Kastylijczyk Pero Tafur i jego egipska misja dyplomatyczna z 1437 r. w służbie cypryjskich Lusignanów
Abstrakt
Pomiędzy pozostającym pod panowaniem francuskiej dynastii Lusignanów Cyprem a sułtanatem Mameluków dochodziło do stosunkowo częstej wymiany posłów na przestrzeni XV stulecia. W 1426 r. Mamelucy, sprowokowani wspieranymi przez Lusignanów i działającymi z cypryjskich portów piratami atakującymi żeglugę muzułmańską i wybrzeże syryjsko-palestyńskie, dokonali inwazji na wyspę. W jej trakcie pokonali wojska Lusignanów w bitwie pod Chirokitią, króla Janusa pojmali w niewolę i uprowadzili do Kairu, a Królestwo Cypru znalazło się pod zwierzchnictwem Mameluków. Władcy Cypru, zarówno Janus, jak i jego następcy Szarlota i Jakub II, podejmowali próby zrzucenia tego zwierzchnictwa, na przykład wysyłając poselstwa z prośbami o pomoc finansową i militarną m.in. do Polski (1432). Opisy misji dyplomatycznych kierowanych przez królów Cypru do Egiptu pochodzą z kilku źródeł, w tym z relacji kastylijskiego szlachcica Pero Tafura, który w latach 1436–1439 odbył podróż aż po trzech kontynentach. Został on w 1437 r. wysłany przez króla Cypru Jana II do Kairu przed oblicze sułtana w celu ustalenia formy płacenia corocznego trybutu. Relacja Tafura jest również interesująca z uwagi na opisy ceremoniałów obecnych wówczas na dworze sułtana oraz specjalnych procedur, którym musieli się poddawać dyplomaci zamierzający uzyskać audiencję u władcy Mameluków.
Bibliografia
Boustronios, G. (2005). A narrative of the chronicle of Cyprus 1456–1489. Przekł. N. Coureas. Nicosia: Cyprus Research Centre.
Bustron, F. (1886). Chronique de l’île de Chypre, red. R. de Mas Latrie. Paris: Imprimerie nationale, Collection de documents inédits sur l’histoire de France; mélanges historiques.
Ioannis Dlugossii (2001). Annales seu Cronicae incliti Regni Poloniae, liber XI/ XII (1431–1444). Consilium edited C. Baczkowski et al., textum recensuit Cz. Pirożyńska, moderatore G. Wyrozumski, comment. confecit L. Korczak. Varsaviae: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Machieras, L. (2022). Wykład o słodkiej ziemi Cypru Cronaca, to jest Kroniką, zwany. Przełożyła z dialektu cypryjskiego, wstępem, przypisami, słownikiem i indeksami opatrzyła M. Borowska. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Mansouri, T. (2001). Chypre dans les sources arabes médiévales. Nicosia: Centre de Recherche Scientifique.
Pero Tafur (1874). Andanças e viajes de Pero Tafur, por diversas partes del mundo avidos, red. Jiménez de la Espada. Madrid: Imprenta de Miguel Ginesta.
Pero Tafur (1926). Travels and Adventures 1435–1439. Translated from Spanish and edited by Malcolm Letts. London: G. Routledge & sons, Ltd.
Pero Tafur (1982). Andanças e viajes de un hidalgo español. Estudio y descripción de Roma por José Vives Gatell ; y presentación, edición, ilustraciones y notas por Marcos Jiménez de la Espada ; con una presentación bibliográfica de Francisco López Estrada e índices por Carmen Sáez, Rafael Morales y Juan Luis Rodríguez. Barcelona: El Albir.
Pero Tafur (1997). Pero Tafur and Cyprus, przekł. C.I. Nepaulsingh. Albany– New York: Greece and Cyprus Research Center.
Rubió i Lluch, A. (1947). Diplomatari de l’Orient català: 1301–1409. Barcelona: Institut d’Estudis Catalans.
