Oscypek na nowo

Między tradycją a turystycznym biznesem

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2023.4203.29
Słowa kluczowe: oscypek, ser, turystyka kulinarna, Podhale, biznes

Abstrakt

Artykuł dotyczy tradycyjnych produktów serowarskich pochodzenia owczego (oscypka, bundzu, a także bryndzy), wykorzystywanych do tworzenia współczesnych dań restauracyjnych. Oparty został na analizie oferty gastronomicznej wiodących podhalańskich restauracji i karczm oraz obserwacji uczestniczącej prowadzonej od wielu lat. Podstawowym celem jest ukazanie z jednej strony możliwości kulinarnych, jakie dają te wyroby mleczarskie (tworzenia nowych, oryginalnych potraw), a z drugiej sposobu kreowania nowoczesnej oferty turystyki kulinarnej pod Tatrami, która z nazwy często jest „tradycyjna”, a w rzeczywistości coraz częściej „foodparingowa”. Przybliżony został także wątek „fałszywych” oscypków nagminnie produkowanych pod Tatrami. W dalszej części tekst omawia zagadnienie inspiracji oscypkiem widocznych m.in. w przemyśle pamiątkarskim, cukierniczym, jubilerskim i modowym, a także w architekturze i wystroju wnętrz. Osobny akapit poświęcono złożonym produktom turystycznym, bazującym na popularności oscypka wśród turystów, takim jak m.in. Muzeum Oscypka w Zakopanem i kulturowe szlaki tematyczne.

Biogram autora

Katarzyna Ceklarz, Podhalańska Państwowa Uczelnia Zawodowa w Nowym Targu

Dr etnologii, socjolog. Starsza wykładowczyni Podhalańskiej Państwowej Uczelni Zawodowej w Nowym Targu. Współzałożycielka oraz sekretarz Stowarzyszenia Kulturowy Gościniec. Członkini Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Autorka kilku książek i wielu artykułów naukowych. Współautorka oraz współredaktorka publikacji monograficznych z cyklu „Kultura ludowa górali”. Redaktorka serii naukowej „Archiwum Etnograficzne” PTL. Jest przewodnikiem beskidzkim i tatrzańskim. Jako ekspert współpracuje z wieloma instytucjami kultury i samorządami. Uhonorowana m.in. odznaką „Zasłużony dla kultury polskiej” oraz Nagrodą Województwa Małopolskiego im. prof. R. Reinfussa.

Bibliografia

Bukład, D. (2017). Wypasione oscypki. Czy to co kupujemy to prawdziwy owczy ser? Tatra Premium Magazine, nr 1, 9.

Ceklarz, K. (2018). Raport z inwentaryzacji dziedzictwa kulturowego „Tradycja i Kultura”. Pozyskano z: https://szlakwoloski.eu/app/default/files-module/local/documents/inwentaryza-cja%20Kultura%20i%20Tradycja%20Ma%C5%82opolska-skompresowany.pdf (dostęp: 18.08.2022).

Commission Regulation (2007) no 642/2007 of 11 June 2007 registering a Name in the Register of Protected Designations of origin and pro-tected Geographical indications. Pozyskano z: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A32010R0642 (dostęp: 18.09.2022).

Czubernatowa, W. (2008). Góralskie jadło na co dzień i od święta. War-szawa: Świat Książki.

Drozdowski, A. (1961). Owczarstwo podhalańskie i jego rozwój. W: W. Antoniewicz (red.), Pasterstwo Tatr Polskich i Podhala, t. 3, Wro-cław: Wydawnictwo PAN, 41–99.

ESO (2022). Prawda o oscypkach z Zakopanego. Oto co robią z nimi sprzedawcy. Pozyskano z: https://www.o2.pl/biznes/prawda-o-oscypkach-z-zakopanego-oto-co-robia-z-nimi-sprzedawcy-6807283118873536a (dostęp: 1.09.2022).

Gargul, A. (2022). Podhale. Wszystko na sprzedaż. Wołowiec: Wydaw-nictwo Czarne.

Gojke, W. (2017). „Księstwo Góralskie”. Nowa marka dla wymagających klientów. Pozyskano z: https://turystyka.wp.pl/ksiestwo-goralskie-nowa-marka-dla-wymagajacych-klientow-6177366946801281a, (dostęp: 12.09.2022).

Hetman, K. (bdw). Oscypek mały naszyjnik złoto. Pozyskano z: https://www.hetmanjewelry.com/produkt/oscypek-maly-naszyjnik-zloto/ (dostęp: 16.08.2022).

Jakimowicz-Klein, B. (2014). Kuchnia góralska. Wrocław: Wydawnictwo Astrum.

Joamie (2017). Kiedyś kanapki z folii, teraz hipsterskie bary. Pierwszy food truck w Tatrach: „Walczymy z kulinarną tandetą”. Pozyskano z: https://podroze.gazeta.pl/podroze/7,138804,22079481, (dostęp: 14.08.2022).

Jostowa, W. (1954). Tradycyjne pożywienie ludności Podhala. Lud, t. 41, 703–727.

Jostowa W. (1967). Pożywienie pasterzy tatrzańskich. W: W. Antoniewicz (red.), Pasterstwo Tatr Polskich i Podhala, t. 7. Wro-cław–Warszawa–Kraków: Wydawnictwo PAN, 19–43.

