Zaślubiny Kościołów Polski i Zambii

Słowa kluczowe: Towarzystwo Jezusowe, ks. kard. Stefan Wyszyński, ks. kard. Adam Kozłowiecki SJ, abp Emmanuel Milingo, ks. Stanisław Czapiewski SJ

Abstrakt

W 1912 r. jezuici z Prowincji Galicyjskiej Towarzystwa Jezusowego przybyli na tereny kolonii angielskiej Rodezji Północnej (od 1964 r. Zambia) i podjęli pracę ewangelizacyjną, którą kontynuuje kolejne pokolenie jezuitów polskich 2. Jedną z pięknych kart działalności jezuitów polskich w Zambii zapisał pierwszy biskup i arcybiskup Lusaki – ks. kard. Adam Kozłowiecki SJ (1911– 2007) 3. 17 maja 1970 r. uczestniczył wraz ze swoim następcą w zarządzaniu archidiecezją Lusaka ks. arcybiskupem Emmanuelem Milingo we Mszy św. w katedrze św. Jana Chrzciciela w Warszawie, podczas której wygłosił kazanie prymas Polski ks. kard. Stefan Wyszyński. W czasie Mszy św. dokonał się akt symbolicznych zaślubin Kościołów Polski i Zambii, które wyrażały spoczywające na ołtarzu dwa splecione złotym ogniwem pierścienie biskupie.

Do tego wydarzenia nawiązywał, podczas swojej wizyty w Polsce, ordynariusz diecezji Chipata i dyrektor ds. zdrowia z ramienia Konferencji Episkopatu Zambii – ks. bp George Cosmas Zumaire Lungu. 16 września 2015 r. w Warszawie ks. bp Lungu wziął udział w podpisaniu umowy o współpracy medycznej pomiędzy Szpitalem im. Kard. Adama Kozłowieckiego SJ w Lusace (Cardinal Adam Memorial Hospital) a Szpitalem Dziecięcym im. prof. dr. med. Jana Bogdanowicza. Podpisanie umowy było możliwe dzięki staraniom Fundacji im. Ks. Kard. Adama Kozłowieckiego SJ „Serce bez granic” z siedzibą w Hucie Komorowski, rodzinnym majątku rodu Kozłowieckich. W ten sposób symboliczne zaślubiny Kościołów Polski i Zambii z 17 maja 1970 r. przybierają na progu XXI w. nowe i coraz bogatsze formy współpracy między dwoma Kościołami.

Biogram autora

Stanisław Cieślak, Akademia Ignatianum w Krakowie

Historyk Kościoła. W 1981 r. wstąpił do Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego. Studiował filozofię w Krakowie (1983–1986), teologię w Neapolu (1987–1990) i historię Kościoła na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie (1990–1993). Święcenia kapłańskie otrzymał w 1991 r. Od 2015 r. profesor uczelniany w Instytucie Kulturoznawstwa Wydziału Filozoficznego Akademii Ignatianum w Krakowie. Od 2018 r. członek Komisji Historii Nauki Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. Opublikował ponad 250 prac, w tym kilka książek (Kierownik duchowy świętej Faustyny, Kraków 2011; Działalność społeczno-kulturalna jezuitów galicyjskich w stowarzyszeniach katolickich 18561914, Kraków 2013), haseł leksykograficznych (m.in. Encyklopedia katolicka KUL, Polski słownik biograficzny) i artykułów popularnonaukowych. Jest współredaktorem kilku publikacji książkowych. Wystąpił w kilkunastu filmach dokumentalnych o tematyce historyczno-religijnej. Uczestnik procesu beatyfikacyjnego Jana Beyzyma SJ oraz wicepostulator w procesie 17 jezuitów – męczenników z okresu II wojny światowej. Główne obszary badawcze: nowożytna historia Kościoła; naukowo-wychowawcza oraz kulturalno-społeczna działalność Towarzystwa Jezusowego w Polsce; biografistyka.

Bibliografia

Archiwum Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie (ATJKr.)

rkp. 4486, Korespondencja prowincjalska z lat 1979–1985, s. 280.

rkp. 4758–II, Paluch Ludwik SJ. Korespondencja od różnych osób z lat 1957–1989.

rkp. 4986, Wizyta ks. abpa A. Kozłowieckiego w Polsce w 1970 r. [bez paginacji].