Ruy González de Clavijo (1943). Embajada a Tamorlán. Estudio y edición de un manuscrito del siglo XV por Francisco López Estrada. Madrid: Centro Superior de Investigaciones Científicas, Instituto Nicolás Antonio.
Ruy González de Clavijo (1999). Embajada a Tamorlán. Estudio y edición de un manuscrito del siglo XV por Francisco López Estrada. Madrid: Clásicos Castalia.
Alburquerque-García, L. (2006). Los libros de viaje como género literario. W: M. Lucena Giraldo i J. Pimentel (red.), Diez estudios sobre viaje. Madrid: Centro Superior de Investigaciones Científicas, 67–89.
Arbel, B. (1993). The Reign of Caterina Corner (1473–1489) as a Family Affair. Studi Veneziani, 26, 67–85.
Atiya, A.S. (1938). The Crusade in the Middle Ages. London: Methuen and Company.
Beltrán Llavador, R. (1991). Los libros de viajes medievales castellanos. Revista de Filología Románica, 1, 121–164.
Bliznyuk, S.V. (2001). A Crusader of the Later Middle Ages: King of Cyprus Peter I Lusignan. W: Z. Hunyadi i J. Laszlovszky (red.), The Crusades and the Military Orders: Expanding the Frontiers of Medieval Latin Christianity. Budapest: Central European University Press, 51–57.
Borowska, M., Kordos, P. i Maliszewski, D. (2014). Cypr: dzieje, literatura, kultura. T. 1–2. Warszawa: Sub Lupa.
Burkiewicz, Ł. (2007). Podróż króla Cypru Piotra I z Lusignan po Europie w latach 1362–1365 i jego plany krucjatowe. Studia Historyczne, 197 (1), 3–29.
Burkiewicz, Ł. (2008). Na styku chrześcijaństwa i islamu. Krucjaty i Cypr w latach 1191–1291. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze Historia Iagellonica przy Instytucie Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Burkiewicz, Ł. (2010). Królestwo Cypru jako obiekt zainteresowań państw śródziemnomorskich w latach 1192–1489. Próba zarysowania problemu. Prace Historyczne Uniwersytetu Jagiellońskiego, 137, 27–42.
Burkiewicz, Ł. (2011a). Polski epizod w cypryjskich dążeniach do zrzucenia zwierzchnictwa sułtanatu mameluków. Studia Gdańskie, 29, 163–182. Burkiewicz, Ł. (2011b). A Cypriot royal mission to the Kingdom of Poland in 1432. Crusades, 10, 103–112.
Burkiewicz, Ł. (2014). Cypr pod panowaniem dynastii Lusignanów i Republiki Wenecji (1192–1571). W: M. Borowska, P. Kordos i D. Maliszewski (red.), Cypr: dzieje, literatura, kultura. T. 1. Warszawa: Sub Lupa, 243–264. Burkiewicz, Ł. (2017a). An outline of Latin culture in Cyprus in the period of Franco-Venetian dominance on the island (1191–1571). Perspektywy Kultury, 17 (2), 137–160.
Burkiewicz, Ł. (2017b). A Crusading Policy of the Rulers of the Kingdom of Cyprus after the Fall of Acre (1291). W: J. Smołucha, J. Jefferson i A. Wadas (red.), Holy War in Late Medieval and Early Modern East-Central Europe. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, 185–199.
Burkiewicz, Ł. (2018). Jadwiga Jagiellonka (1408–1431) i jej (prawie) cypryjska korona. W: J. Smołucha, A. Iwańczak i A. Januszek-Sieradzka (red.), Świat kobiet w Polsce i Czechach w średniowieczu i wczesnej epoce nowożytnej. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, 15–37.
