Rdzenni mieszkańcy Ameryki Północnej na drodze do odzyskania praw do reprezentacji i zarządzania własnym dziedzictwem kulturowym

Elżbieta Wiącek

doi:10.35765/pk.2023.410202.16

Elżbieta Wiącek Uniwersytet Jagielloński https://orcid.org/0000-0003-3148-4549

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2023.410202.16

Słowa kluczowe: Indianie, Seneca, reprezentacja, muzeum, dziedzictwo kulturowe

Abstrakt

Artykuł ten ma na celu przedstawienie głównych problemów związanych z reprezentacją Indian Ameryki Północnej oraz zarządzaniem ich dziedzictwem kulturowym. Szczególna uwaga zostanie poświęcona Ganondagan State Historic Site prowadzonemu przez społeczność narodu Seneca. W analizie ekspozycji została zastosowana krytyczna metodologia badań nad wizualnością.

Biogram autora

Elżbieta Wiącek, Uniwersytet Jagielloński

Doktor nauk humanistycznych w dyscyplinie nauk o sztuce. Adiunkt w Instytucie Studiów Międzykulturowych Uniwersytetu Jagiellońskiego Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół semiotyki kultury, historii i antropologii filmu, kinematografii Iranu oraz zjawiska transkulturowości. Autorka książek: Mniej uczęszczane ścieżki do raju. O filmach Jima Jarmuscha (2001), Filmowe podróże Abbasa Kiarostamiego (2004), Rozstania, powroty, tajemnice – autorskie kino Asghara Farhadiego (2023). Redaktorka i współautorka książek: Semiotyczna mapa Małopolski (2015) oraz Symbols of contemporary culture (2015, wspólnie z M. Banaś). W 2011 laureatka IV edycji Nagrody Województwa Małopolskiego „Ars Quarendi” w kategorii PROJEKT jako członek zespołu Mistrz i Uczeń oraz w kategorii Mistrz za wybitne działania na rzecz rozwoju i promocji kultury (nagroda przyznana przez Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Kultury i Dziedzictwa Narodowego). W 2014 stypendystka fundacji Skalny Center, University of Rochester w Stanach Zjednoczonych.

Bibliografia

Barker, C. (2005). Studia kulturowe: Teoria i praktyka. Tł. A. Sadza. Kra-ków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Bennett, T. (2013). The Birth of the Museum: History, Theory, Politics. London: Routledge.

Dippie, B.W. (1860). Representing the Other: The North American Indian. W: Anthropology and Photography, 1860–1920, 136. New Haven, CT: Yale University Press, 1992.

Dittwald, A.M. (2005). Muzeum Narodowe Indian Amerykańskich Insty-tutu Smithsona w Waszyngtonie. Muzealnictwo, 129–139.

Foucault, M. (1980), Power/Knowledge: Selected Interviews and Other Writings, 1972–1977. New York: Knopf Doubleday Publishing Group.

Gates, M.E. (1886). Land and Law as Agents in Educating Indians. Journal of Social Science, 21.

Gates, M.E. (2013). Land and Law as Agents in Educating Indians. W: Americanizing the American Indian. Harvard: Harvard University Press, 45–56.

Hlebowicz, B. (2015). Algonkini, Kikapowie, Ute i inni. O nazywaniu grup tubylczych Ameryki Północnej w polskojęzycznej literaturze naukowej i popularnonaukowej. Lud, 99(1), 297–319.

Jameson, F. (1998), The Cultural Turn: Selected Writings on the Postmod-ern 1983–1998. New York: Verso.

Kasperski, R. (2014). Frankowie i Obodryci: tworzenie „plemion” i „królów” na słowiańskim Połabiu w IX wieku. Granica wschodnia cy-wilizacji zachodniej w średniowieczu. Warszawa: Instytut Historii PAN, 55–113.

Lonetree, A. i Cobb, A.J. (red.). (2008). The National Museum of the American Indian. Critical Conversations. University of Nebraska Press.

Malinowski, B. (1984). Wierzenia pierwotne i formy ustroju społecznego. O zasadzie ekonomii myślenia. Wrocław: PWN.

Meacham, J. (2012). Thomas Jefferson: The art of power. Nowy Jork: Random House.

Michałowska, G. (2010). Uwarunkowania międzynarodowej współpracy kulturalnej. W: A. Ziętek (red.), Międzynarodowe stosunki kulturalne. Lublin: UMCS–ISM UW, 43–44.

Ostajewska, M. (2019). „Nie ma już tam tam” – Urban Indians i współczesna sztuka rdzenna, wokół tożsamości i autentyczności w amerykańskiej popkulturze. Literaturoznawstwo, nr 13, 19–32.

Pleasant, A.M. (2017). Seneca Art and Culture Center at Ganondagan State Historic Site. Native American and Indigenous Studies, 4(1), 124–125.

Pritzker, B.M. (2000). A Native American Encyclopedia: History, Culture, and Peoples. Oxford: Oxford University Press.

Schreiber, H. (2012). Religia jako element „zwrotu kulturowego” w stosunkach międzynarodowych. W: A. Solarz i H. Schreiber (red.), Religia w stosunkach międzynarodowych. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 51–76

Simmons, W.S. (1981). Cultural Bias in the New England Puritans’ Percep-tion of Indians. The William and Mary Quarterly, 38(1), 56–72. DOI: 10.2307/1916857

Słupianek, A. (2017). Współczesne problemy w zarządzaniu i ochronie dziedzictwa kulturowego Indian Ameryki Północnej na przykładzie Po-łudniowego Zachodu Stanów Zjednoczonych. Młoda Muzeologia, t. 2, 208–220.

Stoffman, J. (2004). History in the making. Toronto Star, 7 VIII.

Thunderbird, M. Shinnecock Voices: White Man to the Rescue! Pozyska-no z: https://www.danspapers.com/2022/02/shinnecock-voices-white-man-to-rescue (dostęp: 26.02.2022).

Tylor, E.B. (1871). Primitive Culture. New York: J.P. Putnam’s Sons.

Winthrop, R.H. (red.) (1991). Dictionary of Concepts in Cultural Anthro-pology. Westport.

Zinn, H. (2016). Ludowa historia Stanów Zjednoczonych. Od roku 1492 do dziś. Tłum. A. Wojtasik. Warszawa: Wydawnictwo Krytyka Polityczna.