Krytyka parlamentaryzmu w Rzeczypospolitej w literaturze staropolskiej końca XVI wieku

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2023.410201.20
Słowa kluczowe: retoryka, Stanisław Karnkowski, Piotr Skarga, Krzysztof Warszewicki, rokosz sandomierski, krytyka Izby Poselskiej, krytyka parlamentaryzmu, pisma polityczne XVI w.

Abstrakt

Rokosz Zebrzydowskiego (1606–1609) jest dowodem spadku zaufania obywateli do parlamentu. W artykule nie opisuje się jednakowoż rozumowania o sejmie w czasie rokoszu. Moim celem jest wskazanie na pewne elementy wcześniejszej argumentacji dotyczącej krytyki sejmu zawartej w trzech ważnych pracach powstałych w ostatnim dziesięcioleciu wieku XVI. Są to: Stanisława Karnkowskiego Exorbitancyje i naprawa Koła Poselskiego (1596), Piotra Skargi Kazania sejmowe (1597) oraz Krzysztofa Warszewickiego De optimo statu libertatis (1598).

Biogram autora

Krzysztof Koehler, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Profesor nauk humanistycznych, edytor, badacz staropolskiego piśmiennictwa politycznego. Obecnie pracuje na Wydziale Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Ostatnio (2020) opublikował pracę Punkty krystalizacji. Szkice o literaturze staropolskiej.

Bibliografia

Czubek, J. (red.). (1916–1918). Pisma polityczne z czasów rokoszu Ze-brzydowskiego 1606–1608. T. 1–3. Kraków: Akademia Umiejętności.

Ekes, J. (1987). Złota demokracja. Warszawa: Ośrodek Myśli Politycznej.

Ekes, J. (2001a). Natura – Wolność – Władza. Studium z dziejów myśli politycznej Renesansu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.

Ekes, J. (2001b). Trójpodział władzy i Zgoda Wszystkich. Naczelne zasady ‘ustroju mieszanego’ w staropolskiej refleksji politycznej. Siedlce: IH AP.

Grześkowiak-Krwawicz, A. (2018). Dyskurs polityczny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Warszawa: Fundacja na rzecz Nauki Polskiej.

Karnkowski, S. (1859). Exorbitancyje i naprawa koła poselskiego. W: Pi-sma ks. Stanisława Karnkowskiego, arcybiskupa gnieźnieńskiego, pry-masa kor., etc, wyd. K.J. Turowski. Kraków.

Koehler, K. (2012). Boży podżegacz. Opowieść o Piotrze Skardze. War-szawa: Wydawnictwo Sic!

Koehler, K. (2016). Rzeczpospolita. Obywatelskość. Wolność. Szkice pol-skim pisarstwie politycznym XVI wieku. Warszawa: Narodowe Cen-trum Kultury.

Maciszewski, J. (1960). Wojna domowa w Polsce 1606–1609. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Pawłowska-Kubik, A. (2019). Rokosz sandomierski 1606–1609. Rzeczpo-spolita na politycznym rozdrożu. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.

Pieńkowski, M.A. (2019). Dzieło Stanisława Karnkowskiego „Egzorbi-tanvcje i naprawa koła poselskiego z 1596 r.”. W: Ł. Cybulski i K. Ko-ehler (red.), Retoryka, Polityka, Religia w Pierwszej Rzeczypospolitej. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.

Skarga, P. (1984). Kazania sejmowe, oprac. J. Tazbir, M. Korolko, BN I/70. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Sobieski, W. (1913). Pamiętny sejm. Warszawa–Lwów: nakł. Gebethnera i Wolffa.

Tazbir, J. (1978). Piotr Skarga. Szermierz kontrreformacji. Warszawa: Wiedza Powszechna.

Warszewicki, K. (2010). De optimo statu libertatis. W: Krzysztofa Warszewic­kiego i Anonima uwagi o wolności szlacheckiej, przeł. z języka łacińskiego K. Nowak, oprac. K. Koehler. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Perspektywy Kultury tom 41/1
Opublikowane
2023-06-30
Jak cytować
[1]
Koehler, K. 2023. Krytyka parlamentaryzmu w Rzeczypospolitej w literaturze staropolskiej końca XVI wieku. Perspektywy Kultury. 41, 2/1 (cze. 2023), 307-320. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2023.410201.20.
Numer
Tom 41 Nr 2/1 (2023): Klasyczne inspiracje i kulturowe aspiracje promotorów kultury polskiej w Padwie
Dział
Varia

Copyright (c) 2023 Akademia Ignatianum w Krakowie

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:

  1. utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
  2. zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
  3. rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
  4. wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
  5. rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
  6. publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. 

Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.