Burkiewicz, Ł. (2021). Kilka uwag na temat pochówku we wczesnej kulturze timurydzkiej (pocz. XV wieku) na podstawie kastylijskiej kroniki Embajada a Tamorlán (Ambasada do Tamerlana). W: T. Klimowicz, A. Rybińska i M. Tarajko (red.), Cmentarz – dziedzictwo materialne i duchowe. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 123–138.
Burkiewicz, Ł. (2021). Libros de viajes. A Study of Castilian Travel Accounts from the 15th Century on the Eve of the Great Geographical Discoveries. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis | Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia, 19, 19–34.
Burkiewicz, Ł. (2022). The 15th-century Castilian travel chronicles as an example of cross-cultural relations between representatives of the Christianitas Latina and the Asian East. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis | Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia, 20, 25–35.
Castro Hernández, P. (2016). Monstruos, prodigios y maravillas en los viajes de Pero Tafur. Medievalista, 20, 1–25.
Coureas, N. (1995). Western Merchants and the Ports of Cyprus up to 1291. W: V. Karageorghis i D. Michaelides (red.), Cyprus and the Sea. Nicosia: University of Cyprus, 255–262.
Coureas, N. (2005). Apple of Concord: The Great Powers and Cyprus, 4001960. Κυπριακαί Σπουδαί. 67–68: 447–462.
Coureas, N. (2008). Mamluks in the Cypriot chronicle of George Boustronios and their place within a wider context. W: K. D’Hulster i J. Van Steenbergen (red.), Continuity and change within the realms of Islam: Studies in honour of Professor Urbain Vermeulen. Leuven: Peeters, 135–149.
Coureas, N. (2013a). Losing the war but winning the peace: Cyprus and Mamluk Egypt in the fifteenth century. W: U. Vermeulen, K. D’Hulster i J. Van Steenbergen (red.), Egypt and Syria in the Fatimid, Ayyubid and Mamluk eras VII. Leuven: Peeters, 351–361.
Coureas, N. (2013b). The tribute paid to the Mamluk sultanate, 1426–1517: The perspective from Lusignan and Venetian Cyprus. W: U. Vermeulen, K. D’Hulster i J. Van Steenbergen (red.), Egypt and Syria in the Fatimid, Ayyubid and Mamluk eras VII. Leuven: Peeters, 363–380.
Coureas, N. (2019). Envoys between Lusignan Cyprus and Mamluk Egypt, 838–78/1435–73: the Accounts of Pero Tafur, George Boustronios and Ibn Taghrī Birdī. W: F. Bauden i M. Dekkiche (red.), Mamluk Cairo, a Crossroads for Embassies Studies on Diplomacy and Diplomatics. Leiden– Boston: Brill, 725–740.
Dąbrowska, M. (1994). Peter of Cyprus and Casimir the Great in Cracow. Byzantiaka, 14, 257–267.
Daly, K.M. (2012). Here there be no dragons: Maravilla in two fifteenth-century Spanish libros de viajes. Notandum, 15/29, 25–34.
Delaville Le Roulx, J. (1886). La France en Orient au xive siècle. Expéditions du maréchal Boucicaut. T. 44 (1). Paris: Bibliothèque des Écoles françaises d’Athènes et de Rome.
Edbury, P.W. (1977). The Crusading policy of King Peter I of Cyprus, 1359– 1369. W: P.M. Holt (red.), The Eastern Mediterranean Lands in the Period of Crusades. Warminster: Aris and Phillips, 90–105.
Edbury, P.W. (1991). The Kingdom of Cyprus and the Crusades, 1191–1374. Cambridge: University Press.
Hill, G. (1948). A History of Cyprus. Vol. 2: The Frankish Period, 1192–1432. Cambridge: University Press.
Housley, N. (1994). Cyprus and the Crusades, 1291–1571. W: N. Coureas i J. Riley-Smith (red.), Cyprus and the Crusades. Papers given at the International Conference Cyprus and the Crusades, Nicosia, 6–9 September, 1994, 187–206. Nicosia: Cyprus Research Centre and SSCLE.
