Miejsca, ludzie, zdarzenia – wielka historia i społeczność lokalna
Abstrakt
Zarysowana w tytule problematyka socjologiczna „historia i pamięć” wymaga ujęcia z perspektywy historycznej (jakie zdarzenia – II wojna światowa), przestrzennej (miejsce – Dłutów pod Łodzią, gdzie we wrześniu 1939 r. walczono z niemieckim najeźdźcą, Dobiegniew, Choszczno, Borne Sulinowo, Łambinowice, gdzie w latach 1939–1945 były usytuowane obozy jenieckie Wehrmachtu: Oflag II C Woldenberg, II B Arnswalde, II D Gross Born, stalagi Lamsdorf), biograficznej (kogo dotyczyły – polskich żołnierzy, a potem jeńców wojennych oraz kultywujących ich pamięć społeczności lokalnych).
To wielokrotne studium przypadku prowadzone metodą obserwacji uczestniczącej, wspomaganej innymi metodami badawczymi, wykorzystuje koncepcje Czarnowskiego, Ossowskiego, Kłoskowskiej, Sułkowskiego, Bourdieu (ojczyzna prywatna i ideologiczna, kultura narodowa, układy kultury, instytucje, pole kultury), sytuując się w ramach socjologii kultury i socjologii historycznej. Badane są podmioty i przedmioty pola kultury, po pierwsze instytucje kultury (muzea, izby pamięci, centra kultury, stowarzyszenia) oraz instytucje edukacyjne, religijne, polityczne i administracyjne; po drugie miejsca pamięci in situ, jak tereny walk, tereny poobozowe, nekropolie, pomniki. To analizowanie śladów wielkiej historii w małych miejscowościach, a także przekształcania pamięci komunikacyjnej w pamięć kulturową i upamiętniania trudnej historii w społecznościach lokalnych.
Bibliografia
Barańska, K. (2013). Muzeum w sieci znaczeń. Zarządzanie z perspektywy nauk humanistycznych. Kraków: Attyka.
Bogumił, Z. (2011). Miejsca pamięci versus symulacja przeszłości – II wojna światowa na wystawach historycznych. Kultura i Społeczeństwo, 4.
Bourdieu, P. (2001). Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego. Kraków: Universitas.
Bourdieu, P. (2005). Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Warszawa: Scholar.
Czarnowski, S. (1956). Kultura. Warszawa: PWN.
Dembek, W. (red.). (2021). Oflag II C Woldenberg – to brzmi jak tajemnica. Falenty: SW.
Kłoskowska, A. (1972). Społeczne ramy kultury. Warszawa: PWN. Kłoskowska, A. (1983). Socjologia kultury. Warszawa: PWN. Kłoskowska, A. (1996). Kultury narodowe u korzeni. Warszawa: PWN.
Kwiatkowski, P.T., Nijakowski, L., Szacka, B. i Szpociński, A. (2010). Między codziennością a wielką historią. Druga wojna światowa w pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego. Warszawa: Scholar.
Matuchniak, A. (2017). Dylematy pamięci jenieckiej. Rozważania socjologa. W: V. Rezler-Wasielewska (red.), O niewoli 70 lat po wojnie. Opole: CMJW. Matuchniak-Krasuska, A. (2010). Zarys socjologii sztuki Pierre’a Bourdieu. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Matuchniak-Krasuska, A. (2014). Za drutami oflagów. Studium socjologiczne. Opole: CMJW.
Matuchniak-Krasuska, A. (2015). Z Dłutowa do Dobiegniewa – od kampanii wrześniowej do niewoli niemieckiej. Analiza socjologiczna pomników wojennych w środowisku lokalnym. W: T. Ferenc i M. Domański (red.), Pomniki wojenne. Formy, miejsca, pamięć. Łódź: ASP.
Matuchniak-Krasuska, A. (2016). Za drutami oflagów. Jeniec wojenny 613X/A. Opole: CMJW.
Matuchniak-Krasuska, A. i in. (red.) (2010). Lokalne pola produkcji kulturalnej w Polsce i we Francji. Łódź: WUŁ.
Matuchniak-Mystkowska, A. (2018). Pole kultury w Polsce. Szkic socjologiczny. Kultura Współczesna, 1.
Matuchniak-Mystkowska, A. (2021). Sport jeniecki w Oflagach II B Arnswalde, II C Woldenberg, II D Gross Born. Analiza socjologiczna. Łódź: WUŁ.
Matuchniak-Mystkowska, A., Mystkowski, J. i Stanek, P. (oprac.). (2018). Niewola i nadzieja. Korespondencja wojenna Andrzeja i Krystyny Mystkowskich. Opole: CMJW.
Ossowski, S. (1984). Ojczyzna i naród. Warszawa: PWN.
Pazda, A. (red.). (2022). Woldenberczycy bliscy i znani – żołnierze Września 1939 i Powstania Warszawskiego. Poznań: Stowarzyszenie Woldenberczyków.
Sułkowski, B. (2011). Społeczne ramy kultury czterdzieści lat później. Pięć modeli komunikacji kulturowej. Kultura i Społeczeństwo, 2–3.
Wiśniewski, R. i in. (red.). (2021). Oswajając zmienność. Kultura lokalna z perspektywy domów kultury. Warszawa: NCK.
Copyright (c) 2023 Akademia Ignatianum w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
