA Archäologie, Inschriften und Denkmäler Altägyptens, herausgegeben von Christian E. Loeben und Orell Witthuhn, Bd. IV).
Sternberg-el Hotabi, H. (2017). Quellentexte zur Geschichte der Ersten und Zweiten Persenzeit in Ägypten. Berlin-Münster (Einführungen und Quellentexte zur Ägyptologie, herausgegeben von Loise Gestermann und Christian Leitz).
Szybiński, D.A.G. (1772). Krótka wiadomość o znakomitych w świecie monarchiach, starodawnych krolestwach, rzeczachpospolitych, tudzież o cesarzach państwa rzymskiego i jego podziale, upadku wzmocnieniu na Zachodzie, powstanie natomiast tureckiego na Wschodzie, y rewolucyach w nich zachodzących do naszych czasów, v. I. Warszawa: W Drukarni J. K. Mci y Rzeczypospolitey u X.X. Scholarum Piarum.
Szybiński, D.A.G. (1790). Krótka wiadomość o znakomitszych w świecie monarchiach, starodawnych królestwach, rzeczachpospolitych tudzież O Cesarzach Państwa Rzymskiego, iego podziale, upadku, wzmocnień na Zachodzie, powstania natomiast Tureckiego na Wschodzie, i Rewolucyach w nich zachodzących aż do Naszych czasów. Dla pożytku młodzi uczącej się zebrana przez X. …, t. V. Warszawa: W Drukarni J. K. Mci y Rzeczypospolitey u X.X. Scholarum Piarum.
Turpin, F.H. (1772). Histoire universelle imitée de l’anglois, t. II, l’Histoire de l’Egypte, & des Peuples de Canaan. Paris: Chez Bleuet, Libraire.
Tyszkiewicz, M. (1863). Dziennik podróży po Egipcie i Nubji, przez…, v. I. Paryż: Drukarnia J. Claye.
Uldyński, J. (1819). Geografia starożytna stosowana do dzisieyszey z krótką wiadomocią o chronologii podług przednieyszych w tym względzie wzorów, dla pożytku uczącey się młodzi, ięzykiem polskim ogłoszona przez… Poczaiów i Krzemieniec: s.n.
Vittmann, G. (2003). Ägypten und die Fremden im ersten vorchristlichen Jahrtausend. Mainz am Rhein: Verlag Philipp von Zabern.
Wężyk, W. (1842). Podróże po starożytnym świecie… w dwóch częściach, Egipt, cz. I: Dzieje. Warszawa: W Drukarni przy ulicy Rymarskiej.
Wolski, M. (1784). Mowa…zawieraiąca uwagi nad pierwiastkowemi Dzieiami wiata, nad dawnym Egyptem, nad Assyryą, Medami y Persami. Wilno: W drukarni J.K. Mci i Rzeczy-plitej u XX Scholarum Piarum.
Wójcikiewicz, A. (2009). Przebudzenie Cheopsa. Jak uniknąć światowego kataklizmu w roku 2012. Katowice: Wydawnictwo KOSO.
Wójcikiewicz, A. (2011). W poszukiwaniu Wielkiego Labiryntu. Egipt, Archeologia i rok 2012. Katowice: Wydawnictwo Kos.
Zinkow, L. (2006). Nad Wisłą, nad Nilem… Starożytny Egipt w piśmiennictwie polskim (do roku 1914). Kraków: Collegium Columbinum.
Copyright (c) 2022 Perspektywy Kultury
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