Kozłowiecki, A. (1978). Wśród ludu Zambii, cz. 2: Listy z misyjnego frontu. Wyboru dokonał i do druku przygotował L. Grzebień SJ. Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy.

Kozłowiecki, A (1995). Ucisk i strapienie. Pamiętnik więźnia 1939–1945, cz. II. Kraków: Wydawnictwo WAM2.

Kozłowiecki, A. (1998). Moja Afryka, moje Chingombe. Dzieje misjonarza opisane w listach do Przyjaciół. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Byłem tym pierwszym (1970). Przewodnik Katolicki, 18 X, nr 42, 396–397. Cieślak, S. (20081, 20092). Kardynał Adam Kozłowiecki. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Cieślak, S. (2009). Z polskiej ziemi… Miłość Ojczyzny w życiu ks. kard. Adama Kozłowieckiego SJ (1911–2007). Rocznik Wydziału Pedagogicznego Wyższej Szkoły Filozoficzno-Pedagogicznej Ignatianum w Krakowie, 203–220.

Cieślak, S. (2011). Wspomnienia ks. Kard. Adama Kozłowieckiego SJ z Dachau. Rocznik Wydziału Pedagogicznego Akademii Ignatianum w Krakowie, 131–149.

Cieślak, S. (2012). Auf der Suche nach Versöhnung. Kardinal Adam Kozłowieckis Erinnerungen an seine Zeit im KZ Dachau. Stimmen der Zeit, 6, 397–408.

Cieślak, S. (2013). Być porządnym człowiekiem. Posługa miłosierdzia kard. Adama Kozłowieckiego SJ. Życie Duchowe, nr 76, 72–78.

Cieślak, S. (2014a). Kardynał Adam Kozłowiecki SJ (1911–2007) i papież św. Jan Paweł II (1920–2005). Studia Paedagogica Ignatiana. Rocznik Wydziału Pedagogicznego Akademii Ignatianum w Krakowie, vol. 17, 89–103.

Cieślak, S. (2014b). Ks. kard. Adam Kozłowiecki SJ (1911–2007) Misjonarz Afryki. Studia Sandomierskie, 21, 169–187.

Cieślak, S. (2021a). Ks. kard. Adam Kozłowiecki SJ. Z Dachau na misję do Afryki. Lumen Gentium. Zeszyty Misjologiczne, rok XLI, nr 1 (180), 95–143. Cieślak, S. (2021b). Misjonarz z wdzięczności za ocalenie z obozu w Dachau – ks. kard. Adam Kozłowiecki SJ (1911–2007). Collectanea Theologica. „Biuletyn misjologiczno-religioznawczy”, 91, nr 2, 147–161.

Cieślak, S. (2022). Człowiek dla innych. Posługa ks. kard. Adama Kozłowieckiego SJ w Afryce. W: M. Białkowski i M. Dejneko-Białkowska (red.), Apostołowie Afryki. Studia poświęcone Wandzie Błeńskiej i kardynałowi Adamowi Kozłowieckiemu SJ. Toruń: Jagielloński Instytut Wydawniczy, 117–150.

Ciuccarelli, A. (1970). L’arcivescovo Adam Kozlowiecki festeggiato a Potenza Picena. Il presule ha visitato anche la Santa Casa di Loreto. Voce Adriatica, 18 II.

Cywiński, B. (1970). Zambijski arcybiskup w Polsce. Tygodnik Powszechny, 31 V, nr 22(1114), s. 6.

Czapiewski, S. (1970). Wizyta Arcyb. Milingo w Polsce. Wśród Ludu Zambii, nr 42, 3–21.

Czapiewski, S. (1971). Aby On wzrastał. Chicago. Czapiewski, S. (1986). Warto było żyć…! Na pożegnanie O. Stanisława Czapiewskiego SJ długoletniego rzecznika Polskich Misjonarzy w Zambii. Chicago.

Dusza, T. (po 1980). Kościoły lokalne Afryki, cz. 2, [Rzym], [b. w.].