Jackson, P. (2007). Mongołowie i Zachód. Warszawa: Bellona. Khalifa, C. (2022). The itinerary of Carceran Suarez, from Segovia in Spain to Nicosia in Cyprus, at the court of the Lusignan kings (15th century). Referat wygłoszony na konferencji Geographical Mobility and Cultural Itineraries during the Late Middle Ages. Mobilitat geegràfica i itineraris culturals a l’Edat Mitjana zorganizowanej przez Uniwersytet w Gironie w dniach 20–22.04.2022.
Knobler, A. (1995). The Rise of Tīmūr and Western Diplomatic Response, 1390–1405. Journal of the Royal Asiatic Society, 5 (3), 341–349.
Labarge, M.W. (1983). Pero Tafur: A Fifteenth-Century Spaniard. Florilegium, 5, 237–246.
López Estrada, F. (2002). Libros de viajeros hispánicos medievales. Madrid: Ediciones Laberinto.
Małowist, M. (1985). Tamerlan i jego czasy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Martínez García, P. (2010). Andanças e viajes: El otro Pero Tafur. Edad Media: Revista Histórica, 11, 263–284.
Meregalli, F. (1987). Las memorias de Pero Tafur. Dicenda. Cuadernos de Filología Hispánica, 6, 297–305.
Misztal, M. (2013). Historia Cypru. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Parry, J.H. (1974). Discovery of the Sea. New York: Dial Press.
Quirini-Popławska, D. (1997). Urbs populosissima, opulentissima, liberlaissima. Mit czy rzeczywistość późnośredniowiecznej Wenecji?. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Ramírez de Arellano, R. (1902). Estudios biográficos: Pero Tafur. Boletín de la
Real Academia de la Historia, 41, 278–298.
Rubio Tovar, J. (1986). Libros españoles de viajes medievales. Madrid: Taurus. Setton, K.M. (1976). The Papacy and the Levant, 1204–1571, vol. 1. Philadelphia: The American Philosophical Society.
Villalba Ruiz de Toledo, F.J. (2005). El viaje de Don Pero Tafur (1436–1439). Arbor, 711–712, 537–550.
Vives Gatell, J. (1949). Andanças e viajes de un higaldo español (Pero Tafur, 1436–1439), con una descripción de Roma. Analecta Sacra Tarraconensia, 19, 127–207.
Ziada, M. (1934). The Mamluk conquest of Cyprus in the fifteenth century. Bulletin of the Faculty of Arts, 2 (1), 43–66.
Zygmunt, K. (2018). La Ruta de la Seda: entre el relato medieval, la novela histórica y los textos contemporáneos. Quaderns de Filologia: Estudis Literaris, 23, 63–78.
Zygmunt, K. (2019). Viajes a Oriente, ayer y hoy: la Embajada a Tamorlán en el imaginario viajero actual. W: R. Beltrán (red.), Viajeros en China y libros de viajes a Oriente (siglos XIV–XVII). Valencia: Publicacions de la Universitat de València, 343–370.
Zygmunt, K. (2020a). Construyendo una poética para el relato de viaje en la Edad Media: entre la Embajada a Tamorlán y Andanças y viajes de Pero Tafur. W: J. Badía i L.C. Souto (red.), Entresiglos: de la Edad Media al Siglo de Oro (II). Estudios en homenaje al profesor Joan Oleza. València: Universitat de València, Departamento de Filología Española, 556–566.
Zygmunt, K. (2020b). El descubrimiento de la fauna exótica en los relatos de viajes: de las descripciones medievales a las imitaciones en la novela histórica contemporanea. Lectura y signo, 11, 59–81.
Zygmunt, K. (2021). Viajar y escribir en la era del turismo de masas : relatos de viajes contemporáneos por la Ruta de la Seda. Madrid: Consejo Superior de Investigaciones Científicas.
Copyright (c) 2023 Akademia Ignatianum w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