Js (2017). Księstwo Góralskie prawie gotowe. Projekt zakopiańskiego biz-nesmena za 12 mln zł. Pozyskano z: https://podhale24.pl/aktualnosci/artykul/53981/Ksiestwo_Goralskie_pra-wie_gotowe_Projekt_zakopianskiego_biznesmena_za_12_mln_zl.html (dostęp. 01.09.2022).

Kopczyńska-Jaworska, B. (1961). Owcze sery zdobione z Karpat. Etnogra-fia Polska, nr 5, 197–226.

Kowalska-Lewicka, A. (1967). Tradycyjne serowarstwo w Polsce. Studia z Dziejów Gospodarstwa Wiejskiego, t. 9, z. 3, 152–193.

Koźlakowski, M. (2021/2022). Oscypek & kalafior. Tatra Premium Maga-zine, nr 7, 106.

Milerski, M. i Kukuczka, H. (2013). Pożytki z owiec. W: M. Kiereś, B. Rosiek, K. Furcoń, P. Kochut i J. Michałek (red.), Pasterstwo w Karpatach. Tradycja a współczesność. Szkice. Warszawa: Centrum UNEP/GRID, 171–175.

Mydło ozdobne owcze mleko. Pozyskano z: https://beskidodreki.pl/p/mydlo-ozdobne-owcze-mleko (dostęp: 16.09.2022).

Nie oscypek, a tofcypek! Pozyskano z: https://ateliersmaku.pl/przepis/342-nie-oscypek-a-tofcypek-weganskie-bezglutenowe-atelier-smaku/ (dostęp: 15.08.2022).

Nycz, E. (2020). Analiza szlaków kulturowych. Karpacki Przegląd Społecz-no-Kulturalny, nr 5(44), 16–21.

Prawda o oscypkach z Zakopanego. Oto co robią z nimi sprzedawcy. Po-zyskano z: https://www.o2.pl/biznes/prawda-o-oscypkach-z-zakopanego-oto-co-robia-z-nimi-sprzedawcy-6807283118873536a (dostęp: 01.09.2022).

Rogulski, M. (2022). Moskole z batatów ze śmietanką z limonką, bocz-niakami i oscypkiem. Tatra Premium Magazine, nr 8, 79.

Stępniak, K. (2011). Zwycięskie lody o smaku oscypka. Pozyskano z: https://www.horecanet.pl/zwycieskie-lody-o-smaku-oscypka/ (do-stęp: 11.08.2022).

Styrcula-Maśniak, E. (2013). Na szlaku wyrobów z mleka owczego. W: M. Kiereś, B. Rosiek, K. Furcoń, P. Kochut i J. Michałek (red.), Pa-sterstwo w Karpatach. Tradycja a współczesność. Szkice. Warszawa: Centrum UNEP/GRID, 163–196.

Trojanowska, I. (2019/2020). 5 trendów we współczesnej turystyce. Ta-tra Premium Magazine, nr 6, 42.

Więcek, E. (2015). Małopolska tradycja zaklęta w smakach i zapachach… W: E. Więcek (red.), Semiotyczna mapa Małopolski. Kraków: Księgar-nia Akademicka, 434–435.

Więcek, E. i Wrona, M. (2015). Wstęp. W: E. Więcek (red.), Semiotyczna mapa Małopolski. Kraków: Księgarnia Akademicka, 7–11.

Zelek, B., Kosień M. i in. (2008). Poradnik dla bacy. Rabka-Zdrój: Wy-daw­nictwo FRRR.

Opinia 1: Opinia użytkownika: A. Bartkowiak z 2021 r. Pozyskano z: https://www.google.com/search?q=ksi%C4%99stwo+g%C3%B3ralskie+opinie& (dostęp: 02.09.2022).

Opinia 2: Opinia użytkownika: M. Niemczyk z 2020 r. Pozyskano z: https://www.google.com/search?q=ksi%C4%99stwo+g%C3%B3ralskie+opinie& (dostęp: 02.09.2022).

Opinia 3: Komentarz użytkownika STAŚ z 04 11.2017, pod artykułem: Js. Księstwo Góralskie prawie gotowe…

Opinia 4: Opinia użytkownika ps, z 2022 r. Pozyskano z: https://www.google.com/search?q=ksi%C4%99stwo+g%C3%B3ralskie+opinie& (dostęp: 02.09.2022).

https://goralskiepraliny.pl/pl/content/7-o-nas (dostęp: 11.08.2022).

https://lodgor.pl/naszelody/ (dostęp: 11.08.2022).

https://szlakwoloski.eu/ (dostęp: 14.09.2022).

http://www.oscypekfest.pl/o-imprezie/ (dostęp: 13.08.2022).

Perspektywy Kultury
Opublikowane
2023-08-10
Jak cytować
[1]
Ceklarz, K. 2023. Oscypek na nowo: Między tradycją a turystycznym biznesem. Perspektywy Kultury. 42, 3 (sie. 2023), 487-516. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2023.4203.29.
Numer
Tom 42 Nr 3 (2023): Kultura (w) rzeczywistości hybrydalnej
Dział
Varia

Copyright (c) 2023 Perspektywy Kultury

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:

  1. utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
  2. zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
  3. rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
  4. wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
  5. rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
  6. publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. 

Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.