Dziura, R. (2009). Dialog z religijno-społeczną tradycją ludów Zambii w świetle posoborowej nauki Kościoła. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995 (1996). Oprac. L. Grzebień przy współpracy zespołu jezuitów. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Ewangelizacja i rozwój”. Orędzie Ojca św. Pawła VI na Niedzielę Misyjną (1970). Przewodnik Katolicki, 18 X, nr 42, 393–395.

Frazik, W. (2014). Casus tajnego współpracownika pseudonim „Kazek”. W: A.P. Bieś i F. Musiał (red.), Komunistyczny aparat represji wobec Jezuitów Prowincji Polski Południowej. Kraków: Wydawnictwo WAM, 265–292. Gajda, J. (2000). Inkulturacja chrześcijaństwa w Zambii. Warszawa: Wydawnictwo Papieskich Dzieł Misyjnych „Missio-Polonia”.

Grzebień, L. (1978). Wśród ludu Zambii, cz. 1: Pionierski trud misjonarzy słowiańskich 1881–1969. Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy.

Grzebień, L. (2008). Serce bez granic. Apostoł Afryki, Obywatel świata, Rodak z Huty Komorowskiej, ks. kard. Adam Kozłowiecki SJ 1911–2007. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu.

Grzebień, L. (2012). Serce bez granic. Obywatel świata, Apostoł Afryki, Rodak z Huty Komorowskiej, Ksiądz Kardynał Adam Kozłowiecki SJ 1911–2007. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu.

Information on Zambia, its Government and the Catholic Church. Visit of Pope John Paul II to Zambia – May 1989 (1989). Ndola.

Kościół w Polsce żyje intensywnie (1970). Za i Przeciw, 26 VII, nr 30, 6.

Ks. Arcybiskup Adam Kozłowiecki wyjechał z Polski (1970). Myśl Społeczna, 19 VII.

Kumor, B. (2001). Historia Kościoła, t. VIII: Czasy współczesne 1914–1992. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Miyoba, M.X. (1975). List afrykańskiej siostry do Polaków. Gość Niedzielny 42, 4.

Murphy, E.P. (2003). A History of the Jesuits in Zambia. A Mission Becomes a Province. Nairobi: Paulines Publications Africa.

N.C. (1970). African scorns “tired”. White view of celibacy. The Southern Cross, 11 II.

Niezawodny Wybawca (1970). Gość Niedzielny, 24 V, 4–5, 8.

Nowosadowski, W. (1970). W Zambii na szlakach polskich pionierów chrześcijaństwa. Myśl Społeczna, 26 VII, 4–5.

Prelekcja arcybiskupa Kozłowieckiego (1970). Gość Niedzielny, 24 V, 2. Prymicje Ks. J. Kulisza SJ (1970). Słowo Powszechne, 15 VII.

Steczek, B. (2010). Przyjaciel świętych. Orędzie Miłosierdzia, nr 74 (IV–VI), 6–7.

Solennemente accolto a Potenza Picena il nuovo Arcivescovo mons. Kozlowiecki (1970). Il Messaggero, 16 II.

Svec, J. (1974). Africa, my love. Cambridge: Good Books.

Święcenia kapłańskie w kaplicy ks. Jezuitów w Warszawie (1970). Zorza. Ilustrowany Tygodnik Katolików, 2 VIII, nr 31(703).

The church must be fully independent financially-Milingo (1970). Times of Zambia, 1 IV, 4.

Una visita in Polonia dell’Arcivescovo di Lusaka (1970). L’Osservatore Romano, 5 VIII, nr 178 (33456), 2.

Zins, H. (1988). Polacy w Zambezji. Lublin: Wydawnictwo Polonia.

Bp Lungu: odnówmy przyjaźń łączącą Kościół polski i zambijski. Internetowy Dziennik Katolicki (dostęp: 25.09.2015).

Wywiad ks. T. Lisa z ks. biskupem George’m Lungu, Portal Diecezji Sandomierskiej (dostęp: 25.09.2015).

Opublikowane
2022-12-27
Jak cytować
[1]
Cieślak, S. 2022. Zaślubiny Kościołów Polski i Zambii. Perspektywy Kultury. 39, 4 (grudz. 2022), 349-368. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2022.3904.23.