Czas apokalipsy
Przemoc, wojna i pragnienie mimetyczne według René Girarda
Abstrakt
Zgodnie z teorią mimetyczną René Girarda, według której każde pragnienie jest naśladowaniem pragnienia innej osoby, wszelka przemoc wynika z destrukcyjnej rywalizacji. Przemoc będąca następstwem pragnienia mimetycznego może dotyczyć każdego przedmiotu: fakt, że przedmiot ten jest w posiadaniu kogoś innego, czyni go atrakcyjnym do tego stopnia, że wzbudza zachowania, które mogą prowadzić do wybuchu przemocy. Zatem to nie różnice są źródłem przemocy, jak mówi Girard, ale podobieństwa. W artykule starałem się wyjaśnić przyczyny, mechanizm i skutki pragnienia mimetycznego oraz nakreślić pesymistyczną wizję upadku świata według Girarda, który uważa, że apokalipsa już się zaczęła.
Bibliografia
Antosz, M. (2017). Przemoc w państwie demokratycznym. Wrocławskie Studia Politologiczne, 23/217.
Cowdell, S. (2013). René Girard and Secular Modernity. Christ, Culture, and
Crisis. Notre Dame: University of Notre Dame Press.
Cowdell, S., Fleming, C., Hodge, J. i Moosbrugger, M. (red.). (2016). René Girard and Raymund Schwager. Correpondence 1974-1991. New York: Bloomsbury Academic.
Gielarowski, A. (2016). Człowiek w świetle „kultury przemocy”. Próba porównania koncepcji René Girarda i Emmanuela Lévinasa. Studia Philosophica Wratislaviensia, vol. XI, fasc. 3.
Gielarowski, A. (2021). O możliwym końcu kultury. Apokaliptyka René Girarda. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie.
Girard, R. (1978). Des choses cachées depuis la fondation du monde. Paris: Bernard Grasset.
Girard, R. (1987). Kozioł ofiarny. Przekł. M. Goszczyńska. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
Girard, R. (2010). Battling to the End. Conversations with Benoît Chantre. East Lansing: Michigan State University Press.
Girard, R. (2018). Apokalipsa tu i teraz. Rozmawiał Benoît Chantre. Przekł. C. Zalewski. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Hardin, M.E. (2009). Mimetic Theory and Christian Theology in the Twentyfirst Century. W: S. Goodhart (red.), For René Girard. Essays in Friendship and in Truth. East Lansing: Studies in Violence, Mimesis, and Culture. Michigan State University Press.
Hughes, D.D. (1991). Human Sacrifice in Ancient Greece. London: Routledge. Le Bon, G. (2010). Psychologia tłumu. Przekł. B. Kaprocki. Warszawa: Hachette Polska.
Moosbrugger, M. (2019). Historian in Disguise. On Derrida, Durkheim and the Intellectual Ambition of René Girard. Forum Philosophicum, vol. 24, no 1.
Palaver, W. (2003). Mimesis and Scapegoating in the Works of Hobbes, Rousseau, and Kant. Contagion: Journal of Violence, Mimesis, and Culture, Volume 10.
Rolland, R. (1914). Au dessus de la mêlée. Journal de Genève, 22.09. Romejko, A. (2003). Teoria mimetyczno-ofiarnicza. Wprowadzenie do antropologii René Girarda. Studia Gdańskie XV–XVI (2002–2003), nr 16–16. Gdańskie Seminarium Duchowne, Kuria Metropolitalna Gdańska.
Schwager, R. (2011). Avons-nous besoin d’un bouc émissaire ? Violence et rédemption dans la Bible. (Brauchen wir einen Sündenbock? Gewalt und Erlösung in den biblischen Schriften). Traduit de l’allemand par Eric Haeussler et Jean-Louis Schlegel. Paris: Flammarion/ Association Recherches Mimétiques. Siemieniecki, B., Wiśniewska-Nogaj, L. i Kwiatkowska, W. (2020). Agresja – zjawisko, skutki, zapobieganie. Perspektywa pedagogiki kognitywistycznej, psychoprofilaktyki oraz edukacji moralnej. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Strączek, B. (2015). Podstawowe pojęcia i filozoficzne aspiracje René Girarda. Kwartalnik Filozoficzny, tom XLIII, zeszyt 4.
Contrepoints. Le journal libéral de référence en France, wywiad z R. Girardem, 11.11.2015.Pozyskanoz:https://www.contrepoints.org/2015/11/11/228619-je -serais-curieux-davoir-votre-age-rene-girard#fnref-228619-1 Encyclopaedia Britannica. Pozyskano z: https://www.britannica.com/topic/pharmakos
First Things, wywiad z R. Girardem, 16.07.2009. Pozyskano z: https://www. firstthings.com/web-exclusives/2009/07/christianity-will-be-victorious-but-only-in-defeat
France Culture, Après l’incident militaire en Pologne : la guerre d’Ukraine à la une des théories de René Girard. Avec Benoît Chantre – Editeur, écrivain 20.11.2022. Pozyskano z: https://www.radiofrance.fr/franceculture/podcasts/signes-des-temps/apres-l-incident-militaire-en-pologne-la-guerre-d-ukraine-a-l-aune-des-theories-de-rene-girard-3482914
Le Figaro, wywiad z R. Girardem, 8.11.2007. Pozyskano z: https://www.lefigaro.fr/livres/2007/11/08/03005-20071108ARTFIG00119-rene-girard-lapocalypse-peut-etre-douce-.php
Ronald Reagan Foundation, tekst przemówienia R. Reagana z 9.05.1982. Pozyskano z: https://www.reaganfoundation.org/ronald-reagan/reagan-quotes -speeches/commencement-address-eureka-college/
Strona Prezydenta Rosji, Greetings to Ukrainian Great Patriotic War veterans 8.5.2022. Pozyskano z: http://en.kremlin.ru/catalog/countries/UA/ events/68365
Copyright (c) 2023 Akademia Ignatianum w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
