Pogrzeb Irzykowskiego – wobec młodopolskiej niezrozumiałości

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2022.3601.18
Słowa kluczowe: Irzykowski, krytyka, Młoda Polska, niezrozumiałość, maniera, autotematyzm

Abstrakt

Cel artykułu stanowi podjęcie namysłu nad stosunkiem Karola Irzykowskiego do charakterystycznej dla Młodej Polski estetyki wieloznaczności i enigmatyczności, którą autor postrzega jako stojącą w sprzeczności wobec dążenia do „komunikatywności” tekstu. Refleksje nad podstawami wyrażanej przez Irzykowskiego krytyki i postulatami formułowanymi przez niego w odpowiedzi na krytykowane zjawiska zostaną skonfrontowane z analizą noweli Pogrzeb jego autorstwa. Utwór ten (marginalnie traktowany w badaniach nad twórczością Irzykowskiego) postrzegać można jako autotematyczną wypowiedź na temat kanonów estetycznych epoki oraz polemikę z jej założeniami. Analiza noweli służyć ma również podkreśleniu, że dla problematyki kulturowych polemik istotny jest nie tylko namysł nad eseistyką, publicystyką i innymi formami wypowiedzi bezpośrednio wyrażającymi stanowiska krytyków, ale również nad tekstami kultury, metaforycznie ujmującymi podstawy tych stanowisk.

Biogram autora

Dorota Dąbrowska, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Doktor nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa, adiunkt na Wydziale Nauk Humanistycznych UKSW w Warszawie, sekretarz redakcji czasopisma „Załącznik Kulturoznawczy”. Zainteresowania naukowe: perswazyjność kultury artystycznej, współczesne koncepcje tożsamości polskiej, przekład intersemiotyczny.

Bibliografia

Burzyńska, A. i Markowski, M.P. (2006), Teorie literatury XX wieku. Kraków: „Znak”.

Franczak, J. (2007). Poszukiwanie realności. Światopogląd polskiej prozy modernistycznej. Kraków: „Universitas”.

Głowacki, S. (2009), „De acuto et arguto”, czyli o kilku manierystycznych nowelach Karola Irzykowskiego. Pamiętnik Literacki, z. 1

Głowiński, M. (2000). Intertekstualność, groteska, parabola: szkice ogólne i interpretacje. Kraków: „Universitas”.

Irzykowski, K. (1918). Przegląd tendencji w literaturze niemieckiej ostatnich lat. Maski, nr 24.

Irzykowski, K. (1975a). Walka o treść. W: K. Irzykowski, Wybór pism krytycznoliterackich, red. W. Głowala. Wrocław: „Ossolineum”.

Irzykowski, K. (1975b). Niezrozumialcy (Teoria niezrozumiałości o ile można zrozumiale wyłożona). W: K. Irzykowski, Wybór pism krytycznoliterackich, oprac. W. Głowala. Wrocław: „Ossolineum”.

Irzykowski, K. (1975c). Ze szkoły Żeromskiego. W: K. Irzykowski, Wybór pism krytycznoliterackich, oprac. W. Głowala. Wrocław: „Ossolineum”.

Irzykowski, K. (1977). Wiersze. Dramaty. Kraków: Wydawnictwo Literackie. Irzykowski, K. (1979). Małżeństwo Maran. W: K. Irzykowski, Nowele. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Irzykowski, K. (1979). Pogrzeb. W: K. Irzykowski, Nowele. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Kowalczuk, U. i Paczowska, E. (red). (2002). Śmierć w literaturze i kulturze drugiej połowy XIX wieku. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.

Lubaszewska, A. (1995). Młodopolska antropologia śmierci i literacki świat wartości: Życie – śmierci doskonałość. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Makowiecki, A.Z. (1987). Młoda Polska. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Miłosz, C. (1999). Historia literatury polskiej do roku 1939, przeł. M. Tarnowska. Kraków: „Znak”.

Mitosek, Z. (1997). Mimesis: zjawisko i problem. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Nycz, R. (1997). Język modernizmu: prolegomena historycznoliterackie. Wrocław: „Leopoldinum”.

Podraza-Kwiatkowska, M. (1992). Literatura Młodej Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Ratuszna, H. (2006). „Fantastyczne” refleksje o życiu i śmierci – dwie nowele Karola Irzykowskiego. W: Z problematyki krótkich form narracyjnych: nowela młodopolska: studia, red. H. Ratuszna. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Opublikowane
2022-03-30
Jak cytować
[1]
Dąbrowska, D. 2022. Pogrzeb Irzykowskiego – wobec młodopolskiej niezrozumiałości. Perspektywy Kultury. 36, 1 (mar. 2022), 291-304. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2022.3601.18.
Numer
Tom 36 Nr 1 (2022): Imperium Osmańskie i Turcja – dzieje, literatura i kultura
Dział
Varia

Copyright (c) 2022 Akademia Ignatianum w Krakowie

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:

  1. utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
  2. zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
  3. rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
  4. wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
  5. rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
  6. publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. 

Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.